آیا بنزین هم فاسد می‌شود؟
مجله علمی ایلیاد - آیا مدت زمان زیادی از آخرین باری که سوار اتومبیل‌تان شدید می‌گذرد؟ آیا در پارکینگ، سوخت پس مانده برای دستگاه‌های بنزین‌سوزتان دارید؟ اگر جوابتان مثبت است، شاید فکر کنید که آیا بنزین هم فاسد می‌شود؟ «جیمز اسپايت»، مشاور انرژی و نویسنده «راهنمای پالایش نفت» می‌گوید: «هیچ قاعده محکم و سختی وجود ندارد. کار تعمیم این مورد بسیار دشوار است.»
اسپايت افزود: «اگرچه امکان نگه داشتن بنزین به مدت ماه‌ها و سال‌ها وجود دارد، اما شرایط محیطی از قبیل گرما، اکسیژن و رطوبت بر شرایط سوخت تاثیر می‌گذارند. اگر نفت خام صدها میلیون سال در زیر زمین دوام می‌آورد، پس چرا بنزین در معرض فاسد شدن قرار دارد؟ اگر بخواهیم ساده‌تر بگوئیم، تا زمانی‌که بنزین به دست مصرف کننده برسد، دست‌خوش تغییرات زیادی قرار گرفته و با نفت خام اصلی تفاوت زیادی پیدا می‌کند.»
بنزین عمدتاً ترکیبی از اتم‌های کربن و هیدروژن است که پیوند نزدیکی با همدیگر دارند و ترکیبات غنی از انرژی موسوم به هیدروکربن‌ها را تشکیل می‌‌دهند. در طول فرآیند پالایش نفت، مهندسان به حذف ناخالصی‌هایی از قبیل سولفور می‌پردازند که در ایجاد سولفور اکسید و بُروز باران‌های اسیدی نقش دارد. سپس، موادی با هدف ارتقای عملکرد بنزین و حصول عدد اُکتان مورد نظر افزوده می‌شود. طبق گفته‌ی سازمان حفظ محیط زیست آمریکا، اعداد اکتان نشان دهنده‌ی میزان تحمل هم‌فشردگی بنزین است. هر قدر این عدد بالاتر باشد، احتمال سوختن ناشی از فشار کمتر است.
بنزین از صدها ترکیب مختلف تشکیل شده است، طوری‌که تعداد بسیار زیاد آن‌ها کار شناسایی را با دشواری همراه می‌سازد. با این حال، در صورتی که بنزین به مدت بسیار طولانی نگهداری شود، چنین دقتی در متعادل ساختن بنزین به هدر می‌رود. «ریچارد استنلی»، مهندس شیمی در شرکت Fluor این فرآیند را تایید می‌کند. شرکت مهندسی فوق در ايروينگ تگزاس واقع شده است. وی می گوید: «اگر بنزین را به حال خودش بگذارید، دیگر نباید انتظار داشته باشید که عملکرد خوب قبلی را تکرار کند.»
استنلی در وب سایت Live Science بیان کرد که با گذشت زمان، هیدروکربن‌ها شروع به تبخیر از بنزین می‌کنند. اگر مدت زمان زیادی هم نگه داشته شود، شاید موتور اتومبیل‌تان برای این نوع بنزین طراحی نشده باشد. علاوه بر این، به گفته‌ی کارشناسان ترکیباتى که در تولید بنزین به کار می‌روند، در طول سال یکسان نیستند و تغییر می‌یابند. در فصل زمستان، شرکت‌ها بنزينى که حاوی هیدروکربن‌های سبک‌تر است، تولید می‌کنند. در این شرایط، سیال فرارتر شده و به آسانی مشتعل می‌شود.
به گفته‌ی اسپایت، این ترکیب در طول ماه‌های سرد باعث ایجاد سهولت در روشن کردن اتومبیل می‌گردد؛ اما در روزهای تابستان، ترکیب مقدار زیادی از هیدروکربن‌های سبک را از دست می‌دهد. بنزین تولید شده در تابستان حاوی هیدروکربن‌های سنگین‌تری است تا از تبخیر زیاد در اثر گرما جلوگیری به‌عمل آید. استنلی اظهار کرد که بنزین ترکیبی تابستان به سختی در زمستان مشتعل می‌شود.
استنلی افزود: «جدا از تبخیر، بنزین مانند شراب است؛ به محض بیرون کشیدن آن از داخل بطری، شروع به اکسايش می‌کند. از آنجا که برخی هیدروکربن‌ها در بنزین بخار می‌شوند، برخی هیدروکربن‌های دیگر نیز با اکسیژن موجود در هوا، واکنش نشان می‌دهد. سپس، بنزین شروع به تشکیل جامداتى به نام صمغ می‌کند.
استنلی این‌طور توضیح می‌دهد: «به محض ورود بنزین نامناسب به درون خط لوله، شاید صمغ راه خود را جدا کند و شاید هم به‌طور کامل خط گاز را مسدود نکند. اما این احتمال هم هست که باعث انسداد خط گاز شود. شاید انسداد خط گاز را به تصلب شرایین در انسان تشبیه کنید. در این بیماری، پلاک‌های کلسترول در سرخ‌رگ‌ها گسترش می‌یابند. خلاصه، باید بنزین را در محیط‌های خنک و دارای اکسیژن کم نگهداری کنید.»
علاوه بر این، یکی دیگر از ترکیب‌های اصلی که در آمریکا به بنزین اضافه می‌کنند، اتانول نام دارد. بر طبق سازمان اطلاعات انرژی آمریکا، در واقع قسمت اعظم بنزينى که در آمریکا به فروش می‌رسد از ۱۰ درصد اتانول یا ترکیبی موسوم به E10 تشکیل شده است. در شرق آمریکا که مرکز اصلی تولید اتانول به شمار می‌آید، این ترکیب می‌تواند تا ۸۵ درصد اتانول داشته باشد. اما برخلاف هیدروکربن‌ها، اتانول آب دوست است. استنلی گفت: «اگر بنزین‌تان اتانول داشته باشد، می‌تواند بخار آب موجود در هوا را جذب کرده و به بنزین وارد کند. شما دوست ندارید که آب وارد موتور اتومبیل‌تان شود زیرا موجب تحلیل و پوسیدگی آن می‌شود.»
اگر چه کارشناسان بر سر این مسئله توافق نظر دارند که متغیرهای زیادی برای تعیین دقیق زمان فاسد شدن بنزین وجود دارد، اما همگی خواستار رعایت احتیاط در بکارگیری و ذخیره‌سازی بنزین هستند. اسپایت اظهار نمود: «به یاد داشته باشید که بنزین خیلی خیلی ناپایدار و فرار است. نمی‌ارزد که مقدار زیادی بنزین را نگه دارید. شاید دردسرساز شود. هر چیزی که باعث فرارتر شدن بنزین بشود، بر خاصیت آن تاثیر می گذارد. عواملی نظیر دما، رطوبت و غیره بر این پروسه دامن می‌زنند.»
نوشته: ماریسا شی
ترجمه: مجله علمی ایلیاد