چطور با تیک‌های عصبی مقابله کنیم؟

مجله‌ی آموزش ایلیاد - انقباضات عصبی که تیک نیز نامیده می‌شوند، حرکات غیرارادی، تکراری و تند و سریعی هستند که کنترل آن دشوار یا غیرممکن است. آنها معمولاً سر، صورت، گردن و/یا اندام‌ها را درگیر می‌کنند. انقباضات عصبی در دوران کودکی نسبتاً رایج است و اغلب به عنوان سندرم تورت (TS) یا اختلال تیک گذرا (TTD) و بر اساس شدت و مدت علائم تشخیص داده می‌شود. تعیین علل دقیق تیک‌ها دشوار است، اما اغلب به عصبی بودن، اضطراب یا عوارض جانبی نامطلوب داروها مربوط می‌شود. یادگیری نحوه برخورد با انقباضات عصبی به ویژه در دوران کودکی مهم است، به طوری که شانس بهتری برای بهبود یا ناپدید شدن آنها وجود دارد.

اگر می‌بینید که کودک یا یکی از اعضای خانواده خود به طور مکرر قسمتی از بدن‌ش را تکان می‌خورد، تصور نکنید که این یک رفتار دائمی است. در عوض، صبور باشید و از فرد حمایت کنید و سعی کنید بفهمید که چگونه ممکن است استرس موجود در خانه، محل کار یا مدرسه روی این حرکات نقش داشته باشد.
•    در اکثریت قریب به اتفاق موارد، انقباضات در دوران کودکی در عرض چند ماه محو می‌شوند. از طرف دیگر، یک انقباض عصبی که در بزرگسالان ایجاد می‌شود، کمتر به خودی خود برطرف می‌شود.
•    اگر فردی برای یک سال یا بیشتر دچار انقباضات عصبی باشد، احتمال وجود TS بیشتر است، اما همچنان ممکن است از بین برود یا خفیف‌تر و کنترل‌شده‌تر شود. استرس‌های عاطفی، روانی و فیزیکی با اکثر اختلالات عصبی مرتبط هستند. به این ترتیب، کودک خود را زیر نظر داشته باشید تا استرس‌های اصلی او را درک کنید و در صورت امکان آنها را کاهش دهید.

هیچ آزمایش آزمایشگاهی یا تصویربرداری مغزی وجود ندارد که برای تشخیص پرش‌های عصبی مورد استفاده قرار بگیرد، بنابراین علت آن در بیشتر موارد می‌تواند کمی ناشناخته باشد. سعی کنید از پرش‌های عصبی، به‌ویژه در کودکان، ناامید و نگران نباشید، زیرا معمولاً پس از چند ماه از بین می‌روند.
•    در مورد این موضوع به صورت آنلاین (با استفاده از منابع معتبر) تحقیق کنید تا درک درستی از این بیماری و میزان رایج آن در بین کودکان پیدا کنید.
•    اختلالات جدی که می‌توانند باعث پرش عصبی شوند باید توسط پزشک رد شوند. آنها عبارتند از اختلال کمبود توجه (ADHD)، حرکات غیرقابل کنترل به دلیل یک بیماری عصبی (میوکلونوس)، اختلال وسواس فکری-اجباری (OCD) و صرع.

اکثر پزشکان و روانشناسان توصیه می‌کنند که اعضای خانواده و دوستان فردی که تیک‌های عصبی دارد، حداقل در ابتدای شروع، توجه زیادی به تکان‌های عصبی یا تیک‌های عصبی نکنند. منطق این است که توجه بیش از حد، به خصوص اگر منفی باشد و شامل اظهارات تحقیرآمیز باشد، می‌تواند باعث استرس بیشتر و تشدید انقباض شود.
•    برای خنده دار بودن یا بازیگوش بودن، تیک‌های فرد را تقلید نکنید. این می‌تواند او را بیشتر خودآگاه یا عصبی کند. اگر انقباضات در عرض چند هفته از بین نرفت، از فرد بپرسید چه چیزی او را آزار می‌دهد.
•    حرکات تکراری مانند بالا کشیدن بینی و سرفه می‌تواند ناشی از آلرژی، عفونت‌های مزمن یا بیماری‌های دیگر باشد نه تیک.
•    تصمیم گیری در مورد درمان باید به این بستگی داشته باشد که این انقباض چقدر در زندگی فرد مخرب است، نه اینکه چقدر ممکن است خجالت زده باشید.

اگر این انقباض به حدی شدید باشد که باعث ایجاد مشکلات اجتماعی در مدرسه یا کار برای یک کودک یا بزرگسال شود، باید به دنبال نوعی مشاوره یا درمان باشید.
•    درمان معمولا شامل یک روانشناس یا روانپزشک کودک است که از مداخلات رفتاری شناختی و/یا روان درمانی استفاده می‌کند. در طول جلسات متعدد، باید یکی از اعضای نزدیک خانواده یا دوست برای حمایت از فرد همراه او باشد.
•    درمان شناختی رفتاری شامل آموزش تغییر عادت است که به شناسایی میل به انقباض یا داشتن رفتارهای تکراری کمک می‌کند و سپس به بیمار می‌آموزد که داوطلبانه با آنها مبارزه کند.
•    روان درمانی شامل صحبت بیشتر با بیمار و پرسیدن سوالات کاوشگر است. این بیشتر به مشکلات رفتاری همراه مانند ADHD و OCD کمک می‌کند.
•    افسردگی و اضطراب نیز در افرادی که دچار انقباضات عصبی می‌شوند بسیار شایع است. بیشتر انقباضات را نمی‌توان با درمان به طور کامل متوقف کرد، اما می‌توان آن را کمتر آشکار کرد.

داروهای تجویزی برای کمک به کنترل انقباضات عصبی و کاهش اثرات مشکلات رفتاری مرتبط وجود دارد، اما بستگی به این دارد که این وضعیت کوتاه مدت یا بلندمدت در نظر گرفته شود، و اینکه آیا فرد کودک است بزرگسال.
•    داروها به کودکان مبتلا به TTD (تیک‌های موقت یا گذرا) داده نمی‌شود، اما برای آنهایی که TS طولانی مدت شدید تشخیص داده می‌شود، تجویز می‌شود. داروهای روانگردان علائم و رفتارها را تغییر می‌دهند، اما اغلب عوارض جانبی جدی دارند، بنابراین در مورد مزایا و معایب داروها با پزشک خود صحبت کنید.
•    داروهایی که با مسدود کردن دوپامین در مغز به کنترل پرش کمک می‌کنند عبارتند از: فلوفنازین، هالوپریدول و پیموزاید. شاید بطور متناقض، عوارض جانبی شامل افزایش تیک‌های غیرارادی و تکراری باشد.
•    تزریق بوتولینوم (بوتاکس) بافت عضلانی را فلج می‌کند و برای کنترل انقباضات خفیف و منفرد صورت و گردن مفید است.
•    داروهای ADHD، مانند متیل فنیدات (کنسرتا، ریتالین) و دکستروآمفتامین (آدرال، دگزدرین)، گاهی اوقات می‌توانند انقباضات عصبی را کاهش دهند، اما گاهی می‌توانند آنها را بدتر کنند.
•    مهارکننده‌های آدرنرژیک مرکزی، مانند کلونیدین (کاتاپرس) و گوانفاسین (Tenex)، می‌توانند کنترل تکانه را در بچه‌ها افزایش دهند و به آن‌ها در کاهش خشم و عصبانیت کمک کنند.
•    داروهای ضد تشنجی که برای صرع استفاده می‌شوند، مانند توپیرامات ، همچنین می‌توانند به کاهش تیک در افراد مبتلا به TS کمک کنند.
•    متأسفانه، هیچ تضمینی وجود ندارد که دارویی به کاهش علائم اختلال تیک عصبی کمک کند. به منظور کاهش بروز عوارض جانبی نامطلوب مرتبط با دارو، دوز باید کم شروع شود و به آرامی افزایش یابد تا زمانی که عوارض جانبی ظاهر شود و سپس متوقف یا کاهش یابد.

انقباضات عصبی ناشی از TS اغلب در سنین ۲ تا ۱۵ سالگی شروع می‌شود و میانگین سن شروع آن حدود ۶ سالگی است.
•    TS اغلب تا بزرگسالی ادامه می‌یابد، اما همیشه در مقطعی از دوران کودکی شروع می‌شود. TTD همچنین قبل از ۱۸ سالگی، معمولا در ۵ تا ۶ سالگی شروع می‌شود، اما کمتر از یک سال طول می‌کشد.
•    شباهت زیادی بین این دو بیماری با سن شروع وجود دارد، اما TS به دلیل پیوند ژنتیکی قوی‌تر است و اغلب کمی جوان‌تر شروع می‌شود.
•    انقباضات عصبی که در دوران بزرگسالی شروع می‌شود معمولاً به عنوان TS یا TTD تشخیص داده نمی‌شوند. انقباضات باید در دوران کودکی شروع شود تا TS یا TTD تشخیص داده شود.
•    مردان ۳ تا ۴ برابر بیشتر از زنان به TS و TTD مبتلا می‌شوند، اگرچه زنان بیشتر از سایر مشکلات رفتاری و روانی برخوردار هستند. TS ارثی است و معمولاً بین اکثر موارد ارتباط ژنتیکی وجود دارد.

طول مدت انقباض عصبی بزرگترین عامل برای تشخیص TS از TTD است. برای تشخیص TTD، کودک باید حداقل ۴ هفته به طور روزانه، اما کمتر از یک سال، تیک را نشان دهد. در مقابل، برای تشخیص TS، پرش باید بیش از یک سال رخ دهد. به این ترتیب، برای تشخیص صحیح به زمان و صبر نیاز است.
•    اکثر موارد TTD در عرض چند هفته تا چند ماه برطرف می‌شود و از بین می‌رود. انقباضاتی که حدود یک سال طول می‌کشند، «تیک‌های مزمن» نامیده می‌شوند تا وقتی که زمان کافی برای توجیه تشخیص TS بگذرد.
•    TTD بسیار شایع‌تر از TS است - ۱۰٪ از کودکان به TTD مبتلا می‌شوند، در حالی که حدود ۱٪ از کودکان و بزرگسالان با TS تشخیص داده می‌شوند.

برای اینکه یک کودک یا بزرگسال، مبتلا به TS تشخیص داده شود، باید حداقل دو تیک حرکتی و حداقل یک تیک صوتی یا ترکیبی از هر دو را برای بیش از یک سال نشان دهند. تیک‌های حرکتی رایج شامل پلک زدن بیش از حد، انقباض بینی، شکلک در آوردن، گاز گرفتن لب‌ها، چرخش سر یا بالا انداختن شانه است.
•    صداها می‌توانند شامل غرغرهای ساده، صاف کردن مکرر گلو، و همچنین فریاد زدن کلمات یا عبارات پیچیده باشد. انواع متعددی از تیک‌های حرکتی و صوتی می‌تواند به صورت هم زمان در کودک مبتلا به TS رخ دهد.
•    در مقابل، اکثر کودکان مبتلا به TTD یا یک تیک حرکتی (انقباض) یا یک تیک صوتی دارند، اما به ندرت هر دو را همزمان دارند.
•    اگر کودک یا یکی از اعضای خانواده شما فقط نوعی انقباض عصبی را نشان می‌دهد، احتمالاً دچار TTD شده است و به‌سرعت (هفته‌ها یا ماه‌ها) برطرف می‌شود.
•    هنگامی که کلمات و عبارات تکراری گفته می‌شود، شکل پیچیده ای از صداگذاری در نظر گرفته می‌شود.

TS از خفیف تا شدید از نظر انقباضات مکرر و صداگذاری متفاوت است و تمایل دارد حرکات پیچیده‌تری را در بر گیرد. تیک‌های پیچیده شامل حرکات چندین قسمت بدن و حرکات ریتمیک یا طرح‌دار، مانند تکان دادن سر در حالی که زبان را بیرون آورده‌ است، می‌شود. در مقابل، کودکان یا نوجوانان مبتلا به TTD گاهی حرکات پیچیده‌ای از خود نشان می‌دهند، اما نه به همان اندازه که با TS دیده می‌شود.
•    شایع‌ترین علائم اولیه هر دو TS و TTD عبارتند از تیک‌های صورت، مانند پلک زدن سریع چشم (تک یا هر دو)، بالا بردن ابرو، انقباض بینی، بیرون زدگی لب، شکلک درآوردن و بیرون آوردن زبان‌ها. تیک‌های اولیه صورت که ایجاد می‌شوند اغلب بعداً با حرکات تند گردن، بالاتنه و/یا اندام‌ها اضافه می‌شوند یا جایگزین می‌شوند. انقباض در گردن معمولا سر را به یک طرف تکان می‌دهد.
•    انقباضات ناشی از هر دو حالت معمولاً بارها در روز و تقریباً هر روز اتفاق می‌افتد. گاهی اوقات استراحت‌هایی وجود دارد که ممکن است چند ساعت یا بیشتر طول بکشد و در هنگام خواب رخ ندهد.
•    انقباضات عصبی اغلب شبیه یک رفتار واقعا عصبی به نظر می‌رسد و می‌تواند با استرس یا اضطراب بدتر شود و زمانی که آرام باشد بهتر می‌شود.

یک پیش‌بینی‌کننده نسبتاً قابل اعتماد برای رفتار بالقوه انقباض عصبی این است که آیا فرد دارای ناتوانی‌های دیگری مانند ADHD، OCD، اوتیسم و یا افسردگی است یا خیر. مشکلات جدی در مدرسه با خواندن، نوشتن و/یا ریاضی نیز ممکن است از عوامل خطر برای ایجاد رفتار عصبی باشد.
•    رفتارهای OCD شامل افکار مزاحم و اضطراب همراه با اعمال تکراری است. به عنوان مثال، نگرانی بیش از حد در مورد میکروب‌ها یا کثیفی ممکن است با شستن مکرر دست‌ها در طول روز مرتبط باشد.
•    تقریباً ۸۶ درصد از کودکان مبتلا به TS حداقل یک ناتوانی ذهنی، رفتاری یا رشدی اضافی دارند که معمولاً ADHD یا OCD است.

 

مجله‌ی آموزش ایلیاد