تعیین تاریخ عصر فرعون‌ها با کمک کسوف حلقه‌ای
مجله علمی ایلیاد - «گرییم ودینگتون»، پژوهشگر مستقل و متخصص اخترفیزیک، و «کالین هامفریس»، استاد دانشگاه کمبریج در مقاله‌ای که در تاریخ ۱ اکتبر در مجله‌ی Astronomy & Geophysics منتشر شده است، قدیمی‌ترین خورشید گرفتگی ثبت شده را گزارش کردند. رویدادی که در ۳۰ اکتبر سال ۱۲۰۷ قبل از میلاد رخ داد در کتاب مقدس ذکر شده است و می‌تواند دستاوردهایی برای تنظیم تقویم فرعون‌های مصر داشته باشد.
متن کتاب مقدس مورد بحث از «کتاب عهد عتیق یوشع» می‌آید و پژوهشگران را برای قرن‌ها متحیر کرده است. این گزارش می‌گوید که پس از آن که یوشع، مردم اسرائیل را به کنعان هدایت نمود، این چنین نیایش کرد: «خورشید هنوز در گیبوون و ماه در دره آیجالون قراردارد و خورشید بی حرکت ایستاد و ماه متوقف شد تا زمانی که ملت از دشمنان خود انتقام گرفتند. (یوشع ۱۰: ۱۲-۱۴)»
پروفسور هومفریس گفت: «اگر این کلمات مشاهدات واقعی را توصیف کنند، پس رویداد بزرگ نجومی اتفاق افتاده است، مسئله‌ی ما برای فهم آن این بود که متن واقعاً چه منظوری دارد. ترجمه‌های نوین انگلیسی که از ترجمه‌ی شاه جیمز در سال ۱۶۱۱ تبعیت می‌کنند، معمولاً این متن را این‌گونه تفسیر می‌کنند که خورشید و ماه از حرکت باز ایستادند. اما وقتی به متن اصلی عبری رجوع می‌کنیم، مصمم می‌شویم که معنای جایگزین آن می‌تواند این باشد که خورشید و ماه فقط از انجام کارهایی که به‌طور معمول انجام می‌دادند، متوقف شدند؛ یعنی آن‌ها از درخشیدن باز ایستادند. در این زمینه، واژه‌های عبری می‌تواند به خورشید گرفتگی اشاره کند، زمانی که ماه از بین زمین و خورشید عبور می‌کند، به‌نظر می‌رسد که خورشید از درخشیدن متوقف شده. این تفسیر از این واقعیت پشتیبانی می‌کند که عبارت عبری‌ای که «بی‌حرکت ایستاد» ترجمه شده است با کلمه‌ی بابلی که در متون نجومی باستان، برای توصیف گرفتگی استفاده می‌شود، ریشه‌ی یکسانی دارد.»
این نویسندگان اولین کسانی نیستند که پیشنهاد می‌کنند، متن کتاب مقدس ممکن است به گرفتگی خورشید اشاره داشته باشد، در حالی که مورخان قبلی ادعا می‌کردند که امکان تحقیق بیشتر به دلیل محاسبات سخت‌گیرانه‌ای که مورد نیاز است، وجود ندارد. شواهد مستقل مبنی بر اینکه اسرائیلی‌ها بین ۱،۵۰۰ و ۱،۰۵۰ سال قبل از میلاد در کنعان بوده است، می‌تواند در کتیبه‌ی «مرنپتا استل»، متنی مصری از زمان سلطنت فرعون مرنپتا، پسر معروف رامسس بزرگ، یافت شود.
قطعه‌ی بزرگ گرانیتی که در موزه‌ی مصر در قاهره نگهداری می‌شود، بیانگر این است که این قطعه در سال پنجم حکومت مرنپتا حک شده است و اشاره دارد به مبارزه‌ای در کنعان، که در آن، مرنپتا مردم اسرائیل را شکست داد. تحقیقات قبلی، از این دو تحقیق برای تاریخ‌گذاری گرفتگی احتمالی استفاده کرده‌اند؛ ولی آن‌ها به این علت که در جستجوی گرفتگی کاملی بودند که در آن قرص خورشید توسط ماه و با گذشتن ماه از بین زمین و خورشید کاملاً پوشانده می‌شود، موفق نبودند.
چیزی که محققان قبلی از در نظر گرفتن آن غافل بودند، این بود که مصریان آن زمان به‌جای کسوف کامل، کسوفی حلقه‌ای را مشاهده کرده بودند که به ویژگی ظاهری «حلقه‌ی آتش» منجر می‌شود. در دنیای باستان، کلمه‌ی یکسانی برای هر دو گرفتگی کامل و حلقه‌ای استفاده می‌شده است. دکتر وادینگتون و پروفسور کالین هومفریس علامت گرفتگی جدیدی را توسعه دادند که در طی زمان با چرخش زمین تغییراتی در آن اتفاق می‌افتد.
براساس محاسبات آنان، دانشمندان ثابت کردند که تنها کسوف حلقوی که در کنعان بین ۱،۵۰۰ و ۱،۰۵۰ سال قبل از میلاد مشاهده شده، در بعدازظهر ۳۰ اکتبر سال ۱۲۰۷ قبل از میلاد بوده است. اگر استدلال آنان درست باشد، این فقط قدیمی‌ترین خورشید گرفتگی ثبت شده نخواهد بود، بلکه به محققان امکان تاریخ‌گذاری سلطنت‌های رامسس بزرگ و پسرش مرنپتا را خواهد داد. پروفسور هومفریز گفت: «از خورشید گرفتگی اغلب به عنوان زمانی ثابت برای تاریخ‌گذاری رویدادها در دنیای باستانی استفاده می‌شده است. با استفاده از این محاسبات جدید، سلطنت مرنپتا در ۱،۲۱۰ یا ۱،۲۰۹ قبل از میلاد آغاز شده است.»
او این‌طور ادامه داد: «همان‌طور که از متون مصری مشخص است، مدت زمانی‌که مرنپتا و پدرش سلطنت می‌کنند، دقیق‌ترین تاریخ موجود از مصر باستان است.»
نوشته: SciNews
ترجمه: زهرا عاملی - مجله علمی ایلیاد
ترجمه: زهرا عاملی - مجله علمی ایلیاد