کشف ستاره‌ای که تنها نصف آن منفجر شده است
کشف ستاره‌ای که تنها نصف آن منفجر شده است
مجله علمی ایلیاد - انفجارات ابرنواخترها انواع مختلفی دارد. ابرنواختر نوع Ia که به‌نام «ابرنواختر گرماهسته‌ای» نیز شناخته می‌شود در سیستم‌های دوگانه رخ می‌دهد. برای اینکه این نوع ابرنواختر ایجاد شود، یکی از دو ستاره در سیستم دوگانه باید کوتوله‌ی سفید باشد. ستاره‌ی دوم نیز معمولاً ستاره‌ی کوچکی مانند خورشید ما است. البته ستاره‌ی دوم در برخی اوقات می‌تواند یک ستاره‌ی غول قرمز نیز باشد. رخ دادن ابرنواختر نوع گرماهسته در واقع سیگنالی است که نشان می‌دهد ستاره‌ی کوتوله‌ی سفید به‌طور کامل از بین رفته است. اکنون ستاره‌شناسان به کمک تلسکوپ هابل ابرنواختری را مشاهده کرده‌اند که در آن، کوتوله‌ی سفید پس از انفجار و ایجاد ابرنواختر، زنده مانده و به‌طور کامل از بین نرفته است.
ابرنواختر «SN 2012Z» در واقع یک ابرنواختر نوع Iax است که کم‌نورتر از ابرنواخترهای مرسوم نوع Ia است. دلیل کم‌نورتر بودن این ابرنواخترها این است که انفجارات ایجادکنندهی آن‌ها قدرت کمتری دارد و با سرعت کمتری نیز رخ می‌دهد. برخی از ستاره‌شناسان به همین دلایل این ابرنواخترها را ابرنواخترهایی می‌دانند که در تبدیل شدن به یک ابرنواختر کامل ناموفق بوده‌اند. رصدهایی که اخیراً توسط تلسکوپ هابل انجام شده نیز این نظریه را تایید می‌کند.
ابرنواختر SN 2012Z در سال ۲۰۱۲ در کهکشان «NGC1309» کشف شده است. این کهکشان یک کهکشان مارپیچ در فاصله‌ی ۱۰ میلیون سال نوری از زمین و در صورت فلکی نهر است.
رصدهایی که هابل در سال ۲۰۱۳ از کهکشان NGC1309 انجام داد، نشان می‌دهد که برخی از ستاره‌هایی که در گذشته رصد شده بودند، منفجر شده‌اند. آنالیز این داده‌ها برای اولین بار نشان داد که چه ستاره‌ای تبدیل به ابرنواختر SN 2012Z شده است.
آنالیزها نشان داد که ستاره‌ی ایجادکنندهی ابرنواختر، پس از ایجاد ابرنواختر نه تنها از بین نرفته است، بلکه روشن‌تر نیز شده است. ستاره‌شناسان این نظریه را مطرح کرده‌اند که ستاره‌ی مورد نظر پس از منفجر شدن نصف آن، به حالت پف‌آلود و بزرگ‌تری وارد شده است.
در واقع ابرنواختر کشف شده آنقدر قدرتمند نبوده که همه‌ی مواد موجود در ستاره را به اطراف پراکنده کند و مقداری از مواد مجدداً به جای اولیه خود برگشته‌اند و بقایایی از ستاره بر جای مانده است. در طول زمان ستاره به وضعیت اولیه خود برگشته؛ با این تفاوت که جرم کمتری دارد و حجم آن بیشتر شده است.
دهه‌ها ستاره‌شناسان این تصور را داشته که ابرنواختر نوع گرماهسته زمانی رخ می‌دهد که کوتوله‌ی سفید به اندازه‌ی خاصی برسد که به آن «حد چاندراسخار» گفته می‌شود. این حد حدود ۱.۴ برابر جرم خورشید در نظر گرفته می‌شد. در سال‌های اخیر این نظریه زیر سوال رفته است، زیرا ابرنواخترهایی مشاهده شده‌اند که جرم کمتر از این حد داشته‌اند؛ بنابراین باید محرک دیگری برای ایجاد این نوع ابرنواخترها وجود داشته باشد.