خلاق بودن، کلید برتری در ارتباطات مغزی است.
مجله علمی ایلیاد - دانشمندان در مطالعه‌ای جدید دریافتند که مغز افرادِ بسیار خلاق، در مقایسه با مغز متفکرانِ کمتر خلاق، در میان سه ناحیه‌ی خاص، ارتباطات بیشتری دارد. به علاوه، مغزهای خلاق‌تر، در مقایسه با سایر مغزها، بهتر توانستند این نواحی را به شیوه‌ای هماهنگ، تحریک کنند.
«راجر بیتی»، نویسنده‌ی اصلی این مطالعه و فوق دکترای علوم اعصاب‌شناختی در دانشگاه هاروارد، گفت: «این سه ناحیه‌ی مغز، نواحی‌ای هستند که دانشمندان به خوبی آن‌ها را می‌شناسند. آن نواحی شامل شبکه‌ی پیش‌فرض که در تفکر و تخیلِ خود به خود، دخیل است؛ شبکه‌ی برجسته که اطلاعات مهم را از محیط‌زیست جمع‌آوری می‌کند و شبکه‌ی کنترل اجرایی که در عملکردهای کنترل شناختی و ارزیابی دخیل است، می‌شوند.»
اگر چه به‌نظر می‌رسد که شبکه‌ی پیش‌فرض، باید منبع اصلی خلاقیت باشد، اما افراد به شبکه‌های کنترل اجرایی و برجسته هم نیاز دارند تا مانند منتقدی درونی که قضاوت می‌کند، آیا ایده‌ها برای انجام وظیفه خوب و مفید هستند یا خیر، عمل کنند. بیتی گفت: «شما این سه سیستم مختلف که همه در قسمت‌های مختلف مغز قرار دارند را دارید، اما همه‌ی آن‌ها به یک‌باره به‌طور هم‌زمان فعال می‌شوند. افرادی که توانایی بهتری در فعال‌سازی هم‌زمان آن‌ها دارند، با واکنش‌های خلاقانه‌تری دارند.»
محققان برای اندازه‌گیری خلاقیت و ارتباطات مغز، مغز حدود ۱۶۰ نفر را با استفاده از تصویربرداری رزونانس مغناطیسی کاربردی «fMRI»، ابزاری که از طریق اندازه‌گیری تغییرات جریان خون در نواحی مختلف مغز بر فعالیت مغز نظارت می‌کند، اسکن کردند. در حالی که سر شرکت‌کنندگان در داخل اسکنر بود، از آن‌ها خواسته شد کار فکری خلاقانه‌ای به‌نام «تفکر واگرا» انجام دهند. این کار شامل راه‌های خلاقانه برای استفاده از اشیاء معمولی مانند چاقو، فنجان یا آجر است.
بیتی گفت: «نشان داده شده که فقط فکر کردن در مورد راه‌های جدید و غیرمعمول برای استفاده از این اشیاء، روشی معتبر برای اندازه‌گیری تفکر خلاق است.» محققان دریافتند که انجام کار تفکر واگرا، سه شبکه‌ی مختلف مغز را به‌طور هم‌زمان فعال می‌کند و هرچه ارتباطات داخلی و هماهنگ‌سازی این سه شبکه بیشتر باشد، عملکرد در تفکر واگرا بهتر است. به عبارت دیگر، هرچه مغز مرتبط‌تر و همگام‌تر باشد، کار خلاق بهتری دارد.
محققان پس از مشخص کردنِ آنچه که مغز افراد خلاق را از همتایان کمتر خلاقِ آن‌ها متمایز می‌کند، می‌خواستند ببینند که آیا می‌توانند این فرآیند را عوض کنند و از فعالیت مغز به‌عنوان پیش‌بینی‌کننده‌ی عملکرد خلاقانه استفاده کنند یا خیر؟
بیتی گفت: «ما مجموعه داده‌هایی از مطالعاتی که قبلاً منتشر شده است را داریم که در آن‌ها افراد، وظایف تفکر خلاق مشابهی را انجام دادند و ما می‌خواستیم ببینیم که آیا شخصی که در این شبکه‌ها اتصال ضعیفی دارد، نسبت به فردی با ارتباط قوی‌تر، ایده‌های کمتر خلاقانه‌ای دارد یا خیر؟» وی افزود: «و این چیزی است که در سه مجموعه‌ی داده یافتیم.»
بیتی گفت که محققان اکنون به دنبال الگوهای مشابهی از فعالیت مغز را در نواحی خاص خلاقیت مانند نوشتن یا موسیقی هستند. وی گفت: «علاوه بر این، دانشمندان می‌خواهند بدانند اگر افراد در مهارت‌های خاص ماهرتر شوند، فعالیت مغز تغییر می‌کند یا خیر؟»
این مطالعه ۱۵ ژانویه‌ی ۲۰۱۸ در مجله‌ی Proceedings of the National Academy of Sciences منتشر شده است.
نوشته: ترزا پلتلرووا
ترجمه: زهرا جهانبانی - مجله علمی ایلیاد