شام آخر مرد یخی چه بود؟
مجله علمی ایلیاد – دانشمندان باستان‌شناس بقایای مرد یخی ۵،۳۰۰ ساله‌ای را مورد بررسی دقیق‌تری قرار دادند و توانستند آخرین وعده‌ی غذایی که او خورده بود را شناسایی کنند. بررسی آن‌ها نشان می‌دهد که این وعده، غنی از چربی بوده است.
نتایج تحقیق این دانشمندان که در مجله‌ی Current Biology منتشر شد، دیدگاه کنونی ما از وعده‌های غذایی مردمان اروپای باستان را تغییر داد. این جامعه از انسان‌ها که بیش از ۵۰۰۰ سال پیش و در عصر برنز زندگی می‌کردند، به صورت دقیقی توسط باستان‌شناسان مورد تحلیل قرار گرفتند. تمرکز این تحقیق، بر روی وعده‌ها و عادات غذایی آن‌ها بوده است. عمده‌ی این تحقیق بر بقایای کشف شده‌ی مردی یخ‌زده‌ای انجام شده است که دانشمندان آن‌را «اوتزی» یا مرد یخی نام‌گذاری کرده‌اند.
اوتزی در سال ۱۹۹۱ میلادی توسط چند گردشگر آلمانی در منطقه‌ی شرقی آلپ واقع در ایتالیا کشف شد. دانشمندان در ابتدا قادر به شناسایی معده‌ی اوتزی نبودند، چرا که در فرآیند یخ‌زدگی، این اندام جابه‌جا شده بود. اما در سال ۲۰۰۹ میلادی و در جریان تحقیقی دوباره، دانشمندان با استفاده از سی‌تی اسکنی مجدد توانستند معده‌ی اوتزی را در بدنش کشف کنند و پس از آن محتویات آن‌را تجزیه و تحلیل کردند.
محققان با استفاده از رویکردی جدید، با استفاده از میکروسکوپ توانستند بررسی دقیقی را انجام دهند. میزان بالایی از چربی گوشت گاو یا گوزن، نوعی غله از گونه‌ی ذرت‌ها و مقداری از نوعی گیاه سمی مانند سرخس در معده‌ی او پیدا شد.
«فرانک مایکسنر» از موسسه‌ی بولزانوی ایتالیا و همکارانش معتقد هستند که اوتزی این نوع سرخس سمی را به‌عنوان دارویی برای درد شکم مصرف کرده بود. آن‌ها احتمال می‌دهند که اوتزی از درد ناشی از اَنگل روده رنج می‌برده است یا شاید او گوشت گاو یا گوزن را برای جلوگیری از فاسد شدن درون برگ‌های این نوع سرخس قرار می‌داده است.
مایکسنر گفت: «مواد معدنی یافت شده در معده‌ی اوتزی نشان می‌دهد که محتویات معده در مقایسه با تجزیه و تحلیل مواد موجود در روده‌ی او، بهتر حفظ شده‌اند. همچنین ما در معده‌ی اوتزی مقادیر زیادی زیست مولکول‌های منحصر به فردی مانند لیپید‌ها پیدا کردیم که فرصتی استثنایی را برای شناخت عادات غذایی هم‌نسل‌های او به ما می‌دهد تا پاسخ سوالات بی‌شمارمان را بیابیم.»
محققان برای تعیین دقیق رژیم غذایی مرد یخی، از ترکیب روش‌های کلاسیک میکروسکوپی و روش‌های مدرن تحلیل مولکولی استفاده کردند. این فرآیند تجزیه و تحلیل رویکردی جسورانه است که به دانشمندان اجازه می‌دهد نمونه‌ها را بر اساس دی‌ان‌ای، پروتئین‌ها، متابولیت‌ها و چربی‌ها آزمایش کنند و نتایج دقیقی بگیرند. آن‌ها در معده‌ی اوتزی مقدار فراوانی چربی یافتند، در واقع نیمی از معده‌ی او از چربی پُر شده بود. پیش از نتیجه‌گیری از تحقیقات این دانشمندان هم انتظار بر این بود که رژیم غذایی این مرد، سرشار از چربی باشد؛ دلیل این عقیده هم محیط زندگی او در سرما و یخبندان کوهستان آلپ بود.
«آلبرت زینک» از محققین این مطالعه گفت: «محیط مرتفع و سرد، به‌ویژه برای فیزیولوژی بدن انسان، چالش‌برانگیز است. در این شرایط باید مواد غذایی مغذی و پُرکالری مصرف کرد تا از گرسنگی و از دست دادن انرژی جلوگیری شود. ما نتیجه گرفتیم که اوتزی کاملاً به این موضوع آگاه بوده و وعده‌های غذایی خود را آگاهانه مصرف می‌کرده است.»
همچنین این تجزیه و تحلیل توده‌های باکتریایی روده و محتویات روده‌ی مرد یخی را برای دانشمندان آشکار کرد. محققان در نظر دارند تا با مطالعات بیشتر شرایط میکروبیوم‌های روده‌ای از اوتزی و دیگر مومیایی‌های یافت شده در سراسر جهان را مورد بررسی قرار دهند.
نوشته: بروک بایتینگر
ترجمه: علی عمانی – مجله علمی ایلیاد