آیا حرکتِ قطب‌های مغناطیسیِ زمین خطر‌ناک است؟ علم پاسخ می‌دهد
مجله علمی ایلیاد - قطب‌های مغناطیسی زمین، هر کاری هم که انجام دهند، نمی‌خواهند بی‌نظمی و آشفتگی ایجاد کنند و همه‌ی ما را بکُشند. طبق گزارش سایت خبری استرالیا، حرکتِ مغناطیسی نه تنها موجب قطع کامل برق می‌شود، بلکه حتی مانع ریختن آب از سیفون توالت هم می‌شود.» طبق این گزارش، «دانیل بیکر»، مدیر آزمایشگاه فیزیک فضا و جوی در دانشگاه کلرادو بولدر، می‌گوید که وارونگی، بخش‌هایی از سیاره را غیرقابل تحمل می‌کند. اگرچه بیکر مستقیماً به آن اشاره نکرده است. این چیزی است که واقعاً اتفاق می‌افتد و به پناه بردن به پناهگاه آخرالزمانی نیازی نیست.
اقیانوس‌هایی از آهنِ ذوب‌شده در اطراف هسته‌ی خارجی در هسته‌ی زمین، عمیقاً در حال چرخش هستند. آن لکه‌ها آهنربا یا مغناطیسِ میله‌ایِ عظیمی را دورِ زمین ایجاد می‌کنند. طبق گزارش منتشر شده، این مغناطیسِ عظیم در زاویه‌ی حدوداً ۱۱ درجه از محوری که دور زمین می‌چرخد، قرار دارد. این قطب‌ها در قطب‌های جغرافیاییِ شمال و جنوبِ کره‌ی زمین قرار ندارند.
آن آهنِ در حال چرخش را به یاد آورید. دائماً در حال حرکت است. نتیجه چیست؟ حباب‌های آن آهن در جهت مخالفی نسبت به اتم‌های اطراف آن حرکت می‌کنند؛ دانشمندان می‌گویند: «این حباب‌ها به‌صورت وارونه هم‌تراز شده‌اند.» وقتی اتم‌های آهن که به‌صورت وارونه هم‌تراز شده‌اند به اندازه‌ی کافی وجود داشته باشد، آن مغناطیسِ میله‌ایِ عظیم تکان می‌خورد و شمال مغناطیسی به جنوب مغناطیسی تبدیل می‌شود.
اما این مغناطیسِ میله‌ای، ژیمناستِ المپیک نیست؛ حرکت‌‌کردن، به سرعت و به یک‌باره نیست، بلکه تدریجی است و بین ۱۰۰۰ تا ۱۰،۰۰۰ سال طول می‌کشد. «مونیکا کورت»، مدیر علمی رصدخانه‌ی ژئومغناطیسیِ نیمک در آلمان، به خبرگزاری‌ها گفته است: «این حرکتی ناگهانی نیست، بلکه فرآیندی آرام است که در طول آن قدرت میدان ضعیف می‌شود، به احتمال خیلی زیاد میدان پیچیده‌تر می‌شود و ممکن است برای مدتی بیش از دو قطب را نشان دهد و سپس قدرت آن را بهبود می‌دهد و در جهت مخالف هم‌تراز می‌شود.»
دانشمندان دریافتند که قطب‌های مغناطیسیِ شمال و جنوب، مکان‌ها را صدها بار در تاریخ زمین تغییر داده‌اند، تقریباً هر چند صدهزار سال یا بیشتر. آخرین بارِ آن حدود ۷۸۰،۰۰۰ سال قبل رخ داده است. در واقع، در حال حاضر نشانه‌هایی از وارونگی وجود دارد. طبق داده‌های مغناطیس‌سنج‌ها در سه ماهواره که به صورت پشت سر هم در حال حرکت هستند، میدان مغناطیسی به‌طور سریع‌تری، تقریباً ده برابر سریع‌تر از گذشته، در حال ضعیف شدن است. دانشمندان گفتند این ممکن است حرکت قطب‌های مغناطیسی را نشان دهد.
«جان تاردونو» و «وینسنت هیر» از دانشگاه راچستر، در مقاله‌ای در سال ۲۰۱۷ نوشتند: «آنچه در حال حاضر ژئوفیزیکدانانی مانند ما را متعجب ساخته، این است که قدرت میدان مغناطیسی زمین در ۱۶۰ سال گذشته به میزان قابل‌توجهی کاهش یافته است. این اُفت در محدوده‌ی وسیعی از نیم‌کره‌ی جنوبی است که از کشور زیمبابوه تا شیلی در حال گسترش است و «آنومالی جنوب اقیانوس اطلس» نام دارد. قدرت میدان مغناطیسی در آنجا بسیار ضعیف است و برای ماهواره‌هایی که در بالای آن ناحیه می‌چرخند، خطر محسوب می‌شود، میدان، دیگر از آن‌ها در برابر تابشی که با الکترونیک ماهواره‌ای تداخل دارد، محافظت نمی‌کند.»
اگر قطب‌ها واقعاً تغییر ناگهانی داشته باشند، زمینی‌ها متوجه می‌شوند، اگرچه دانشمندان نگران این اتفاق نیستند. درست قبل از وارونگی، تضعیف شدید میدان مغناطیسیِ ما، دیواره‌ای که از ما در برابر ذرات بارداری که دائماً در جو زمین در جریان هستند، محافظت می‌کند، می‌تواند مشکل‌ساز باشد. خبرگزاری‌ها قبلاً گزارش کرده‌اند که این ذرات خورشیدیِ باردار می‌توانند سوراخ‌هایی مانند سوراخ لایه‌ی اوزون در بالای قطب جنوب، در جو زمین ایجاد کنند. دانشمندان گفتند اینکه آن سوراخ‌ها تاثیر شدیدی دارند یا خیر، قابل بحث است.
با این حال، تابش فزآینده می‌تواند ناوبری ماهواره‌ها و هواپیماها و همچنین شبکه‌های برق الکتریکی را نابسامان و بی‌نظم کند. ژئوفیزیکدانان دانشگاه لیدز، «فیل لیومور» و «جان موند»، در مقاله‌ای نوشتند: «امروز این اتفاق افتاد، افزایش ذرات بارداری که به زمین می‌رسند، منجر به افزایش خطراتی برای ماهواره‌ها، حمل و نقل هوایی و زیرساخت‌های برقیِ زمینی می‌شود.»
نوشته: جنا باینر
ترجمه: زهرا جهانبانی - مجله علمی ایلیاد