شاید پلوتو از میلیون‌ها دنباله‌دار تشکیل شده باشد!
مجله علمی ایلیاد - شاید پلوتو را دیگر نتوان در دسته‌ی سیاره‌ها جای داد، اما همچنان رمز و راز زیادی را در دل خود پنهان کرده است. برای مثال، این سیاره‌ی کوتوله چگونه به وجود آمد و چرا این‌قدر با سیاره‌ها فرق دارد؟
محققان با بررسی ترکیب شیمیایی آن به ایده‌ی تازه‌ای دست پیدا کرده‌اند؛ پلوتو از دنباله‌دارها تشکیل شده است! بر اساس مدلی که به‌تازگی پذیرفته شده است، سیاره‌ها در اثر افزایش تدریجی اجرام کوچک‌تر شکل می‌گیرند و تصور می‌شود، پلوتو که در کنار کمربند سیارکی کویپر واقع شده است، به همین شکل پدید آمده باشد. پس این مورد تازه‌ای نیست.
اما شباهت‌هایی میان پلوتو و دنباله‌داری به‌نام «67P/Churyumov-Gerasimenko» وجود دارد و محققانی از موسسه‌ی تحقیقات Southwest بر این باور هستند که این شباهت‌ها تصادفی نیستند. یخ غنی از نیتروژن در این سیاره، می‌تواند شگفت‌انگیز باشد. به پاس کاوشگر محقق پلوتو به‌نام «افق‌های نو» و «روزتا» که برای مطالعه‌ی دنباله‌دار 67p به فضا فرستاده شده بود، اکنون داده‌های بی‌سابقه و جدیدی درباره‌ی پلوتو و دنباله‌دارها داریم.
ژئوشیمیدان «کریستوفر گلین» از بخش مهندسی و علوم فضایی موسسه‌ی تحقیقات SwRI، گفت: «ما مدلی موسوم به مدل کیهان شیمیایی دنباله‌دار غول‌پیکر طراحی کرده‌ایم. ما همچنین سازگاری قابل توجهی میان مقدار تخمینی نیتروژن در درون یخ و مقداری که انتظار می‌رود پلوتو در اثر برخورداری از میلیاردها دنباله‌دار داشته باشد، پیدا کردیم.»
نیتروژن در پلوتو به مثابه‌ی متان در تایتان یا آب در زمین است؛ ماده‌ای کلیدی برای شکل‌دهی به سطح سیاره‌ای کوتوله. نیتروژن به دلیل ویسکوزیته‌ی پایین آن در دماهای سطحی پلوتو، می‌تواند مانند توده‌های یخی در زمین جاری شود و بستر سنگ‌ها را فرسایش کرده و شکل اراضی را دچار تغییر کند. جو زمین تقریباً ۷۸ درصد نیتروژن است، اما جو نیتروژن حدوداً ۹۸ درصد است. پس بین یخ نیتروژن و جو نیتروژن، سیاره‌ی کوتوله مقدار بسیار زیادی نیتروژن دارد.
قبلاً دانشمندان فکر می‌کردند شاید نیتروژن از دنباله‌دارهایی نشأت می‌گیرد که در پلوتو فرود آمده‌اند، اما آن مدل نمی‌تواند این حجم از نیتروژن را توضیح دهد. علاوه بر مدل دنباله‌دار، محققان مدلی را بررسی کردند که طی آن، پلوتو از یخ‌های بسیار سردی که ترکیبات شیمیایی مشابه با خورشید دارند، به‌وجود آمده است. آنان امیدوار هستند با بررسی این مدل‌ها درک بهتری از جو پلوتو به دست آورند و ببینند چقدر نیتروژن به فضای پیرامون می‌گریزد.
آقای گلین افزود: «تحقیقات ما نشان می‌دهد که ترکیب شیمیایی اولیه‌ی پلوتو به واسطه‌ی آب مایع دچار تغییر شده است، شاید در اقیانوس‌های زیرسطحی.» بر اساس مدل دنباله‌دار، ممکن است مونواکسیدکربن پنهان در زیر سطح پلوتو محبوس و منجمد شده باشد. از آنجا که توضیحات زیادی در خصوص مونواکسیدکربن پنهان با مدل دنباله‌دار وجود دارد، این مدل محتمل‌تر از مدل خورشیدی به نظر می‌آید.
البته مدل یاد شده در حال حاضر فقط یک فرض است و سوال‌های زیادی را با خود به همراه می‌آورد که باید در تجزیه و تحلیل‌های آینده به آن‌ها پاسخ داده شود؛ برای مثال، اینکه آیا وفور نیتروژن در دنباله‌دار 67P نمایانگر دنباله‌دارهای دیگر است یا خیر و اینکه آب مایع چه نقشی در تکامل مواد فرار در پلوتو ایفا کرده است.
گلین در پایان خاطر نشان کرد: « این تحقیق مدیون موفقیت‌های چشم‌گیر عملیات افق‌های نو و روزتا است که توانستند درک ما را نسبت به منشاء و تکامل پلوتو گسترش دهند. ما می‌توانیم با استفاده از علم شیمی به عنوان ابزاری اکتشافی، ویژگی‌های موجود در سیاره‌ی پلوتو را مورد بررسی قرار دهیم. پس امکان تکمیل داستان زندگی پلوتو فراهم شده است»
این مقاله برای چاپ در مجله‌ی Icarus مورد پذیرش قرار گرفته است.
نوشته: مایکل استار
ترجمه: منصور نقی‌لو - مجله علمی ایلیاد
ترجمه: منصور نقی‌لو - مجله علمی ایلیاد