زیرسویه‌ی «کراکن» کرونا چه خصوصیاتی دارد؟

مجله علمی ایلیاد - «کراکن» که نام علمی آن «XBB.1.5» است، در واقع یکی از زیرسویه‌های اُمیکرون است و از آنجا که میزان سرایت‌پذیری بسیار بالایی دارد، در هفته‌های اول سال ۲۰۲۳ میلادی مورد توجه ویروس‌شناسان قرار گرفته است. بر اساس محاسبات دانشمندان هر فرد مبتلا به این زیرسویه تقریباً ۱.۶ نفر را مبتلا می‌کند.

بر اساس داده‌های رسمی در آمریکا، در حال حاضر زیرسویه‌ی کراکن بیشترین افراد را مبتلا کرده است. به نظر می‌رسد دلیل افزایش یکباره‌ی مبتلایان در آمریکا نیز همین زیرسویه باشد.

زیرسویه‌ی کراکن نسبت به زیرسویه‌ی «BA.5» که در تابستان شیوع پیدا کرده بود، چندین جهش ژنتیکی را تجربه کرده است؛ ولی باز هم زیرسویه‌ی اُمیکرون محسوب می‌شود و نمی‌توان آن‌را سویه‌ی جدیدی در نظر گرفت.

XBB.1.5 شباهت زیادی به جد خود «XBB» دارد که خود آن از ترکیب دو زیرسویه‌ی «BA.2» که در بهار شیوع پیدا کرده بود ایجاد شده است. XBB ماه‌های پیش به دلیل موج ابتلایی که در سنگاپور ایجاد کرد، شناخته شد. این سویه توانایی حمله به سیستم ایمنی بدن انسان را دارد، زیرا پروتئین تهاجمی آن دارای جهشی است که این قابلیت را به آن می‌دهد. جهش موجود در این پروتئین، به ویروس اجازه می‌دهد تا از دست سیستم ایمنی بدن انسان فرار کند و به سیستم ایمنی بدن حمله کند. این جهش را دانشمندان ویروس‌شناسی جهش انقلابی می‌دانند.

تفاوت XBB.1.5 با XBB دقیقاً در جهش پروتئین تهاجمی آن است. این جهش به XBB.1.5 این قابلیت را می‌دهد که در عین حال که سرایت‌پذیری بیشتری دارد، مخفی شدن از دست سیستم ایمنی بدن انسان را نیز حفظ کرده باشد.

اینکه XBB.1.5 بیماری شدیدتر یا خفیف‌تری ایجاد می‌کند هنوز معلوم نیست و اینکه آیا علائم آن با زیرسویه‌ها و سویه‌های دیگر متفاوت است نیز شناخته شده نیست. باید اطلاعات بیشتری در این زمینه جمع‌آوری شود تا بتوان نظر دقیق در این موارد داد.

برای ویروس‌ها جهش پیدا کردن و فرار از دست پادتن‌ها کار راحتی است، ولی ایمنی سلولی موجود در بدن که بر اساس سلول‌های T سیستم ایمنی عمل می‌کند، کارایی بالایی دارد و ویروس نمی‌تواند به راحتی از دست آن فرار کند. در مورد XBB.1.5، پادتن تا حدود زیادی قابلیت جلوگیری از عملکرد ویروس را ندارد، ولی سیستم ایمنی سلولی بدن تا ۸۵ درصد ویروس‌ها را به راحتی از بین می‌برد.

ایمنی ایجاد شده از طریق واکسن و یا ابتلا در گذشته، نمی‌تواند مردم را از ابتلای مجدد به زیرسویه‌های مختلف کرونا محافظت کند، ولی باز هم این نوع محافظت باعث می‌شود فرد در صورت ابتلا به ویروس، بیماری خفیف‌تری داشته باشد.

بسیاری از دانشمندان ویروس‌شناس اعتقاد دارند که همه‌ی زیرسویه‌های اُمیکرون تا حدود زیادی مشابه یکدیگر هستند و بیماری شدیدی ایجاد نمی‌کنند و جای نگرانی ندارند. دلیل عدم ایجاد بیماری شدید توسط این زیرسویه‌ها این است که سیستم تنفسی تحتانی را درگیر نمی‌کنند.