با لباس‌های گرم‌تان به سحابی بومرنگ سفر کنید.
مجله علمی ایلیاد - به احتمال زیاد، اخترشناسان راز سردترین جرم شناخته شده در کیهان را با استفاده از تلسکوپ آرایه‌ی بزرگ آتاکاما «ALMA» حل کرده‌اند. این جرم سرد که سحابی بومرنگ نام دارد، سحابی‌ای پیش سیاره‌ای است که حاصل غول‌سرخی در حال فروپاشی است. این تحقیق در مجله Astrophysical Journal به چاپ رسید. غول‌سرخی قدیمی سحابی بومرنگ را به‌وجود آورده است که تا به امروز عنوان سردترین جرم شناخته شده در کیهان را یدک می‌کشد.
اینکه چگونه این ستاره قادر به ایجاد محیطی بسیار سردتر از دمای پس زمینه‌ی کیهانی شده، به‌مدت بیش از دو دهه به‌عنوان رازی سر به مهر باقی مانده است. به گزارش اخترشناسان که از تلسکوپ ALMA استفاده میکردند، شاید پاسخش این باشد که ستاره‌ی کوچکی به قلب غول‌سرخ نفوذ کرده و جریانی سرد از گاز و گرد و غبار را به بیرون درز داده است. این برون‌تراوش آنچنان با سرعت گسترش می‌یابد که دمایش به کمتر از نیم درجه‌ی کلوين، معادل منفی ۲۷۲.۵ درجه‌ی سلسیوس کاهش پیدا کرده است. مشاهدات ALMA این امکان را به اخترشناسان داد تا این راز را با نخستین محاسبه‌ی دقیق از انرژی جنبشی، جرم، سن و وسعت سحابی بومرنگ برملا سازند.
دکتر «راگوندرا ساهاى»، محقق و اخترشناس در آزمایشگاه پيشران ناسا گفت: «این داده‌های جدید به ما نشان می‌دهد که قسمت عمده‌ی پوشش ستاره‌ای حاصل از ستاره‌ی غول‌سرخ با سرعتی فراتر از قابلیت‌های ستاره‌ای غول‌سرخ به فضا راه یافته است. تنها راه برای بیرون دادن این مقدار جرم با سرعتی بسیار عظیم، انرژی گرانشى دو ستاره‌ی برهم‌کنش‌کننده است که می‌تواند ویژگی‌های گیج کننده‌ی جریان فوق‌سرد را توضیح دهد. این دو مورد نزدیک به‌هم شاید نقش اصلی را در مرگ خشونت‌بار اکثر ستارگان در جهان داشته‌اند.»
پروفسور «وتر ولمينگز»، اخترشناس در دانشگاه فناوری چالمرز سوئد گفت: «ویژگی‌های عجیب و بغرنج سحابی بومرنگ، مسائل قراردادی درباره‌ی این نوع برهم‌کنش‌ها را به چالش کشیده و بهترین فرصت را در اختیار ما قرار می‌دهد تا ویژگی‌های فیزیکی منظومه‌های حاوی ستاره‌ای غول‌پیکر را بررسی کنیم.» سحابی بومرنگ که به سحابی پاپیون و سحابی دوقطبی قنطورس نیز معروف است، با فاصله‌ی تقریبی ۵۰۰۰ سال نوری از زمین در صورت فلکی قنطورس واقع شده است. زمانی که این سحابی در سال ۱۹۹۵ میلادی شناسایی شد، اخترشناسان اعلام کردند که بومرنگ نور پس‌زمینه‌ی ریز موج کیهانی را جذب می‌کند؛ این نور نشأت گرفته از زمانی است که کیهان در حالتی بسیار گرم و چگال، یعنی تنها ۳۸۰،۰۰۰ سال پس از انفجار بزرگ قرار داشت.
این تابش در فراهم آوردن دمای پس‌زمینه‌ی کیهانی نقش دارد که فقط ۲.۲۷۵ درجه بالای صفر مطلق است. برای اینکه سحابی بومرنگ، نور را جذب کند، می‌بایست از این انرژی کم‌نور و پایدار هم سردتر بوده باشد. مشاهدات جدید تلسکوپ ALMA تصویری مهیج از این سحابی به‌دست آورد که نوعی برون‌تراوش شبیه ساعت شنی را نشان می‌دهد. دکتر «لارس ايک نیمن»، اخترشناس در رصدخانه ALMA در سانتياگوى شیلی خاطر نشان کرد: «ما این سحابی چشم‌نواز را در دوره‌ای بسیار خاص و کوتاه از حیات‌اش می‌بینیم. کاملاً طبیعی است که این یخچال‌های کیهانی عظیم در کیهان به وفور یافت شوند، اما آنها فقط برای مدتی کوتاهی می‌توانند این دمای شدید را حفظ و تحمل کنند.»
نوشته: SciNews
ترجمه: منصور نقی‌لو - مجله علمی ایلیاد