دلیل باروری تخمک‌ها با سنی کمتر
مجله علمی ایلیاد - زنان این تذکرات را می‌شنوند: اگر می‌خواهید بچه‌دار شوید، بهتر است قبل از اینکه خیلی دیر شود، این کار را انجام دهید. چرا که هر چقدر زمان بیشتر می‌گذرد، باروری تخمک‌ها کمتر می‌شود؟ «گرگ فیتژاریس»، از دانشگاه مونترال کانادا می‌گوید: «هر زنی که هنوز در حال تخمک‌گذاری است، کیفیت تخمک‌ها با زمان رو به کاهش می‌گذارد. بهترین روش اثبات این موضوع این است که اگر شما تخمک‌های زن جوانی را داشته باشید، باروری به یک‌باره افزایش می‌یابد.»
اعتقاد بر این است که زنان با همه‌ی تخمک‌هایشان به دنیا می‌آیند؛ ولی این تخمک‌ها چندین مرحله تقسیم سلولی دیگر را برای ساختن جنین متحمل می‌شوند. مطالعات گذشته نشان داده است که در تخمک‌های زمان پیری، کروموزوم‌ها کمتر به یکدیگر می‌چسبند. این موضوع چسبندگی را کاهش می‌دهد و باعث می‌شود کروموزوم‌ها در زمان تقسیم سلولی قبل از موعد مقرر از یکدیگر جدا شوند و تخمک‌هایی تولید شوند که تعداد کامل کروموزوم را ندارند. این حالت «آناپلوئیدی» نامیده می‌شود که باعث می‌شود تخمک‌ها در اغلب موارد غیربارور شوند. فیتژاریس می‌گوید: «وقتی که کاهش چسبندگی به‌عنوان دلیلی بر ناباروری زنان در نظر گرفته می‌شود، مردم فکر می‌کنند که همین است و توانسته‌اند یکی از دلایل را بیابند، ولی انواع مشخصی از آناپلوئیدی وجود دارد که می‌توان آن‌ها را با از بین رفتن چسبندگی توضیح داد؛ ولی انواع دیگری نیز وجود دارند که به سختی می‌توان توضیحی برای آن‌ها یافت.»
ترافیک آشفتگی
اکنون گروه فیتژاریس دلیل دومی را برای اینکه تخمک‌های پستانداران ماده به‌مرور زمان باروری خود را از دست می‌دهند، پیدا کرده‌اند. آن‌ها با مقایسه‌ی سلول‌های موش‌های جوان و پیر کشف کرده‌اند که فاز اول تقسیم تخمک در تخمک‌های پیرتر، همراه با آشفتگی است. این موضوع به «میکرولوله‌ها» مربوط است. میکرولوله‌ها ساختارهایی هستند که عبور و مرور و جابجایی محتویات سلول را در هنگام تکثیر سلولی هدایت می‌کنند. میکرولوله‌ها به طور عادی کروموزوم‌ها را به دو نقطه‌ی انتهایی سلول در حال تقسیم هدایت می‌کنند و به همین خاطر کروموزوم‌ها می‌توانند به‌صورت مساوی بین دو سلول حاصله تقسیم شوند. با این حال محققین مشاهده کردند که در نصف سلول‌های برداشته شده از موش پیر، میکرولوله‌ها کروموزوم‌ها را به جهت‌های مختلفی می‌فرستند و باعث می‌شوند آن‌ها به جای دو نقطه‌ی مقابل، در سه یا چهار نقطه‌ی مختلف تجمع کنند. پس از این مرحله، این سلول‌ها شروع به تکثیر می‌کنند که معمولی به نظر برسند؛ ولی به آن‌ها آسیب وارد شده است و نهایتاً در زمانی که تقسیم سلولی به پایان برسد، تخمک مورد نظر تعداد اشتباهی از کروموزوم را دارا است.
مبادله‌ی هسته‌ای
مبادله‌ی هسته‌های تخمک‌های جوان با هسته‌ی تخمک‌های پیر، نشان داده است که سن خود سلول‌های تخمک مسئول مشکل به‌وجود آمده است و این مشکل به کروموزوم‌های درون سلول‌ها مربوط نیست. وقتی که به سلولی پیر هسته‌ای جوان داده می‌شود، خود سلول پیر همچنان میکرولوله‌های معیوب دارند و در تقسیم سلولی تخمک‌های جوان‌تر که هسته‌های پیرتر دارند، آشفتگی مشاهده نمی‌شود. «فرانسیسکا دونکان»، زیست‌شناس تولیدمثل در دانشگاه شمال غرب ایلینوی می‌گوید: «از آنجا که هسته‌ها مشکلی ندارند، این موضوع اشاره دارد که مشکلی در سیتوپلاسم مسن وجود دارد. سیتوپلاسم حجم عظیمی از سلول را به خود اختصاص می‌دهد که نمی‌تواند کروموزوم‌ها را به‌صورت مناسبی تفکیک کند.»
شکل دادن صحیح میکرولوله‌ها و کروموزوم‌های تفکیک شده نیازمند انرژی است و بنابراین این مشکل می‌تواند به خاطر میتوکندری مسن باشد. میتوکندری مرکز نیروی محرکه‌ی سلول است که انرژی کمتری تولید می‌کند. فیتژاریس می‌گوید: «درک اینکه چرا تفکیک نامناسب کروموزوم‌ها اتفاق می‌افتد ممکن است ما را در آینده‌ی دور برای انجام آزمایشاتی آماده کند که بتوانیم کاری کنیم تخمک‌های پیر، مانند تخمک‌های جوان‌تر رفتار کنند.»
نوشته: چلسی ویت
ترجمه: امید محمدی - مجله علمی ایلیاد