جوی غیرمنتظره در اطراف سیارات شبیه به نپتون کشف شد.
مجله علمی ایلیاد - ستاره‌شناسان کشف کرده‌اند که سیاره‌ی «HAT-P-26b» که به دور ستاره‌ی کوتوله‌ای در فاصله‌ی تقریبی ۴۳۷ سال نوری از زمین می‌چرخد، دارای جوی است که تقریباً فقط متشکل از هیدروژن و هلیوم است. مقاله‌ای که گزارش این کشف را داده، در مجله‌ی Science به چاپ رسیده است. در حالی که هزاران سیاره‌ی خارج از منظومه‌ی شمسی تاکنون کشف شده‌اند، ولی در مورد جو آن‌ها اطلاعات کمی وجود دارد، مخصوصاً برای آن‌هایی که کوچک‌تر از سیاره‌ی مشتری هستند. به هر حال، ترکیبات موجود در جو سیاره‌ها می‌تواند، شواهد ارزشمندی درباره‌ی نحوه‌ی شکل‌گیری آن سیاره ارائه دهد. جو سیاره‌های هم‌جرم نپتون‌مانند می‌تواند از منابع مختلف زیادی تأمین شده باشد و منجر به ترکیبات جوی بسیار متفاوتی شده باشد.
دکتر «هانا ویکفورد»، به‌عنوان محقق ناسا و همکارانش، با استفاده از مشاهدات تلسکوپ فضایی هابل، متعلق به ناسا و آژانس هوایی اروپا و همچنین تلسکوپ فضایی اسپیتزر متعلق به ناسا، گزارش کرده‌اند که جو سیاره‌ی HAT-P-26b که سیاره‌ای اندازه‌ی آن مانند سیاره‌ی نپتون است، ولی به ستاره‌ای که حول آن می‌چرخد خیلی نزدیک‌تر است، دارای ترکیبات فلزی بسیار کمی است که نشان‌دهنده‌ی این واقعیت است که این سیاره از عناصر سنگین‌تر از هیدروژن و هلیوم غنی نیست. دکتر ویکفورد به‌عنوان محقق مرکز پروازهای فضایی گودارد در ناسا، می‌گوید: «ستاره‌شناسان تازه شروع به بررسی جو این سیاره‌های دوردست با جرم‌های مشابه نپتون کرده‌اند و در همین حال ما موردی یافته‌ایم که برخلاف الگوهای موجود در منظومه‌ی شمسی است. این نتایج غیرمنتظره دلیلی است برای این‌که من واقعاً دوست دارم در جوهای سیاره‌های ناشناخته، کاوش کنم.»
دکتر «تیفانی کاتاریا» به‌عنوان نویسنده‌ی همکار این مطالعه، می‌گوید: «اطلاعات درباره‌ی سیاراتی مانند نپتون هنوز بسیار کم است، بنابراین آنالیز این مجموعه‌های اطلاعاتی موفقیت بزرگی محسوب می‌شود.» پروفسور «دیوید سینگ»، از دانشگاه اکسیتر بریتانیا، به‌عنوان همکار این مطالعه می‌گوید: «این کشف هیجان‌انگیز جدید نشان می‌دهد که گوناگونی بسیار زیادی در جوهای این سیارات خارج از منظومه‌ی شمسی وجود دارد به‌طوری که ما قبلاً حتی فکر آن‌را هم نمی‌کردیم. سیاره‌ی HAT-P-26b بسیار کوچک‌تر از سیاراتی است که ما می‌توانستیم به‌صورت عمیق آن‌ها را بررسی کنیم، بنابراین کشف جدید درباره‌ی جو آن موفقیت بسیار بزرگی در مسیر یافتن اطلاعاتی درباره‌ی نحوه‌ی شکل‌گیری منظومه‌‌های شمسی و مقایسه‌ی آن‌ها با منظومه‌ی ما محسوب می‌شود.»
آنالیزهای انجام شده توسط گروه محققین، جزئیات جدید و کافی درباره‌ی جو سیاره‌ی HAT-P-26b به‌دست داده است که نشان می‌دهد این سیاره عاری از ابر است و نشانه‌های واضحی از آب در آن وجود دارد. در واقع بهترین اندازه‌گیری آب در سیاراتی با این اندازه و خارج از منظومه‌ی شمسی تاکنون در این سیاره اتفاق افتاده است. محققین در مرحله‌ی بعد از نشانه‌های آب برای تخمین میزان وجود فلزات استفاده کردند. برای مقایسه‌ی سیاره‌ها در زمینه‌ی میزان فلزات آن‌ها، محققین از خورشید ما به‌عنوان ستاره‌ی مرجع استفاده می‌کنند.
در منظومه‌ی شمسی ما، فلزات موجود در سیاره‌ی مشتری ۵ برابر بیشتر از خورشید است و در زحل این میزان ۱۰ برابر بیشتر از خورشید است. این موضوع نشان می‌دهد که اجسام عظیمی که از گاز ساخته شده‌اند، تقریباً فقط حاوی هیدروژن و هلیوم هستند. نپتون و اورانوس از نظر عناصر سنگین‌تر غنی‌تر هستند و فلزی بودن آن‌ها حدود ۱۰۰ برابر بیشتر از خورشید است. ستاره‌شناسان فکر می‌کنند که دلیل این امر به لحظه‌ی شکل‌گیری منظومه‌ی شمسی برمی‌گردد. در لحظه‌ی شکل‌گیری منظومه‌ی شمسی، نپتون و اورانوس در ناحیه‌ای دوردست و خارج از گرد و خاک، گازها و بقایایی که به دور خورشید جوان می‌چرخیدند، تشکیل شده‌اند.
در نتیجه‌ی این عمل، نپتون و اورانوس توسط بقایای یخی که غنی از عناصر سنگین بوده‌اند، بمباران شده‌اند. برخلاف نپتون و اورانوس، مشتری و زحل در منطقه‌ای گرم‌تر تشکیل شدند و بنابراین مقدار کمتری از بقایای یخی دریافت کردند و فلزات در آن‌ها کمتر یافت می‌شود. به هر حال، این مطالعه‌ی جدید کشف کرد که سیاره‌ی HAT-P-26b از این الگو تبعیت نمی‌کند. میزان فلزی بودن این سیاره فقط ۴.۸ برابر خورشید است و میزان فلزی بودن آن به مشتری نزدیک‌تر است تا به سیاره‌ی نپتون. این یافته‌ها کمک می‌کند درک بهتری از تفاوت ترکیبات جو سیارات خارج از منظومه‌ی شمسی با جرم‌های مختلف داشته باشیم و همچنین کمک می‌کند که مدل‌های تشکیل سیارات را پیدا کنیم.
نوشته: SciNews
ترجمه: امید محمدی - مجله علمی ایلیاد