بینی کدام جنبه‌های احساسی ما را نمایان می‌سازد؟
مجله علمی ایلیاد - از رایحه‌ی شیرین کلوچه‌های تازه پخته‌شده که حس گرمی را در وجود انسان به‌وجود می‌آورد، تا بوی گیرای گل‌ها که در فصل بهار شکوفه می‌دهند و احساس شادی را به ارمغان می‌آورند، می‌توان نتیجه گرفت حس بویایی تاثیر شگرفی بر احساسات آدمی می‌گذارد.
«ماریلنا آیلو» محقق علوم عصب‌شناسی شناختی در دانشکده‌ی بین‌المللی مطالعات پیشرفته در ایتالیا و نویسنده‌ی ارشد مقاله‌ای جدید که رابطه‌ی میان بوها و احساسات را بررسی می‌کند، در گزارشی خبری خاطر‌نشان کرد: «به همین خاطر است که نوعی هم‌پوشانی نسبی میان قسمت‌های مغز انسان که به درک رایحه می‌پردازد و آن قسمت‌هایی که احساسات را پردازش می‌کنند، وجود دارد.» اما اگر مشکلی با احساسات خود داشته باشید، چه اتفاقی بر سر حس بویایی‌تان می‌آید؟
در این پژوهش، آیلو و همکارانش بوهای مشخصی را بررسی کردند که افراد مبتلا به نوعی اختلال روانی تحت عنوان «آلکسیتمیا» را تحت تاثیر قرار می‌دهد. این نوع افراد در بیان احساسات خود با دشواری همراه هستند. تخمین زده می‌شود که یک نفر از هر ۱۰ نفر به این اختلال مبتلا باشند. افراد مبتلا به آلکسیتمیا در پردازش و ارتباط با احساساتی نظیر شادی، عصبانیت و انزجار دشواری زیادی را تحمل می‌کنند. با توجه به رابطه‌ی تاییدشده میان بویایی و احساسات، محققان می‌خواستند ببینند آیا آلکسیتمیا بر چگونگی واکنش افراد به بوهای مختلف تاثیر می‌گذارد یا خیر؟
محققان برای انجام این کار، گروهی متشکل از ۶۲ فرد را بر طبق شدت اختلال آلکسیتمیا به سه گروه زیاد، متوسط و کم تقسیم کردند. شرکت‌کنندگان در مطالعه در معرض چندین بو قرار گرفتند، از بوهای مشمئزکننده گرفته تا بوهای خنثی و هوای پاک و از آن‌ها خواسته شد تا بوهای مورد نظر را شناسایی کنند. افزون بر این، محققان آستانه‌ی شناسایی بوهای مختلف را در میان افراد مورد بررسی قرار دادند.
سپس، از افراد شرکت‌کننده در مطالعه خواسته شد تا به سه دسته بوی مختلف امتیاز بدهند؛ بوی مشمئزکننده، خنثی و هوای پاک که نشان‌دهنده‌ی عدم وجود بو بود. افراد به شدت، میزان خوشایندی و آشنایی با هر کدام از این سه رایحه امتیاز دادند. در حین آزمایش، محققان ضربان قلب افراد و واکنش پوستی آن‌ها را اندازه‌گیری کردند که هدف از این کار، بررسی میزان هیجان یا برانگیختگی افراد بود. محققان اعلام کردند که در پی این آزمایش، واکنش‌های فیزیکی افراد نسبت به بوها نیز شناسایی و اندازه‌گیری شد.
افراد شرکت‌کننده در مطالعه، پرسش‌نامه‌هایی را نیز پر کردند که آگاهی بویایی آن‌ها را در محیط زندگی و توانایی‌شان در تصور بوهای مختلف ارزیابی می‌کرد. محققان دریافتند افرادی که به آلکسیتمیای سطح متوسط یا بالا مبتلا بودند، در مقایسه با افرادی که از آلکسیتمیای سطح پایین رنج می بردند، واکنش روانی بیشتری نسبت به بوها از خود نشان دادند. این یافته بر یافته‌های مطالعات قبلی خط بطلان می‌کشد که ادعا می‌کرد افراد مبتلا به آلکسیتمیا در زمان برانگیخته شدن، هیچ واکنش فیزیولوژیک از خود نشان نمی‌دهند یا میزان این واکنش بسیار کم است.
محققان افزودند: «نتایج به‌دست آمده نشان داد که یکی از خصوصیات آلکسیتمیا، تغییر واکنش فیزیولوژیک نسبت به محرک بویایی است. بر خلاف آن‌چه که تصور می‌شد، این مقاله نشان می‌دهد که واکنش‌های فیزیولوژیک افراد مبتلا به آلکسیتمیا نسبت به احساسات ناشی از بوها از چه شدتی برخوردار است. این یافته قدری دور از عقل سلیم به‌نظر می‌رسد، اما مشاهده‌ی علمی بسیار مهم تلقی می‌شود. گویی این افراد خود را در شرایطی می‌یابند که احساسات‌شان به شدت فعال می‌شود و افراد نسبت به تغییرات احساسی خود بی‌ملاحظه می‌شوند»
علاوه بر این، نتایج پژوهش حاکی از آن بود که افراد مبتلا به آلکسیتمیای شناختی که در توانایی شناسایی، بیان و تفکیک احساسات اختلال ایجاد می‌کند، در مقایسه با آلکسیتمیای هیجانی که مانع بروز احساسات، تخیل و خلاقیت فرد می‌شود واکنش متفاوتی به بوها داشتند. محققان در پایان گفتند: «ما نتیجه گرفتیم که آلکسیتمیا با تغییر واکنش‌های فیزیولوژیک نسبت به محرک بویایی ارتباط دارد. علاوه بر این، ما بر اهمیت ارزیابی مولفه‌های مختلف آلکسیتمیا تاکید می‌کنیم، چرا که آن‌ها بر پردازش محرک‌های احساسی به طرق مختلف تاثیر می‌گذارند.»
نوشته: سامانتا مدسون
ترجمه: منصور نقی‌لو - مجله علمی ایلیاد
ترجمه: منصور نقی‌لو - مجله علمی ایلیاد