چگونه سیارک‌ها برای حیات زمینی خطرناک هستند؟
مجله علمی ایلیاد – بادها کُشنده هستند. بیشترین تلفات ناشی از برخورد سیارک‌ها، به خودی خود ناشی از برخورد آن با سطح زمین نیست. باد، فشار و گرمای ناشی از سقوط سیارک خطرناک‌تر است، پس مهم نیست سیارک به کجا برخورد می‌کند.
«کلمنت رامپ» در دانشگاه سوتهمپتون بریتانیا و همکارانش میزان خطر مرگ و میر را در صورت برخورد سیارک با منطقه‌ای مسکونی، محاسبه کرده‌اند. آن‌ها سیارک‌هایی را که به زمین برخورد می‌کنند و آن تعدادی که در آب سقوط می‌کنند را کاملاً سوخته و خنثی در نظر گرفتند، نتیجه محاسبات نشان داد بیشترین میزان مرگ و میر ناشی از آثار جوی است.
وقتی سیارکی با زمین برخوردکند، انرژی بسیار زیادی را وارد جو می‌کند، آتشی که در دنباله‌ی سیارک شعله‌ور است، منجر به شوک قوی‌ای می‌شود، بادهای گردباد مانند با شعله‌ی دنباله‌ی سیارک دهانه‌ای مانند آتش‌فشان تشکیل می‌دهد و زمین اطرافش را می‌لرزاند و آوار حاصل از برخورد را به هوا پرتاب می‌کند. احتمال برخورد سیارک به آب، دوبرابر احتمال برخوردش به سطح خشکی بر روی زمین است؛ بنابراین، اگر سیارکی به آب برخورد کند، با موج‌هایی که ارتفاع‌شان به ده‌ها متر می‌رسد، باعث ایجاد سونامی خواهد شد. در نواحی دورتر از ساحل هرچه عمق آب بیشتر باشد، ارتفاع موج‌ها بیشتر خواهد بود.
مردم در گذشته نشان داده‌اند که سونامی‌ها، بزرگترین خطرات ناشی از برخورد سیارک‌ها به‌شمار می‌روند، اما بررسی نمونه‌ی این وقایع، بسیار دشوار است. رامپ و همکارانش درباره‌ی حفاظت عوارض سطحی زمین در برابر چنین رخدادی مطالعاتی داشته‌اند.
رامپ می گوید: «چیزی که سونامی را متمایز می‌سازد، این است که تاثیرات وارده ناشی از آن بسیار دور از دسترس انسان است. آثار فشار یا ستون حرارتی نمی‌تواند زیاد جابه‌جا شود و دهانه‌های آتشفشانی دقیقاً در محل برخورد شکل می‌گیرند، اما سونامی‌ها می‌توانند، صدها کیلومتر از اقیانوس عبور کنند تا به سواحل برخورد کنند. برای مثال، سونامی که به‌علت برخورد سیارکی به عرض ۲۰۰ متر در ۱۳۰ کیلومتری ساحل ریودوژانیرو به وقع پیوسته بود، منجر به مرگ ۵۰،۰۰۰ نفر شد که ۷۵ درصد از آن‌ها مستقیماً توسط سونامی و بقیه به علت بادهای تند، کشته شدند. اما اگر سیارکی به شهر برخورد کند، می‌تواند باعث مرگ میلیون‌ها نفر شود. ممکن است میلیون‌ها نفر نیز بر اثر تندبادها، جان‌شان را از دست دهند، حتی اگر این سیارک به جای این که به زمین برخورد کند در هوا منفجر شود نیز، تلفاتی شبیه به همین خواهد داشت.»
در پدیده‌ی انفجار سیارک در هوا، تقریباً ۱۵ درصد از تلفات وارده، به دلیل گرما اتفاق افتاده است. اما تاثیر مستقیم آن باعث می‌شود، تندبادها و دمای در حال افزایش، توسط موج‌های فشار به‌هم بپیوندند که می‌توانند، باعث از هم گسیختگی ارگان‌های داخلی بدن شوند. این گروه تحقیقاتی می‌گوید: «تقریباً ۳ درصد از تلفات به‌خاطر گرمای ایجاد شده یا زلزله‌ها و آوار به جامانده هستند. این گروه تصمیم دارد درباره‌ی پیامدهای این اتفاق با مدیران بلایای طبیعی سازمان‌های جهانی، دیدار کند تا با ارائه‌ی پیشنهادات، در برابر چنین رویدادهایی از پیش آماده شوند.»
خوشبختانه، سیارک‌های بزرگ اغلب به زمین برخورد نمی‌کنند؛ پیامدهای قابل انتظار از برخورد سیارکی ۲۰۰ متری، هر ۴۰،۰۰۰ سال، یک‌بار اتفاق می‌افتد. سیارک‌ها ممکن است در نقطه‌ای از سطح زمین سقوط کند که بیشتر سطح سیاره‌ی زمین خالی از سکنه است. رامپ معتقد است: «احتمال بالایی وجود دارد که سیارکی به آب برخورد کند و حتی اگر با سطح خاکی نیز برخورد کند به احتمال زیاد بسیار دورتر از مناطق سکونت انسان‌ها سقوط می‌کند، این‌ها اتفاقات بسیار بدیهی هستند، اما پیامدهای بالقوه زیادی دارند.»
اگر احساس نگرانی می‌کنید، بهتر است بدانید چندین پروژه برای مقابله با سیارک‌ها در حال اجرا است؛ تلسکوپ‌ها بیشتر سیارک‌های بزرگ را شناسایی کرده‌اند و اگر آن‌ها را در حال نزدیک شدن به زمین رصد کنند، برای مقابله با آن‌ها، چندین راه حل داریم.
«اریک کریستنسن»، سرپرست گروه پژوهش آسمان کاتالینا، در دانشگاه آریزونا معتقد است: «ما پیش از تحقیق درباره‌ی پیامدهای احتمالی، مشغول شناخت کافی سیارک‌ها هستیم. یعنی اگر نتوانیم بقیه‌ی کارها را به درستی انجام دهیم، این پژوهش تنها کار مهمی است که در حال انجام آن هستیم.»
نوشته: لیا کران
ترجمه: مجله علمی ایلیاد