کشف قدیمی‌ترین روغن زیتون ایتالیا در بقایای کوزه‌ای سفالی!
مجله علمی ایلیاد - زیستگاه‌های ماقبل تاریخِ «کستلوچیو» در فلاتی واقع شده‌اند که با دره‌ی کاوا دلا سیگنورا در منطقه‌ای تپه‌ای بین نوتو و پالازولو آرکرید در سیسیل ایتالیا احاطه شده است. این منطقه در تاریخچه‌ی باستان‌شناسی، منطقه‌ی معروف برای سیسیلی‌های عصر برنز است. در دهه‌ی ۹۰ میلادی، گروهی از باستان‌شناسان به رهبری «گویسپ وزا» حدود ۴۰۰ قطعه‌ی سرامیک را در آن محل کشف کرد. مرمت‌گران ایتالیایی قطعات را بازسازی کردند و در نهایت، ظرف ذخیره‌سازیِ ۱ متری به شکل تخم‌مرغ به‌دست آمد که با رشته‌های طناب و سه دسته‌ی عمودی در هر طرف تزئین شده بود.
در همین محل، باستان‌شناسان دو لگن تکه‌تکه شده را با دیواره‌ی داخلی پیدا کردند که نشان می‌داد برای نگهداری چند ماده در کنار یکدیگر، اما به تفکیک استفاده می‌شد و ظرف پخت‌وپزی به رنگ قرمز متمایل به قهوه‌ای همراه آن بود.
«دیوید تاناسی»، محقق دانشگاه جنوب فلوریدا، گفت: «شکل این ظرف ذخیره‌سازی و دیواره‌ی آن شبیه هیچ کدام از چیزهایی نبود که وزا در منطقه‌ی کستلوچیو پیدا کرده بود. این ظرف امضاء ظروف سیسیلی را داشت که به اواخر هزاره‌ی سوم و اوایل هزاره‌ی دوم قبل از میلاد، یعنی اوایل عصر برنز برمی‌گردد. می‌خواستیم ببینیم این ظرف چه کاربردی داشته، بنابراین تحلیل شیمیایی را بر روی بقایای ارگانیک درون آن انجام دادیم.»
دکتر تاناسی و نویسندگان دیگر سه ظرف را با استفاده از تکنیک‌هایی که قبلأ به‌طور موفقیت‌آمیزی برای ظروف سفالی باستانی اتخاذ شده بودند، آزمایش کرد؛ کروماتوگرافی گازی، طیف‌سنجی جرمی و ام‌آر‌آی هسته‌ای. محققان دریافتند که بقایای ارگانیک در هر سه نمونه شامل اسیدهای اولئیک و لینولئیک بودند که نشانه‌ای از روغن زیتون هستند. دکتر تاناسی و همکارانش گفتند: «شناسایی از طریق تحلیل‌های شیمیایی روغن زیتون بر روی ظروف سیسیلی اواخر هزاره‌ی سوم و اوایل هزاره‌ی دوم قبل از میلاد، کشفی بسیار چشم‌گیر است. کشت اولیه‌ی زیتون و تولید روغن زیتون در مدیترانه که بر اساس برخی از مطالعات موردی که در فلسطین امروزی انجام شده به عصر مس برمی‌گردد؛ از دیدگاه باستان‌شناسی، مدارک موجود از آسیاب‌ها و ظروف له‌کردن زیتون و گیاه‌شناسی باستان به‌خوبی مستند است.»
وی افزود: «اولین امضاء شیمیایی روغن زیتون بر روی نمونه‌هایی مربوط به ۲،۷۰۰ تا ۳،۲۰۰ سال قبل از میلاد، ۱،۹۰۰ تا ۲،۳۰۰ سال قبل از میلاد و ۱،۰۷۰ تا ۱،۲۰۰ سال قبل از میلاد مسیح شناسایی شد. با توجه به دوران ماقبل تاریخ ایتالیا، تنها نمونه‌هایی که امضاء شیمیایی روغن زیتون در آن‌ها یافت شد، گونه‌ی کوسنزا و لس از زیتون بودند که در آن‌جا ظروف ذخیره‌سازی بزرگ متعلق به اواخر عصر برنز از لحاظ آزمایش مثبت بودند. نتایجِ به‌دست آمده از سه نمونه‌ی کستلوچیو، اولین شواهد شیمیاییِ مربوط به قدیمی‌ترین روغن زیتون در دوران ماقبل تاریخ ایتالیا را تشکیل می‌دهند و تولید سیستماتیک روغن زیتون را حداقل تا ۷۰۰ سال به عقب برمی‌گر‌دانند.
نتایج این تحقیق در مجله‌ی Analytical Methods منتشر می‌شود.
نوشته: سرجیو پروستاک
مترجم: سحر الله‌وردی - مجله علمی ایلیاد