فسیل ۵۳۰ میلیون ساله، احتمالاً قدیمی‌ترین چشم جهان است.
مجله علمی ایلیاد - چشم فسیلیِ ۵۳۰ میلیون ساله، متعلق به موجود منقرض شده‌ی دریایی به‌نام «Schmidtiellus reetae» است. این چشم مانند نسخه‌ی اولیه‌ای از نوع چشم برخی از حیوانات جدید از جمله خرچنگ، زنبور و سنجاقک به‌نظر می‌رسد. دانشمندان این چشم باستانی را در استونی یافتند. از آنجایی که اندکی از آن نابود شده بود، دیرینه‌شناسان توانستند با مستقیماً نگاه کردن در اندام آن، ساختار چشم و کارهای درونی آن‌را آشکار سازند.
این چشم، نسخه‌ی ابتدایی چشم مدرن را به یاد می‌اندازد و شامل آرایه‌ای از «اوماتیدی» است. اوماتیدی، سلول کوچک حساس به نور است. شباهت آن به چشم زنبور نشان می‌دهد که تکامل چشم در ۵۰۰ میلیون سال گذشته تغییر چندانی نکرده است. تجزیه و تحلیل دانشمندان از این چشم که اخیراً در مجله‌ی PNAS به تفصیل شرح داده شده است، نشان می‌دهد که چشم این موجود اولیه‌ی دریایی، در مقایسه با حیوانات مدرن، نسخه‌ی نسبتاً ضعیفی بوده است، اما می‌توانسته شکارچیان و موانع موجود در مسیر خود را ببیند.
«یوان کلارکسون»، استاد ادینبورگ، در مصاحبه‌ای مطبوعاتی گفت: «این فسیل استثنائی به ما نشان می‌دهد که حیوانات اولیه، صدها میلیون سال پیش جهان اطراف خود را چگونه می‌دیدند. به‌طور قابل ملاحظه‌ای، این فسیل همچنین نشان می دهد که ساختار و عملکرد چشم در نیم میلیارد سال گذشته، به سختی تغییر کرده است.»
چشم اولیه در مقایسه با چشم امروزی، فقط ۱۰۰ سلول اوماتیدی داشته و فاصله‌ی اوماتیدی‌ها از یکدیگر در چشم اولیه، بیشتر از چشم امروزی بوده است. دانشمندانی از دانشگاه کلن در آلمان و دانشگاه صنعتی تالین در استونی به محققان ادینبورگ کمک کردند. آن‌ها در طول بررسی فسیل از منطقه‌ی بالتیک، چشم باستانی دیگر، اما با توانایی و قابلیت بیشتر نیز یافتند. این کشف، پیشرفت در وضوح بصری طی فقط چند میلیون سال را نشان می‌دهد.
دانشمندان می‌گویند بعید به‌نظر می‌رسد که بتوانند چشم سالم قدیمی‌تری نسبت به چشمی که در استونی پیدا کرده‌اند را بیابند. «بریجیت شانمان»، استاد دانشگاه کلن، گفت: «ممکن است این اولین نمونه از چشم باشد که می‌توان یافت. نمونه‌های قدیمی‌تر در لایه‌های رسوبی زیر این فسیل، تنها شامل مواردی از حیوانات اصلی است که برای فسیل شدن بیش از حد نرم بوده‌اند و در طول زمان تجزیه شده‌اند.»
نوشته: بروکس های
ترجمه: زهرا جهانبانی - مجله علمی ایلیاد
ترجمه: زهرا جهانبانی - مجله علمی ایلیاد