داروی سرطان؛ موثر در درمان آسم
مجله علمی ایلیاد - دکتر «اليوت اسرائیل»، محقق ارشد در زمینه‌ی سرطان می‌گوید: «داروی Gleevec میزان درد و تیر کشیدن مجاری تنفسی را کاهش داد و شدت انقباض آنها را در هنگام مواجهه با ماده‌ی حساسیت‌زا یا محرک آسم کم کرد. ما نشان دادیم که می‌توانیم میزان انقباض ناگهانی مجاری تنفسی را تا یکسوم کاهش دهیم. این تغییر قابل توجهی است و در مقایسه با گروه دارونما اهمیت بالایی دارد.»
دکتر الیوت مدیر دپارتمان درمان مشکلات تنفسی در بريگام و بیمارستان زنان در بوستون است. این دارو عملکرد کلی مجاری تنفسی را نیز بهبود بخشید؛ اثری که محققان انتظارش را نداشتند. افرادی که علی‌رغم استفاده از داروهای استروييد با دُز بالا توان کنترل آسم شدید را ندارند، در خطر کاهش عملکرد ریه و کیفیت پایین زندگی قرار دارند. اليوت و سایر متخصصان اظهار داشتند که نمی‌توان این داروی سرطان قوی را بر مبنای پژوهشی کوچک برای این دسته از بیماران توصیه کرد.
داروی Gleevec با انسداد گیرنده‌ای خاص بر روی سلول‌های سفید سرطانی در خون به مبارزه‌ی سرطان خون می‌رود و توانایی این سلول‌های سرطانی را در تکثیر و گسترش با محدویت روبرو می‌سازد. این روند بر «سلول‌های قلیا‌خواه» تاثیر می‌گذارد؛ این نوع سلول سفید خون در کل بدن توزیع شده و در بروز التهاب و واکنش‌های آلرژيک نقش دارد. برای مثال، سلول‌های قلیا‌خواه موجود در پوست باعث کهیر می‌شوند، اما سلول‌های قلیا‌خواه در ریه‌ها در بروز آسم شدید ایفای نقش می‌کنند.
دکتر اليوت در ادامه گفت: «ما امیدواریم با انسداد سیگنالى که به زنده نگه داشتن سلول‌های قلیا‌خواه کمک می‌کند، تعداد این سلول‌ها را کاهش دهیم. ما با انجام این کار امید داریم به پیشرفت‌های درمانی دست یابیم و به بیماران مبتلا به آسم شدید برای مبارزه با این بیماری کمک شایانی کرده باشیم.» دکتر اليوت و همکارانش از ۶۲ فرد مبتلا به آسم شدید در پژوهش‌های خود استفاده کردند. تمامی این بیماران دوره‌های درمان آسم را به بهترین نحو پشت سر گذاشتند. از آنان خواسته شده بود تا در طی آزمایش شش ماهه، قرص دارونما یا Gleevec را روزانه یکبار مصرف کنند. آزمایشات خون نشان داد که داروی Gleevec توانست فعالیت سلول‌های قلیا‌خواه را در بیماران کاهش دهد.
علاوه براین، آزمایشات آلرژی از کاهش واکنش‌پذیری مجاری تنفسی در میان بیماران مصرف کننده‌ی Gleevec حکایت داشت. احتمال بسته شدن مجاری تنفسی پس از قرار گرفتن در معرض ماده‌ی حساسیت‌زا تقليل یافت. معاینات فیزیکی نشان داد افرادی که داروی Gleevec مصرف می‌کنند، با عریض شدن اندک مجاری تنفسی‌شان روبرو بودند.
دکتر الیوت اسرائیل بیان کرد: «بهبود اندک ولی معناداری در باریک شدن مجاری تنفسی این بیماران حاصل آمد که دور از انتظار بود؛ زیرا ما فکر نمی‌کردیم سلول‌های قلیا‌خواه لزوماً در باریک کردن مجاری تنفسی نقش داشته باشند. عوارض جانبی نیز آن‌طور که پیش‌بینی می‌شد، شدید نبود. یکی از بیماران به دلیل کاهش شدید سلول‌های سفید خون کنار گذاشته شد. روی هم رفته، ما انتظار الگویی بزرگ از عوارض جانبی را داشتیم که این اتفاق نیفتاد. به گزارش «دکتر هورويتز» متخصص ریه در بیمارستان هیل شهر نیویورک، این دارو مکانیزمی تازه برای تعدیل ایمنی آسم عرضه می‌کند. دکتر هورويتز نقشی در این پژوهش نداشت.
وی در ادامه گفت: «پس از مدتی طولانی شاهد ارائه‌ِ‌ی روش درمانی جدیدی برای آسم شدید هستیم. مطالعات بیشتری برای ارزیابی کاربرد این روش در آسم ملایم مورد نیاز است.» دکتر «تئودور مانياتيس» متخصص ریه که مدیریت بیمارستان دانشگاه استاتن آيلند نیویورک را بر عهده دارد با ارائه رویکردی محتاطانه خاطر نشان کرد: «این کار مراحل ابتدایی‌اش را می‌گذراند و نباید وعده‌های بی‌مورد به بیماران دچار تنگی نفس داد. اگرچه این مقاله می‌تواند برای متخصصان ریه و ایمنی‌شناسی جالب توجه باشد، ولی به فعالیت‌های تحقیقی بیشتری نیاز داریم. تاکنون این داروی تعدیل کننده‌ی ایمنی فقط در سرطان استفاده شده و سم�'ى است. به سالها پژوهش نیاز هست تا موثر بودن این دارو در روش‌های درمانی مشخص گردد.»
دکتر الیوت با این ایده موافقت کرد که آزمایشات بالینی بیشتری لازم است. وی گفت: «قبل از اینکه استفاده از این دارو در سطح عمومی توصیه شود، باید آن‌را در جمعیت بسیار بزرگتری مورد آزمایش و استفاده قرار داد و از مفید بودن آن اطمینان حاصل نمود. اگر این هدف تحقق پذیرد، داروی Gleevec روش درمانی نسبتاً ارزان برای بیماران دچار تنگی نفس خواهد بود. این مقاله در هجدهم می در مجله‌ی New England journal of medicine زیر منتشر شد.
نوشته: دنیس تامسون
ترجمه: منصور نقی‌لو - مجله علمی ایلیاد