جاذبه‌ی جدید منطقه‌ی وان ترکیه چیست؟
مجله علمی ایلیاد - شهرهای غرق شده و متروکه، مناطقی افسانه‌ای هستند که معمولاً داستان‌های پُر رمز و رازی در مورد آن‌ها نقل می‌شود، اما در پایان سال ۲۰۱۷، باستان‌شناسان قلعه‌ای واقعی را کشف کردند که در قسمت عمیقی از دریاچه‌ی وان ترکیه پنهان شده بود. پس از یک دهه جستجو در اعماق دومین دریاچه بزرگ خاورمیانه، کاخ پادشاهی از میان برداشته شده در عمقی برابر با صدها متر در زیر این دریاچه کشف شد.
باستان‌شناسان از دانشگاه یوزونکو ییل وان اعلام نمودند که در ماه نوامبر ۲۰۱۷ به کشفی باور نکردنی دست یافته‌اند؛ کاخی بزرگ و اسطوره‌ای با قدمتی بیش از ۳،۰۰۰ سال در اعماق دریاچه مدفون شده بود و شرایط آب دریاچه سبب شده بود تا به‌صورت شگفت‌انگیزی محافظت شود. بنابراین محققان برآن شدند تا با گروه مستقلی از غواصان برای یافتن کشفیات بیشتر همکاری نمایند.
شهرها و قلعه‌های متروکی که در زیر آب غرق شده‌اند، در فرهنگ عامه و افسانه‌های محلی سراسر جهان جایگاه به خصوصی را به خود اختصاص داده‌اند و داستان‌هایی نظیر افسانه‌های مربوط به هیولاهای باستانی نابود شده که در دریاچه‌های عمیق پنهان شده‌اند را به‌وجود آورده‌اند.
«تاشین سیلان»، رهبر گروه غواصی این پروژه، در ابتدا در جستجوی هیولای دریاچه وان به کند و کاو در این دریاچه پرداخت، اما به‌جای آن، شهر گمشده‌ای را کشف کرد. سیلان به خبرگزاری این کشور گفت: «شایعات بسیاری وجود داشت که نشان می‌داد ممکن است ما چیزی همانند هیولا را در زیر آب بیابیم، اما بسیاری از باستان‌شناسان و مسئولان موزه‌ی ترکیه به ما گفتند که قطعاً چیزی نخواهیم یافت. این قلعه‌ی بزرگ با وسعت تقریبی یک کیلومتر و دیوارهای سر به فلک کشیده‌ی ۳ یا ۴ متری در زیر آب‌های وان جای گرفته و آب‌های قلیایی این دریاچه سبب شده که در شرایط مناسبی نگهداری شود.»
این محققان معتقدند که عصر آهن، عصری به یادگار مانده از تمدن گمشده‌ی «اورارتو» است که پادشاهی وان نیز نامیده می‌شد و در قرن نهم تا سیزدهم قبل از میلاد در این منطقه حکمرانی می‌کرد. با این حال، سطح آب دریاچه در طول هزاران سال به میزان قابل‌توجهی نوسان داشته و محققان بر این باور هستند که ارتفاع آن در هنگام حیات جامعه اورارتو بسیار پایین‌تر از امروز بود و در طول زمان به آرامی تمام بخش‌های قلعه را فرا گرفت و این قلعه به زیر آب فرو رفت. سایر نقاط مسکونی باستانی که مورد بررسی و مطالعه‌ی باستان‌شناسان قرار گرفته‌اند، معمولاً بسیار بالاتر از حوالی ساحل فعلی هستند.
سیلان در ادامه‌ی سخنانش افزود: «در گذشته، بسیاری از تمدن‌ها و مردم در اطراف دریاچه‌ی وان سکونت داشتند. این اقوام، دریاچه‌ی وان را «دریای بالایی» می‌خواندند و به اعتقاد آن‌ها، این دریاچه مملو از چیزهای اسرارآمیز بود. به دلیل وجود چنین اعتقاداتی که از دیرباز در میان عامه مردم رایج است، ما تلاش کردیم تا اسرار این دریاچه را افشا کنیم.»
همچنین سال گذشته، گروه میدانی ۴ کیلومتر مربعی متشکل از رسوبات آهکی را که در حدود ۱۰۰۰ سال پیش ساخته شده و «دودکش‌های سحرانگیز زیر آب» نام دارند و همچنین قبرستان‌های دوران سلجوقی را در زیر این دریاچه کشف کرد. در اوایل امسال نیز کشتی روسی در زیر دریاچه وان کشف شد که بنا بر اعتقادات گمان می‌رود در سال ۱۹۴۸ غرق شده باشد.
گروه قادر به تشخیص این مسئله نشد که چگونه دیوارهای برافراشته این قلعه، زیر رسوبات کف دریاچه دفن شده‌اند و لذا تحقیقات بیشتری در سطح دریاچه‌ی وان به‌منظور کسب اطلاعات بیشتر در مورد ساختار این قلعه لازم است و در این راستا محققان امیدوار هستند که اطلاعات بیشتری را در مورد افرادی که در داخل قلعه زندگی می‌کردند، کسب کنند.
سیلان گفت: «یافتن چنین قلعه‌ای در زیر آب، همانند معجزه است و لذا باستان‌شناسان باید به بررسی تاریخ قلعه و ارائه‌ی اطلاعات بیشتری در مورد آن بپردارند. ما محل دقیق قلعه را کشف کرده‌ایم و عکس‌هایی را از آن تهیه کردیم و توانسته‌ایم به پیشرفت‌های زیادی در تحقیقات خود دست یابیم. اکنون ما بر این باوریم که این منطقه‌ی جدید می‌تواند مکان مناسبی برای باستان‌شناسان و مورخان جهت گسترش مطالعات و تحقیقات‌شان باشد.
نوشته: میشل استار
ترجمه: سهیلا دوست‌پژوه - مجله علمی ایلیاد
ترجمه: سهیلا دوست‌پژوه - مجله علمی ایلیاد