آیا جهان‌های موازی واقعا وجود دارند؟
مجله علمی ایلیاد - آیا جهان‌های موازی واقعاً وجود دارند؟ به نظر «کارل ساگان» دانشمند امریکایی، ادعاهای خارق‌العاده، به شواهد خارق‌العاده‌ای هم نیاز دارند. با وجود این‌که جهان‌های موازی شواهد آنچنان روشنی ندارد، ولی چرا تعدادی از فیزیکدانان، نظریه‌ی علمی تخیلی جهان‌های موازی را قابل احترام می‌دانند؟ آنها استدلال می‌کنند که این شواهد خارق‌العاده در جهان کوانتومی قابل مشاهده است!
در جهان ما، موج‌ها «موج» هستند و ذرات نیز «ذره»اند، ولی در جهان کوانتومی با مقیاس درون اتمی، چنین تمایزی وجود ندارد. این واقعیت به شکل روشنی در آزمایش نشان داده شده که الکترون‌ها دقیقاً مثل دو موج آب در دریا رفتار می‌کنند. یعنی با هم تداخل می‌کنند. عجیب‌تر از همه این‌که یک الکترون می‌تواند طوری رفتار کند که ظاهراً در یک زمان در دو مکان مختلف حضور دارد!
فیزیک‌دان‌ها تا کنون علت واقعی این رفتار را کشف نکرده‌اند. با این حال در سال ۱۹۲۶ میلادی، آنها موفق شدند این رفتار را با کمک ریاضیات و با استفاده از «تابع موج» توضیح دهند. الکترون تا زمانی که آن را مشاهده نکرده‌اید، موقعیت و سرعت دقیقی ندارد؛ ولی بعد از آن به عنوان یک «ذره» ظاهر می‌شود.
برای سال‌ها دانشمندان در تلاش بودند تا چرایی این پدیده در مکانیک کوانتومی را توضیح دهند . تا این‌که در سال ۱۹۵۳ میلادی، «هیو اورت» دانشجوی دکترای دانشگاه پرینستون، ایده‌ی جالبی را مطرح کرد. عجایب جهان کوانتومی را می‌توان با فرضِ وجودِ جهان‌های دیگر، توضیح داد. لحظه‌ای که شما یک الکترون را مشاهده می‌کنید، موج احتمال آن به چندین جهان تقسیم می‌شود. در این جهان شما آن را در یک وضعیت مشاهده می‌کنید؛ ولی یک نفر دیگر در یک دنیای دیگر آن را در وضعیتی متفاوت، مشاهده می‌کند. ایده‌ی وجود جهان‌های موازی، توضیح دهنده‌ی این است که چگونه یک الکترون منفرد تحت تأثیر الکترون‌های جهان‌های دیگر با خودش تداخل می‌کند!
آیا توضیح یک پدیده‌ی عجیب کوانتومی با یک پیشنهاد عجیب‌تر در مورد جهان‌های موازی، از نقطه نظر فیزیک قابل قبول است؟ مشاجرات بسیار زیادی در این زمینه وجود دارد. در فیزیک، ایده‌های عجیبی که برای تشخیص الگوی داده‌ها از ریاضیات محض استفاده می‌کنند، اغلب کنار گذاشته می‌شود. ولی گاهی این ایده‌های عجیب دارای ویژگی‌های متفاوتی هستند. مثلا زمانی که انیشتین ایده‌ی عجیب نسبیت عام را در مورد وجود بافت فضازمان مطرح کرد، این تئوری عجیب و غریب، یک شاخصه‌ی خوب داشت. نظریه‌ی نسبیت عام، قابل آزمودن بود. ولی در مورد وجود جهان‌های موازی، فیزیکدانان امکان انجام آزمایش خاصی را ندارند، آنها می‌توانند تنها این موضوع را بررسی کنند که آیا این مدل برای توضیح جهان کوانتومی به خوبی عمل می‌کند یا خیر؟
ریچارد فاینمن یکی از بزرگترین فیزیکدانان جهان در این زمینه نظر جالبی دارد. وی می‌گوید: «با اطمینان می‌توانم بگویم که هیچ کس مکانیک کوانتومی را نمی‌فهمد!» با این حساب، شاید مطرح کردن ایده‌ی جهان‌های موازی، تنها اضافه کردن یک فرضیه‌ی نامفهوم دیگر به نظریات فعلی باشد. کسی نمی‌داند. ولی نهایتاً بهترین نظریه‌هایی که بتوانند دنیای کوانتوم را به خوبی توضیح دهند، باقی مانده و بقیه فراموش خواهند شد.
نوشته: الیزابت فینکل
ترجمه: مجله علمی ایلیاد