وستا پازل رموز منظومه‌ی شمسی را کامل می‌کند؟
وستا پازل رموز منظومه‌ی شمسی را کامل می‌کند؟
مجله علمی ایلیاد - سیاره‌ی کوتوله‌ی «وستا» به دانشمندان کمک کرده است تا روزهای آغازین شکل‌گیری منظومه‌ی شمسی را بهتر درک کنند. محققین دانشگاه دیویس کالیفرنیا، با استفاده از داده‌های مربوط به شهاب‌سنگ استخراج شده از وستا توانسته‌اند از چند میلیون سال پس از شکل‌گیری منظومه‌ی شمسی تا کنون را با جزئیات بالایی مطالعه کنند. نتایج این مطالعه در مجله‌ی Nature Communications منتشر شده است.
وستا دومین جرم بزرگ در کمربند سیارکی منظومه‌ی شمسی است و حدود ۵۰۰ کیلومتر قطر دارد. بزرگی این سیاره‌ی کوتوله به اندازه‌ای هست که روند تکاملی مشابه دیگر سیارات سنگی مانند زمین و مریخ داشته باشد. در آغاز شکل‌گیری، این اجرام یک کره‌ی مذاب از سنگ‌های داغ بوده‌اند. آهن و دیگر عناصر آهن‌دوست مانند رنیوم، سدیم، ایریدیوم، پلاتین و پالادیوم به سمت مرکز این اجرام سنگی حرکت کرده‌اند و باعث شده‌اند قسمت جبه‌ی آن‌ها از این عناصر کمتر در خود داشته باشد.
زمانی که این اجرام سنگی سرد شده‌اند، یک لایه پوسته‌ی سخت روی جبه‌ی آن‌ها را پوشانده است و در سال‌های بعد برخورد سنگ‌های آسمانی باعث به سطح آمدن آهن و دیگر عناصر از هسته‌ی این سیارات شده است.
جبه بیشترین سهم را در سیاراتی مانند زمین دارد، ولی سیارک‌ها و شهاب‌سنگ‌هایی که از جنس سنگ‌های جبه‌ی دیگر سیارات باشند نادر هستند. در واقع اکثر سنگ‌های آسمانی از نوع پوسته و بعضاً هسته‌ی دیگر سیارات هستند. این موضوع توسط ستاره‌شناسان به عنوان «مساله‌ی جبه‌ی گمشده» نامگذاری شده است.
اخیراً محققین توانسته‌اند ۳ سنگ آسمانی حاوی سنگ‌های جبه‌ای را کشف کنند که ترکیبات آن‌ها شامل ترکیب منیزیوم، آهن و سیلیکات بوده است. بررسی دقیق ایزوتوپ‌های موجود در این سنگ‌ها نشان داده است که منشاء آن‌ها می‌تواند وستا و یا سیارکی مشابه آن باشد. بنابران دانشمندان توانسته‌اند برای اولین بار تکه‌ای از جبه‌ی وستا را به‌دست بیاورند.
از آنجا که وستا نسبتاً کوچک است، پوسته‌ی سخت آن زودتر از زمین، مریخ و حتی ماه تشکیل شده است. بنابراین عناصر آهن‌دوست موجود در پوسته و جبه‌ی آن درون خود تاریخچه‌ی منظومه‌ی شمسی پس از شکل‌گیری را دارند. با گذر زمان، طی برخوردهایی که وستا با سیارک‌های دیگر داشته، تکه‌هایی از آن جدا شده و بر روی زمین سقوط کرده است.
دانشمندان پیش‌بینی کرده بودند که بررسی تاریخچه‌ی شکل‌گیری منظومه‌ی شمسی از طریق آنالیز ترکیبات موجود در وستا می‌توان روند شکل‌گیری این منظومه را از ۲ میلیون سال پس از شکل‌گیری برملا کند. آن‌ها پیش‌بینی می‌کردند که وستا و سیارات درونی منظومه‌ی شمسی بیشتر مواد موجود بر روی خود را از کمربند سیارکی منظومه‌ی شمسی دریافت کرده‌اند.
با این حال، بررسی‌ها نشان داد که سیاراتی مانند عطارد، ناهید، زمین و مریخ بیشتر جرم خود را در نتیجه‌ی برخورد و ادغام با اجرام مذاب بزرگ‌تر در ابتدای شکل‌گیری منظومه‌ی شمسی به‌دست آورده‌اند. خود کمربند اصلی سیارکی منظومه‌ی شمسی در حقیقت مواد باقی مانده از شکل‌گیری سیارات منظومه است، ولی اجرام موجود در آن در شکل‌گیری سیارات دیگر شرکت نکرده‌اند.