منشاء صدای عجیب و غریب آذرگوی‌ها
مجله علمی ایلیاد - شهاب‌های بسیار روشن و انفجاری که با نام «آذرگوی» شناخته می‌شوند، در بعضی مواقع با صداهای ضعیفی همراه هستند. چیزی که درباره‌ی این صداهای شبیه به انفجار، سوخته شدن، خش خش و فش فش عجیب به‌نظر می‌رسد این است که گفته می‌شود این صداها بلافاصله زمانی که آذرگوی‌ها از طرف تماشاچیان زمینی دیده می‌شوند، به‌گوش می‌رسند و این سوال را به‌وجود می‌آورد که با وجود اینکه آذرگوی‌ها حدود ۱۰۰ کیلومتر از تماشاچیان روی زمین دورتر هستند و هر صدایی که تولید کنند باید پس از گذشت چند ثانیه شنیده شوند، بنابراین چه اتفاقی رخ می‌دهد؟ آیا آذرگوی‌ها به نوعی قانون‌های فیزیک را نقض می‌کنند؟
«ریچارد اسپالدینگ» به‌عنوان محقق و چند تَن دیگر از همکارانش در لابراتوار Sandia National اخیراً به تحقیق درباره‌ی این پدیده‌ی عجیب پرداخته‌اند و در مطالعاتی که به‌تازگی در مجله‌ی Scientific Reports منتشر شده است اعلام کرده‌اند که این صداها از طریق نور ایجاد می‌شود.
آذرگوی سنگ‌ها در برخی موارد نوری از خود متصاعد می‌کنند که چندین برابر از ماه کامل روشن‌تر است و این انفجارها می‌تواند به‌طور مختصری سطح اجسامی که کیلومتر‌ها دورتر هستند را نیز گرم کند و این تغییر دمای ناگهانی می‌تواند منجر به تولید صدا گردد.
اسپالدینگ و همکارانش نوشته‌اند: «نظریه‌ی ما این‌گونه است که هر پالس نور می‌تواند سطح مبدلهای دی‌الکتریک را گرم کند. مادامی‌که سطح گرم می‌شود و گرما را به هوای اطرافش هدایت می‌کند، امواج فشاری ایجاد می‌نماید. توالی انتشار نورها که امواج فشار را ایجاد می‌کند، می‌تواند در قالب صوت در فضای اطراف ناظران زمینی ظاهر شود.» مبدلهای دی‌الکتریک که محققان به آن اشاره کرده‌اند اجسامی هستند که به سادگی نور را جذب می‌کنند و رسانایی پایینی دارند و به‌سرعت گرم می‌شوند. مانند رنگ‌های تیره، برگ درختان، علف‌ها و لباس‌های تیره.
رصدگران آسمان که در نزدیکی چنین اجسامی قرار دارند، بیشتر مستعد شنیدن صدای آذرگوی‌ها خواهند بود. موی انسان یکی دیگر از مبدلهای باورنکردنی است. مطالعات پیشین نشان داده‌اند که انسان‌هایی با موهای فر و بلند امکان بیشتری دارند تا صدای آذرگوی‌ها را بشنوند. محققان نوشته‌اند که این مسئله منطقی و توجیه‌پذیر است. موهای نزدیک به گوش‌ها، فشار صوتی محلی ایجاد می‌کند و می‌تواند شنیده شود. همچنین از آنجائی‌که مو دارای نسبت سطح به حجم بزرگی دارد، می‌تواند تولید صدا را بیشتر کند.
توضیحاتی که اسپالدینگ و همکارانش ارائه کرده‌اند، درواقع به پدیده‌ای شناخته شده که به‌عنوان «اثر فتوآکوستیک» شناخته می‌شود، ارتباط دارد و روشی را توضیح می‌دهد که در آن مواد انرژی نوری را جذب می‌کند و امواج صوتی تولید می‌نماید. «الکساندر گراهام بل» اولین بار در سال ۱۸۸۰ متوجه این اثر شد و از آن برای اختراع وسیله‌ای به نام «فوتوفون» استفاده نمود که صدا را از طریق نور انتقال می‌داد.
ستاره‌شناسان در گذشته نظریه‌ای داشته‌اند مبنی بر اینکه برخی از آذرگوی‌ها امواج رادیو فرکانسی بسیار پایین را حذف می‌کنند که باعث ایجاد صداهای سریع و نزدیک می‌شوند و آن‌ها را «آذرگوی‌های الکتروفونیک» نامیدند. توضیحات اسپالدینگ و گروه او برای ناظران آسمان محتمل‌تر و درواقع ارجح‌تر است؛ زیرا بر این نظر استوار است که هر کسی چنان‌چه به محلی برود که ساکت بوده و در اطراف آن اجسام با قابلیت فوتوآکوستیک وجود داشته باشد، صدای آذرگوی‌هایی را که نور کافی تولید می‌کنند را می‌شنود.
نوشته: رز پومروی
ترجمه: نسیم صانعی - مجله علمی ایلیاد