سحابی عجیب و غریب با منبع نور نامعلوم!
مجله علمی ایلیاد - کشف سحابی جدید و کمتر دیده شده‌ای در فاصله‌ی ۱۰ میلیارد سال نوری از زمین، تبدیل به معمای کیهانی جدیدی شده است؛ چه چیزی این ابر غباری از گازها را نورانی کرده است؟
محققین به رهبری «ژنگ چای»، دانشجوی فوق دکتری دانشگاه سانتاکروز کالیفرنیا، سحابی عظیم جدیدی از نوع ELAN کشف کردند که سومین ساختار کیهانی به این عظمت است. سحابی، ابری از گاز و غبار بین ستاره‌ای است. ELAN نوع ویژه‌ای از سحابی است که به‌دلیل تشعشعات لیمان-آلفا بدین صورت نام‌گذاری شده است. تشعشعات لیمان-آلفا، طول موج خاصی از نور است که وقتی الکترون در اتم هیدروژن به پایین‌ترین سطح انرژی سقوط می‌کند، منتشر می‌شود.
دو ELAN دیگری که قبلاً کشف شده‌اند، سحابی حلزونی و سحابی برنده هستند. سحابی حلزونی و برنده، دارای اختروش‌های نورانی هستند که غبار و گازهای آن‌ها را منور می‌کند، ولی منبع نوری درون ELAN جدید رازآلود است. «جیسون پروچاسکا»، پروفسور هوا‌و‌فضا و نجوم دانشگاه سانتا کروز کالیفرنیا، یکی از نویسندگان این مقاله می‌گوید: «چیزی که واقعاً عجیب است و نقطه‌ی جالب توجه داستان محسوب می‌شود، این است که چیزی نیست، احتمالاً نقطه‌ی تاریک ضعیفی در کهکشان است که اختروش ندارد و نوری به سمت ما می‌تاباند.»
نیم‌نگاهی به جهان اولیه
معمای جدید ELAN ماموت-۱ نام دارد که به‌خاطر پروژه‌ی نقشه‌برداری از چگال‌ترین و عظیم‌ترین اجسام از طریق هیدروژن، به رهبری آقای چای و کشف این سحابی حین این پروژه، بدین صورت نام‌گذاری شده است. هدف پروژه، جستجو به دنبال مناطق چگال در جهان اولیه بوده است؛ از آن‌جا که ۱۰ میلیارد سال طول می‌کشد تا نور منتشر شده از ماموت-۱ به زمین برسد، دانشمندان در واقع با این کار به زمان ۳ میلیارد سال پس از انفجار بزرگ برمی‌گردند. پروچاسکا می‌گوید که گروه تحقیقاتی به‌دنبال خوشه‌های اولیه هستند که پیش‌سازه‌های خوشه‌های کیهانی هستند. این‌ها عظیم‌ترین ساختارهای جهان هستند.»
چای، پروچاسکا و همکاران‌شان از نور منتشر شده‌ی اختروش‌ها برای یافتن خوشه‌های اولیه استفاده می‌کنند. وقتی که نور اختروشی از خوشه‌ای عبور می‌کند، الگوهای جذب نور می‌تواند جزئیات دقیقی از کهکشان‌ها را نمایان کند. محققین دریافته‌اند خوشه‌ی اولیه‌ای که ماموت-۱ در نزدیکی مرکز آن قرار دارد، ملقب به BOSS 1441، عرضی برابر ۵۰ میلیون سال نوری دارد. پروچاسکا می‌گوید که اکنون این خوشه‌ی اولیه شکسته خواهد شد و خوشه‌ای کوچک‌تر و بالغ را ایجاد می‌کند.
به دنبال نور!
تشخیص ELAN به‌دلیل پراکنده بودن آن‌ها خیلی مشکل است. مشاهده‌ی مستقیمِ یکی از آن‌ها فرصت مطالعه‌ی چگونگی یکی شدن گازها و ایجاد کهکشان را می‌دهد. بررسی این موضوعات معمولاً توسط شبیه‌سازی‌های کامپیوتری انجام می‌شود.
پروچاسکا می‌گوید: « قابل قبول‌ترین نظریه در مورد معمای منبع نور ماموت-۱، هسته‌ی کهکشانی فعال یا AGN است. ممکن است غبارهای محلی با فاصله‌ی چند سال نوری از AGN، آن‌را از دید مخفی نگه داشته باشد. با جستجوی نور مادون قرمز و نورهای با طول موج بزرگ‌تر، پیدا کردن AGN کار ساده‌ای است. اگر ما نتوانیم چیزی پیدا کنیم، نظریه‌ی مذکور به‌طور کل رد می‌شود و باید به فکر نظریه‌ی دیگری باشیم.» نتایج این تحقیق در شماره‌ی آینده‌ی مجله‌ی Astrophysical Journal چاپ خواهد شد.
نوشته: استفان پاپاس
ترجمه: امید محمدی - مجله علمی ایلیاد