تغییرات قابل توجه در سطح دنباله‌دار 67P
مجله علمی ایلیاد - مأموریت روزتا تغییرات قابل توجهی بر روی سطح دنباله‌دار 67P را ثبت کرده است که نشان دهنده‌ی رشد شکستگی‌ها، متلاشی شدن صخره‌ها، غلتیدن تخته‌سنگ‌ها و جابجایی مواد روی هسته‌ی دنباله‌دار است.
آخرین تصاویر دریافتی از مأموریت روزتا، متعلق به آژانس فضایی اروپا نشان می‌دهد که حین چرخش اخیر درون منظومه‌ی شمسی، سطح دنباله‌دار 67P جایی بسیار فعال بوده و پر از شکستگی‌های در حال رشد، صخره‌های در حال فروپاشی و تخته‌سنگ‌های عظیم در حال غلتیدن بوده است. مواد در حال جابجایی در حال مخفی کردن بسیاری از متعلقات روی سطح هسته و نمایان کردن تعداد دیگری بوده است. مطالعه‌ای بر روی سطحِ در حال تغییر دنباله‌دار 67P در تاریخ ۲۱ مارس ۲۰۱۷ در مجله‌ی Science به چاپ رسیده است.
«رامی الماری»، رهبر این مطالعه و عضو گروه علمی روزتا از ایالات متحده از دانشگاه کلرادو می‌گوید: «وقتی که دنباله‌دارها به خورشید نزدیک می‌شوند، بسیار فعال می‌شوند و تعییراتی تماشایی بر روی سطح آن‌ها اتفاق می‌افتد. این چیزی است که ما قبل از مأموریت روزتا آن‌را نمی‌دانستیم؛ این مأموریت امکان مشاهده‌ی دنباله‌داری را به مدت دو سال با دقت بالا، به ما داد.» بیشتر دنباله‌دارها در مدار بیضوی بزرگی به دور خورشید می‌چرخند که باعث می‌شود، بیشتر زمان‌شان را در فضای خیلی سرد بیرون از منظومه‌ی شمسی به سر ببرند. وقتی که یک دنباله‌دار به درون منظومه‌ی شمسی وارد می‌شود، خورشید شروع به گرم کردن یخ‌های موجود در سطح آن می‌کند. وقتی که یخ‌ها به مقدار کافی گرم شدند، می‌توانند به سرعت تصعید شوند؛ یعنی مستقیماً از حالت جامد به حالت بخار در می‌آیند. این فرآیند تصعید می‌تواند با شدت‌های مختلف و در بازه‌های زمانی مختلفی رخ دهد و باعث تغییرات سریعی بر روی سطح دنباله‌دار شود. بین آگوست سال ۲۰۱۴ و سپتامبر سال ۲۰۱۶، زمانی که 67P در حال ورود به منظومه‌ی شمسی بود، روزتا در حال چرخش به دور آن بوده است.
الماری می‌گوید: «ما فروپاشی صخره‌ی بزرگی را مشاهده کردیم و سنگی را دیدیم که هر لحظه در حال بزرگتر شدن بود. همچنین ما کشف کردیم که تخته سنگ‌هایی به اندازه‌ی کامیونی بزرگ، می‌توانند مسافتی به اندازه‌ی یک‌و‌نیم برابر زمین فوتبال را بر روی سطح دنباله‌دار طی کنند.» در مورد تحخته‌سنگ‌ها، دوربین‌های روزتا سنگی با جرم ۱۳۰ میلیون کیلوگرم و عرض ۳۰ متر که ۱۴۰ متر از موقعیت اصلی خود بر روی هسته دنباله‌دار جابجا شده است را مشاهده کرده‌اند. جابجایی این سنگ فضایی عظیم احتمالاً در نتیجه‌ی چندین انفجار، اتفاق افتاده‌ی شناسایی شده در نزدیکی موقعیت اولیه این سنگ بر روی هسته بوده است.
گرم شدن دنباله‌دار 67P همچنین باعث افزایش سرعت چرخش آن می‌شود. به نظر می‌رسد، افزایش سرعت چرخش دنباله‌دار باعث ایجاد شکستگی به طول ۵۰۰ متر شده باشد که در آگوست سال ۲۰۱۴ بر روی دنباله‌دار شروع به ایجاد شدن کرده است. این شکستگی در ابتدا به میزان کمی از ارتفاع ساختمان ایالتی امپراطوری بزرگتر بوده است ولی در دسامبر ۲۰۱۴، عرض آن ۳۰ متر بیشتر شده است. علاوه بر این‌ها، در تصاویری که در ژوئن ۲۰۱۶ گرفته شده است، شکستگی جدیدی به عرض ۱۵۰ تا ۳۰۰ متر به موازات شکستگی قبلی شناسایی شده است.
الماری می‌گوید: «شکستگی بزرگ بر روی قسمت کوچک مرکزی که دو بخش بزرگ اصلی دنباله‌دار را به یکدیگر متصل می‌کند، قرار دارد. این شکستگی نشان می‌دهد که ممکن است روزی این دنباله‌دار به دو قسمت تقسیم شود. درک اینکه دنباله‌دار چگونه به مرور تغییر می‌کنند و تکامل می‌یابند، بینش مهمی درباره‌ی نوع و وفور یخ در دنباله‌دارها و همچنین مدت زمانی که یک دنباله‌دار می‌تواند درون منظومه‌ی شمسی بماند، قبل از اینکه همه‌ی یخ‌های خود را از دست بدهد و تبدیل به جسمی خاکی شود، به ما می‌دهد. این موارد به ما کمک می‌کند تا شرایط اولیه‌ی منظومه‌ی شمسی را بهتر درک کنیم و احتمالاً بتوانیم بفهمیم، زندگی چگونه شروع شده است.»
در مقاله‌ی دیگری که از مأموریت روزتا در مجله‌ی Nature Astronomy به چاپ رسیده است، دانشمندان برای نخستین بار ارتباط بین انفجارات گاز و خاک در مرکز دنباله‌دار 67P و فروپاشی یکی از صخره‌های اصلی آن که در معرض یخ‌های داخلی بوده است را یافته‌اند.
نوشته: DC Agle, Jet Propulsion Laboratory
ترجمه: امید محمدی - مجله علمی ایلیاد