کشف آب یخ‌زده در سیاره‌ی کوتوله‌ی سِرِس!
مجله علمی ایلیاد - سِرِس به عنوان بزرگترین سیارک منظومه‌شمسی شناخته می‌شود و درست مثل ماه و سیاره‌ی عطارد، دارای مناطقی همواره سرد و تاریک است. طی یک مطالعه جدید، دانشمندان در این سیارک آب یخ‌زده یافته‌اند! یکی از محققان می‌گوید: «با وجود کشف مقدار کمی یخ در گودال‌های تاریک این سیارک، همچنان این موضوع به شکلی اسرارآمیزی باقی مانده است.»
سرس با قطر حدود ۹۴۰ کیلومتر، به عنوان سیارک یا سیاره‌ی کوتوله در منظومه‌شمسی شناخته می‌شود. این سیاره‌ی کوتوله در منطقه‌ی کمربند اصلی و در مداری مابین سیاره‌های مریخ و مشتری قرار دارد. وجود آب در سرس موضوع غیرمعمول و جدیدی نیست. در گذشته آب‌فشان‌هایی حاوی بخار آب در عرض‌های میانی سیارک سرس مشاهده شده بود. تحقیقات بیشتر نشان داد، که به جز یخ موجود در سطح این سیارک، مقدار قابل توجهی از یخ در زیر سطح سرس نیز وجود دارد.
به دلیل انحراف بسیار کم محور چرخش سرس به دور خودش، همانند ماه و سیاره عطارد، این سیارک نیز قطب‌هایی دارد که کمتر در معرض تابش نور خورشید قرار می‌گیرند. این در حالی است که سیاره‌ی زمین دارای انحرافی در حدود ۲۳.۴ درجه است، که نشان می‌دهد چرا زمین روزهایی طولانی در نیمکره‌ای که تابستان است دارد. همچنین شب‌های طولانی در نیمکره‌ای که در آن زمستان است را توجیه می‌کند.
انحراف کم محوری ماه و سیاره‌ی عطارد موجب می‌شود، مناطقی وجود داشته باشند که خورشید هرگز به آنجا نمی‌تابد. این مناطق همیشه در سایه هستند و به عنوان «دریچه‌های سرد» شناخته می‌شوند. در آنجا آب به صورت یخ‌زده می‌تواند وجود داشته باشد. البته در مناطقی که خورشید به طور مستقیم می‌تابد نیز آب به شکل گاز در ارتفاع کم نسبت به سطح وجود دارد.
اطلاعات به دست آمده نشان می‌دهد، که سرس نیز ممکن است مانند ماه و سیاره‌ی عطارد دارای مناطق دریچه‌ی سرد باشد. در حال حاظر محققان تصاویری را از یخ‌های موجود در مناطق همیشه سرد سرس بدست آورده‌اند. دانشمندان پس از این مطالعات، با کمک داده‌های فضاپیمای داون متعلق به ناسا، حدود ۶۳۴ عدد دهانه را در گستره‌ای به وسعت ۲۱۲۹ کیلومتر مربع در قطب شمال سرس مشاهده کردند. البته حدود ۱۰ عدد از آنها در موقعیتی هستند که لبه‌ی دهانه‌ها، نور خورشید را منعکس می‌کند. با تحلیل طول موج طیف نور بازتاب شده از این دهانه‌ها، محققان تنها یک منطقه‌ی دارای آب یخ‌زده را تشخیص داده‌اند.
در سیاره‌ی عطارد، اتم‌های هیدروژنی که از طریق بادهای خورشیدی به سطح می‌رسند، با اَتم‌های اکسیژن موجود در عطارد واکنش شیمیایی داده و آب می‌سازند. همچنین آب‌های باستانی موجود در ماه، از نظر شیمیایی به زمان شکل‌گیری این قمر مربوط می‌شود. آثار آب در ماه، در دهانه‌های قطبی و به شکل یخ مشاهده شده است.
آقای توماس پلاتز، محقق زمین‌شناس در بخش پژوهشی منظومه شمسی موسسه ماکس پلانک در گونینگن آلمان می‌گوید: «به دلیل اینکه سرس از خورشید دور است، بعید است که بادهای خورشیدی عاملی برای تشکیل آب به‌روی این سیارک باشند.»
پلاتز گفت: «تعجب آور است که محققان آب را تنها در یکی از این دهانه‌ها دیده‌اند. یک احتمال وجود دارد که بقیه آب موجود در سرس، با گرد و غبار زیادی پوشیده شده باشد. احتمال دیگری که وجود دارد این است که محور سرس، در گذشته با چیزی که هم‌اکنون است، متفاوت بوده و سیارک بیشتر در معرض نور خورشید بوده است. به همین دلیل حجم زیادی از آب در این مناطق از بین رفته است.»
آقای پلاتز ادامه داد: «اگر چه وجود آب روی زمین، دلیلی برای وجود حیات است، ولی آب یخ‌زده در سرس نمی‌تواند نشانه‌ای از وجود حیات در این سیارک باشد.»
آقای پلاتز گفت: «دمای حدود منفی ۲۱۳ درجه‌ای این مناطق به گونه‌ای است که من نمی‌توانم حیاتی را برای آن تصور کنم. همچنین این موضوع که چه میزان آب در این مناطق وجود دارد نیز مشخص نیست، با این حال ضخامت یخ موجود در این دهانه حدود یک متر است.»
پلاتز گفت: «اگر بشر بخواهد برای بررسی این یخ‌ها کاوشگری را به این مناطق ارسال کند، نباید روی انرژی خورشیدی، برای شارژ باتری‌های کاوشگر حساب کند. اگر اینگونه باشد، این کاوشگر برای هر بار شارژ باید به ارتفاعات این مناطق صعود کند.»
نوشته: چارلس چوی
ترجمه: مجله علمی ایلیاد