هوش‌مصنوعی گوگل، ۴ ساعته تمام مهارت‌های شطرنج را فرا گرفت.
مجله علمی ایلیاد - طبق استانداردهای انسانی شطرنج، بازی آسانی نیست. اما هوش‌مصنوعی با ذهنی بیگانه و پیچیده می‌تواند، تنها در عرض چند ساعت به استاد این بازی تبدیل شود. محققان شرکت گوگل در مقاله‌ای جدید، جزئیاتی در مورد انقلاب هوش‌مصنوعی خود، به‌نام «آلفا زیرو» ارائه دادند که این هوش‌مصنوعی توانایی اَبَرانسانی در شطرنج به‌دست آورده و تنها ظرف ۴ ساعت توانست تمام قوانین شطرنج را فرا گرفته و نرم‌افزار هوشمند شطرنج، یعنی «Stockfish» را شکست دهد.
به بیانی دیگر، این هوش‌مصنوعی دانش انسان از شطرنج و فراتر از آن‌را ظرف مدت زمانی معادل سفر از واشنگتن به نیویورک، فرا گرفته و پا را فراتر از آن گذاشت. پس از برنامه‌نویسی قوانین شطرنج، بدون هیچ استراتژی آلفازیرو، این هوش‌مصنوعی به خوبی بر این بازی تسلط یافت و توانست بهترین نرم‌افزار بازی شطرنج، یعنی Stockfish را پشت سر بگذارد.
در مجموع ۱۰۰ بازی میان این دو نرم‌افزار انجام شد که آلفازیرو ۲۵ بازی را با مهره‌های سفید و داشتن امتیازِ شروع بازی و ۳ بازی را نیز با مهره‌های سیاه به سود خود به پایان رساند. نتیجه‌ی دیگر بازی‌ها مساوی به پایان رسید و نرم‌افزار Stockfish موفق نشد آلفازیرو را شکست دهد.
محقق شطرنج، «دیوید کراملی»، مدیر عامل وبسایت علم شطرنج در این‌باره گفت: «ما می‌دانیم اسطوره‌ی جدید ما کیست. بی هیچ تردیدی آلفازیرو انقلابی در این بازی ایجاد خواهد کرد، اما به این فکر کنید چطور می‌توان این مسئله را خارج از دنیای شطرنج به کار برد؟ این الگوریتم می‌تواند شهر‌ها، قاره‌ها و جهان را اداره کند.»
آلفازیرو که توسط آزمایشگاه دیپ‌مایند گوگل طراحی شده است، نسخه‌ی پیچیده‌تر و کلی‌تر «آلفاگو زیرو» است که تخصص آن در بازی چینی «Go» است. آزمایشگاه گوگل سال‌ها است در حال اصلاح این هوش‌مصنوعی بوده و در خلال آن، قهرمانان شطرنج دنیا در مقابل شبکه‌ی‌عصبی آلفازیرو به زانو در آمدند.
پیروزی‌های آلفازیرو زمانی به اوج رسید که در ماه اکتبر سال ۲۰۱۷ میلادی، نسخه‌ی کاملاً خودکاری از این هوش‌مصنوعی، که تنها با بازی با خود، قادر به یادگیری است، موفق به شکستن تمام رکوردهای قبلی شد. از این سو، هوش‌های مصنوعی پیش از آلفاگو زیرو، با مشاهده‌ی حرکات انسانی در شطرنج، قوانین بازی را فرا می‌گرفتند.
این تلاش‌ها در راستای تسهیل فرآیند نوپای یادگیری در هوش‌مصنوعی بود، اما به‌نظر می‌رسد در مقایسه با آلفاگو زیرو بسیار محدودتر عمل می‌کردند؛ چرا که یادگیری کاملاً مستقل آلفاگو زیرو، توانایی بسیار بالاتر او در تقابل‌های رو در رو را ثابت کرد.
«نیک هاینس»، متخصص کامپیوتر دانشگاه ام‌آی‌تی در گفتگویی اظهار داشت: «این امر درست مثل اختراع ریاضیات توسط بشر است. چیزی که ما در این‌جا شاهد آن هستیم، مدلی رایانه‌ای به دور از تحت تاثیر قرارگرفتن و پیش‌فرضیات انسانی است. آلفازیرو تمام نکاتی را که مفید می‌داند، فرا می‌گیرد. این نکات می‌توانند اختلاف بسیار ناچیزی با دانسته‌های ما داشته باشند.»
اما چنان سرعت بالایی در این زمینه از علم برقرار است که ممکن است، همین یافته‌ها چندان به‌کار نیایند. گروه تحقیقاتی در مقاله‌ی جدید خود، جزئیاتی را در مورد این هوش‌مصنوعی به اشتراک گذاشته است که چگونه این هوش‌مصنوعی توانایی خود در بازی‌کردن مستقل خود را، با نام «یادگیری تقویتی» به‌صورت گسترده‌تری برای حل بهتر مسئله به‌کار می‌برد.
این بدین معنی است که آلفازیرو تنها شطرنج بازی نمی‌کند، بلکه بازی‌های «Shogi» و Go را انجام می‌دهد. نکته‌ای که شاید باعث تعجب شما نشود، این است که این هوش‌مصنوعی ظرف مدت ۲ و ۸ ساعت این دو بازی را کاملاً فرا گرفت. شرکت گوگل و محققان این پروژه هنوز به‌صورت عمومی در مورد تحقیقات جدید خود، صحبتی نکردند و به همین دلیل ما هم در مورد آن، صحبتی به میان نیاوردیم.
چیزی که می‌توان در مورد این مسئله گفت، این است که پیشرفت این هوش‌مصنوعی در بازی شطرنج سر به فلک کشیده و حتی استادان بزرگ شطرنج را پشت سر خود گذاشته است. استادبزرگ شطرنج، «پیتر هاین نیلسون»، در گفتگو با بی‌بی‌سی اظهار داشت: «من همیشه در این فکر بودم، چطور می‌شد اگر گونه‌ی برتر به زمین آمده و به ما نحوه‌ی شطرنج بازی‌کردن خود را می‌آموختند؟ حال می‌دانم چگونه بازی می‌کنند.»
نوشته: پیتر داکریل
ترجمه: رضا کاظمی - مجله علمی ایلیاد
ترجمه: رضا کاظمی - مجله علمی ایلیاد