چرا مسابقات اتومبیل‌رانی فرمول E مهم است؟

مجله علمی ایلیاد – حمید کلاته - برخی از دوست‌داران موتوراسپرت، هنوز منتقد موتورهای V6 هایبریدی ۱.۵ لیتری فرمول یک هستند و این موتورها را در برابر موتورهای V8 و V10 تنفس طبیعی سال‌های نه چندان دورِ فرمول یک، لال و بیصدا می‌دانند یا برخی اعتقاد دارند ماشین‌های فرمول یک با موتورهای ۱۵۰۰ سی‌سی هیبریدی فعلی، همانند زنبوری است که با یک بال پرواز می‌کند. کاری به درستی یا نادرستی این دست ادعاها نداریم، اما نکته‌ی مهم اینجا است که در چنین فضایی شاهد رواج هر چه بیشتر سری مسابقات فرمول E یا همان فرمول خودروهای الکتریکی هستیم. این که یک مسابقه اتومبیلرانی را در سکوت کامل مشاهده کنید، یک مفهوم غریب به نظر می‌رسد، اما باید گفت فرمول E امسال وارد پنجمین سالش شده است. ۱۳ مسابقه که در ۱۲ شهر معروف دنیا برگزار می‌شود با حضور تیم‌هایی همانند نیسان، آئودی، ب‌ام‌و، جگوار، سیتروئن (از طریق DS)، ماهیندرا، ونتوری و Nio چینی که از سال آینده تیم‌های جدیدی همانند مرسدس و پورشه نیز به دنیای فرمول E اضافه خواهند شد.

طی چهار سال گذشته، نسل اول موتورها که از باطری‌های ۲۸ کیلو وات در ساعت برخوردار بودند، مورد استفاده قرار گرفت و تیم‌ها مجبور بودند ۴۵ دقیقه مسابقه به‌علاوه‌ی یک دور اضافه را با دو ماشین طی نمایند؛ اما حالا نسل دوم موتورهای الکتریکی مخصوص مسابقات مورد استفاده قرار می‌گیرد که از باطری‌های ۵۲ کیلو وات در ساعت بهره می‌برد که با این حساب، هر تیم می‌تواند با یک ماشین و یک بار شارژ مسابقه را به اتمام برساند. باتری توسط مکلارن برای همه‌ی تیم‌ها تهیه می‌شود، ترمز و شاسی نیز برای همه‌ی تیم‌ها یکسان است که شاسی توسط کمپانی اسپارک مهیا می‌شود و تیم‌ها در زمینه‌ی طراحی آیرودینامیکی بدنه، موتور برقی، اینورتر، گیربکس و سیستم‌های کنترلی با یکدیگر در رقابت هستند که البته در این میان، نباید نقش راننده‌ها را نیز فراموش کرد. برخی راننده‌ها همانند «ژان اریک ورن» از راننده‌های سابق فرمول یک و برخی از قهرمانان مسابقات تورینگ هستند. متوسط صفرتاصد خودروهای فرمول E، ۲.۸ ثانیه است و قابلیت دستیابی به بیشینه‌ی سرعت ۲۸۰ کیلومتر در ساعت را دارند که البته در پیست‌های خیابانی فنی و باریک مثل پیست هنگ‌کنک سرعت در مسیرهای مستقیم کوتاه، به زحمت به ۲۱۰ کیلومتر در ساعت می‌رسد. ناگفته نماند که باتری‌های این خودروها فقط در عرض ۴۵ دقیقه به صورت کامل فول شارژ می‌شود.

اما چرا فرمول E مهم است؟ دلیل اصلی برگزاری این سری مسابقات که سبب شده کمپانی‌های بزرگ راغب شوند در آن سرمایه‌گذاری کنند، استفاده از فناوری‌های نوین الکتریکی فرمول E در خودروهای شهری است. موتورهای برقی و باتری که قریب به ۵۰ دقیقه تحت فشار کار می‌کند، می‌تواند بستر آزمایش مناسبی برای توسعه‌ی فناوری موتورهای برقی برای استفاده درون شهری روزمره باشند. فراموش نکنیم که برخی فناوری‌های مورد استفاده در خودروهای شهری امروز، مثل توربوشارژر، ABS، کنترل کشش، تعلیق منطبق‌شونده، گیربکس‌های Seamless و غیره، همگی از دنیای فرمول یک وارد دنیای خودروسازی تولید انبوه شده‌اند.

اما مسابقات فرمول E به غیر از مهیا کردن بستر آزمایش و آزمون برای موتورهای برقی، خالی از جذابیت و هیجان مسابقه‌ای هم نیست. حال که چندسالی است در فرمول یک مرسدس، فراری و ردبول بر این ورزش سایه افکنده‌اند، اما در فرمول E می‌بینیم که طی چهارسال گذشته، چهار نفر مختلف از چهار تیم مختلف قهرمان شده‌اند. البته این نکته را یادآور شویم که قرار نیست فرمول E جایگزین فرمول یک شود، بلکه بحث بر سر این موضوع است که فرمول E نیز می‌تواند هرچند بدون صدای اگزوز، در جایگاه خود از جذابیت مسابقه‌ای بالایی برخوردار باشد.

نوشته: حمید کلاته - مجله علمی ایلیاد