چرا قند مصنوعی شما را چاق می‌کند؟!
مجله علمی ایلیاد – نوشیدنی‌های غیرالکلیِ رژیمی در ابتدا بدون ضرر به نظر می‌رسند، اما گاهی اوقات، کسانی که آنها را به طور مداوم می‌نوشند، اضافه وزن پیدا می‌کنند و مبتلا به اختلالات حاد مثل دیابت می‌شوند. این مسئله باعث سردرگمی متخصصان تغذیه شده اما آزمایشات فعلی بر روی موش‌ها نشان می‌دهد که در برخی موارد، یک شیرین کننده مصنوعی به نام «آسپارتام» در اضافه وزن نقش دارد. شیرین کننده‌های مصنوعی فاقد کالری، در واقع جایگزین مصنوعی شکر هستند، که می‌توانند ۲۰ هزار برابر شیرین‌تر از شکر باشند.
آنها اغلب در محصولاتی مثل نوشیدنی‌های فاقد کالری، کم‌کالری و دسرهای بدون شکر استفاده می‌شوند و گاهی اوقات برای افراد مبتلا به دیابت نوع دو توصیه می‌شوند. اما هم‌اکنون بیشتر آزمایش‌های انجام شده، نشان می‌دهند که وقتی آسپارتام در معده تجزیه می‌شود، فرآیندهای حیاتی خنثی‌سازیِ توکسین‌های (سم‌های درون باکتری) مضرِ باکتری‌های زنده را مختل می‌سازد. این توکسین‌ها که از طریق تداخل با آنزیمِ حیاتی ایجاد می‌شوند، دیواره روده را تحریک می‌کنند و باعث تورم خفیف می‌شوند؛ این تورم در نهایت بیماری‌های حادی را ایجاد می‌کند. ریچارد هودین از بیمارستان دولتی ماساچوست در بوستون می‌گوید: «نتایج آزمایش‌های ما، چرایی ایجاد مشکلاتی مثل چاقی، بیماری قلبی، دیابت و سندرم متابولیکی را توضیح می‌دهد.»
باکتری‌های تحریک کننده:
آسپارتام در سراسر دنیا در نوشیدنی‌های رژیمی استفاده می‌شود و بسیاری از مطالعات، مصرف آن را ایمن عنوان کرده‌اند. گوین پارتینگتون از انجمن بریتانیایی نوشیدنی‌های غیرالکلی می‌گوید: «چند دهه تحقیق علمی از جمله آزمایش‌های بالینی بروی انسان نشان می‌دهد، که شیرین کننده‌های کم‌کالری موجود در نوشیدنی‌های رژیمی، به مصرف‌کنندگان کمک می‌کنند تا جذب کالری در بدن انسان را مدیریت کنند. این ادعاها حاصل مطالعه بروی موش‌ها بوده و مغایر با مشاهدات علمی است.»
آنزیم مهم در این مورد، آلکالن فسفاتاز روده‌ای (IAP) است. هودین می‌گوید: «مقدار زیادی از این آنزیم در روده انسان وجود دارد و به نظر می‌رسد، نوعی محافظ برای بدن انسان است. این آنزیم بسیار مهم است، چون انسان را قادر می‌سازد تا با باکتری‌ها همزیستی کند.»
آنزیم IAP با لیپوپلی ساکاریدهای خنثی‌کننده کار می‌کند؛ این توکسین‌های باکتریایی می‌توانند دیواره روده را تحریک کنند. اما وقتی تیمِ هودین، IAP را با نوشیدنی‌های حاوی آسپارتام در آزمایشگاه مخلوط کرد، فعالیت آنزیم‌ها، به مرور کُند شد. اما زمانی که IAP با نوشیدنی‌های دارای قند مخلوط شد، این اتفاق رخ نداد. همچنین این محققان، وقتی آسپارتام را در بخش‌هایی از روده موش تزریق کردند، سطح IAP حدود ۵۰ درصد کاهش پیدا کرد.
اضافه وزن:
این تیم، هنگام ترکیب آسپارتام با یک رژیم غذایی چرب شواهدی را پیدا کرد، که نشان می‌داد این ماده می‌تواند باعث اضافه وزن در موش‌ها شود. وقتی این گروه، یک رژیم غذایی پرچرب را به مدت ۱۸ هفته به موش‌ها خوراندند، موش‌هایی که در معرض آسپارتام بودند، نسبت به آنهایی که مصرف نکرده بودند، وزن بیشتری پیدا کردند. همچنین موش‌هایی که آسپارتام را بین وعده‌های غذای اصلی مصرف کرده بودند، سطوح قند خون بالاتری داشتند. عدم جذب قند خون اضافی نشانه اولیه دیابت است و این نشانه در موش‌هایی که آسپارتام مصرف کرده بودند و رژیم غذایی عادی داشتند نیز مشاهده شد. آسپارتام همچنین با سطوح بالاتری از تورم در روده موش‌ها همراه بود. اران الیناو، در موسسه عالی علوم وایزمن در شهر رخووت می‌گوید: «آسپارتام یک مکانیزم دیگر را ارائه می‌کند، که نشان می‌دهد، احتمالاً برخی از شیرین کننده‌های مصنوعی در بدن انسان بطور ثابت وجود ندارند.» همچنین، تیم او قبلأ شواهدی را مبنی بر اینکه برخی از شیرین کننده‌ها می‌توانند تعادل و عملکرد باکتری‌های روده را تغییر دهند و مشکلاتی را در کنترل گلوکز ایجاد کنند، یافته بود.
کاترین جنر از بخش عملیات قندی گروه کمپین انگلیس، می‌گوید: «این تحقیق اثربخشی شیرین‌کننده را برای کاهش وزن بررسی می‌کند و شواهدی مبنی بر اینکه این شیرین کننده باعث اضافه وزن می‌شوند، را ارائه می‌دهد.»
آزمایش‌های ضروری برای انسان:
هودین می‌گوید که یافته‌های تیمش فقط برای آسپارتام صدق می‌کند و چون شیرین‌کننده‌های دیگر ماده شیمیاییِ مسدود کننده IAP را در زمان تجزیه تولید نمی‌کنند، برای آنها بکار نمی‌رود. محققان همچنین تاکید کردند، علائمی که در موش‌ها مشاهده شده در انسان‌ها مشاهده نمی‌شود. الیناو می‌گوید: «تأیید این مکانیزم‌های گوناگون و اثرات احتمالی آنها بر سلامت انسان به مطالعات بالینی بیشتری نیاز دارد.»
این نتایج به درمان احتمالی بیماری‌های حاد مثل سندرم متابولیکی و دیابت اشاره دارند. هودین و همکارانش می‌گویند که می‌توان IAP اضافی را بصورت قرص یا مکمل‌های دارویی برای انسان‌ها تجویز کرد. در یک مطالعه در سال ۲۰۱۳، مشخص شد، که مصرف IAP در موش‌هایی که رژیم غذایی پرچربی را مصرف کرده‌اند، می‌تواند از پیشروی بیماری متابولیکی جلوگیری کند و علایم موش‌های آلوده را کاهش دهد.
نوشته: اندی کاگلان
ترجمه: مجله علمی ایلیاد