کم‌خوابی مغزتان را می‌خورد
مجله علمی ایلیاد - کم‌خوابی در موش‌ها باعث شده است که سلول‌های سیستم ایمنی مغز بیش‌فعال شوند. این کار ممکن است در کوتاه‌مدت کمک کننده باشد؛ ولی در بلند‌مدت می‌تواند خطر جنون را افزایش دهد. بیدار ماندن‌های طولانی‌مدت در شب‌ها باعث از بین رفتن سلول‌های مغز می‌شود. در موش‌ها این کار باعث می‌شود سلول‌هایی از مغز که سلول‌های هشداری و اضافات موجود در مغز را نابود و هضم می‌کنند، بیش‌فعال شوند.
در کوتاه‌مدت ممکن است منافعی بر این کار درنظر گرفته شود، زیرا که تمیز کردن سلول‌های هشدار دهنده و اضافات باقی مانده در مغز که می‌توانند برای سلامتی مضر باشند، قطعاً سودمند است. با این حال ممکن است در بلند‌مدت مضراتی نیز وجود داشته باشد و به گفته‌ی «میشل بله‌سی» از دانشگاه پلی‌تکنیک مارچ در ایتالیا شاید بتوان توضیح داد که چرا کمبود خواب می‌تواند خطر ابتلا به آلزایمر و دیگر اختلالات عصبی را افزایش دهد.
بله‌سی با مطالعه‌ی تأثیر کم‌خوابی بر موش‌ها به این نتایج رسیده است. گروه وی مغز موش‌هایی را که خواب کافی مطابق میل خود داشته‌اند را با موش‌هایی که به مدت ۸ ساعت بیش از میزان توانایی‌شان بیدار نگه داشته شده بودند مقایسه کرد. گروه دیگری از موش‌ها به مدت ۵ روز بیدار نگه داشته شدند و تأثیر این کم‌خوابی در آن‌ها بررسی شد. گروه تحقیقاتی سلول‌های عایق و حفاظت کننده‌ی نورون‌ها، به‌نام «سلول‌های گلیال» را مورد مطالعه‌ی دقیق‌تری قرار دادند. این سلول‌ها در واقع سیستم تمیزکاری مغز را تشکیل می‌دهند. تحقیقات گذشته دریافته بودند که ژن تنظیم‌کننده‌ی فعالیت این سلول‌ها، پس از یک دوره‌ی کم‌خوابی بیشتر فعال خواهد بود.
نوعی از سلول‌های گلیال به‌نام «آستروسیت»، محل اتصال دو عصب غیرضروری را در مغز قطع می‌کند تا سیم‌کشی آن را بازسازی کند. نوع دیگری از این سلول‌ها به نام «میکروگلیال»، درون مغز به‌دنبال سلول‌های آسیب دیده و اضافات موجود می‌گردد. گروه بله‌سی دریافت که پس از خوابی خوب، آستروسیت‌ها در ۶ درصد سیناپس‌های موجود در مغز موش فعال هستند، ولی در موش‌هایی که کم‌خوابی داشته‌اند این سلول‌ها فعالیت بیشتری داشته‌اند. در موش‌هایی که ۸ ساعت نخوابیده بودند، فعالیت آستروسیت‌ها در ۸ درصد سیناپس‌ها وجود داشته است و در موش‌هایی که ۵ روز بیدار نگه داشته شده بودند این فعالیت در ۱۳.۵ درصد سیناپس‌ها وجود داشته است.
این نتایج نشان می‌دهد که کم‌خوابی می‌تواند آستروسیت‌ها را تحریک کند تا اتصالات بیشتری را در مغز قطع کنند. بله‌سی می‌گوید: «ما برای اولین بار نشان دادیم که تعدادی از سیناپس‌ها به‌خاطر کم‌خوابی توسط آستروسیت‌ها خورده می‌شوند.» به‌خاطر همه‌ی چیزهایی که می‌دانیم، این کار می‌تواند چیز خوبی باشد. بازسازی بیشتر در تعداد بیشتری از سیناپس‌هایی که بالغ‌تر هستند می‌تواند مفید واقع شود. بله‌سی می‌گوید: «آن‌ها مانند وسایل کهنه محسوب می‌شوند و احتمالاً نیاز به مراقبت و تمیزکاری بیشتری دارند.»
گروه تحقیقاتی همچنین دریافت که پس از تحمل یک دوره بی‌خوابی مزمن، فعالیت سلول‌های میکروگلیال نیز افزایش می‌یابد. به گفته‌ی بله‌سی، این یافته‌ی اخیر مقداری نگران‌کننده است؛ افزایش فعالیت میکروگلیال با تعدادی از اختلالات مغزی مرتبط است. ما می‌دانیم که بالا بودن سطح فعالیت میکروگلیال در بیماری آلزایمر و دیگر شکل‌های اختلالات عصبی مشاهده شده است.
«آگنس نادیار» از دانشگاه بورداکس فرانسه می‌گوید: «این یافته‌ها می‌توانند توضیح دهند که چرا کمبود خواب می‌تواند افراد را در برابر ابتلا به این اختلالات آسیب‌پذیر کند؟»هنوز مشخص نیست که آیا خوابیدن زیاد می‌تواند مغز را از عوارض کم‌خوابی در دوره‌ی کوتاه‌مدت رهایی دهد یا خیر؟ محققین برنامه‌ریزی کرده‌اند که بفهمند تأثیرات کم‌خوابی تا چه مدت باقی خواهند ماند.
نوشته: DAILY NEWS
ترجمه: امید محمدی - مجله علمی ایلیاد