دست‌ها را باید شست! در استفاده از شوینده‌های دست، بیشتر دقت کنید.
مجله علمی ایلیاد - حتی الکل نیز نمی‌تواند یک محافظ کامل باشد. دانشمندان هشدار دادند که حتی ضدعفونی‌کننده‌های بیمارستانیِ بسیار قوی، در برابر باکتری‌های قوی اثربخشی‌شان را از دست داده‌اند؛ زیرا باکتری‌ها یاد گرفتند خودشان را با محیط وفق دهند تا در هنگام مواجهه با ضدعفونی‌کننده‌هایِ دست زنده بمانند.
بر اساس مطالعه‌ای جدید، درواقع این الکل است که باکتری‌ها نسبت به آن مقاومت پیدا کرده‌اند. این مطالعه باکتری «انتروکوک فاسیوم»، یکی از علل رایج عفونت در بیمارستان‌ها را بررسی کرده است. گروه خاصی از باکتری‌ها تحت عنوان انتروکوک مقاوم به وانکومایسین «VRE» به نظر جهش پیدا کرده‌اند تا در برابر متلاشی شدنِ ناشی از الکل مقاومت نشان دهند. درحالی‌که هنوز زمانِ کنار گذاشتن ضدعفونی‌کننده‌ها فرا نرسیده، محققان می‌گویند که اکنون زمان بازنگری است.
یکی از اعضای گروه تحقیقاتی، زیست‌شناس مولکولی «تیم استینیر» از موسسه‌ی پیتر دوهرتی در استرالیا، گفت: «این پایان ضدعفونی‌کننده‌های دست بیمارستانی نیست، زیرا آن‌ها یکی از کارآمدترین روندهای کنترل عفونت هستند که در سراسر دنیا کاربرد دارند و سازمان جهانی بهداشت «WHO» آن‌را توصیه می‌کند.»
وی می‌گوید: «اما نمی‌توانیم فقط بر ضدعفونی‌کننده‌های حاوی الکل تکیه کنیم و برای بعضی از باکتری‌ها مثل «VRE»، به روندها و سیاست‌های اضافی نیاز داریم. برای بیمارستان، این می‌تواند برنامه‌ی فوق پاکسازی باشد که شامل ضدعفونی‌کننده‌های جایگزین و شاید ضدعفونی‌کننده‌های حاوی کلر است.»
محققان مجموعاً ۱۳۹ نمونه از باکتری انتروکوک فاسیوم را قبل و بعد از استفاده از ضدعفونی‌کننده‌ی دست حاوی الکل از بیماران بیمارستان‌های استرالیایی در سال‌های ۱۹۹۷ تا ۲۰۱۵ آزمایش کردند. پس از اینکه این نمونه‌ها در معرض محلول ضدعفونی‌کننده‌ی حاوی الکل قرار گرفتند، مشخص شد که باکتری‌های جمع‌آوری شده، پس از سال ۲۰۱۰ ده برابر بیشتر در برابر این مواد مقاوم بودند.
در آزمایش‌های کامل‌تر، برخی از نمونه‌های باکتری‌ها برای قفس‌های موش‌ها اعمال شده و سپس با استفاده از محلول‌های ضدعفونی‌کننده‌ی مقاوم بیمارستانی، تمیز شدند. موش‌هایی که با نمونه‌ی باکتری انتروکوک فاسیوم سال ۲۰۱۲ درون قفس قرار داده شدند، بیشتر این باکتری را دفع کردند که نشان می‌دهد الکل در مقایسه با گونه‌های قبلی باکتری موثر نبود و گونه‌های بعدی باکتری مقاومت‌تر بودند.
استینیر به خبرگزاری‌ها گفت: «مشخص است که این فقط یک پدیده‌ی آزمایشگاهی است که در اینجا اندازه‌گیری می‌کنیم. ما نشان می‌دهیم که این خصوصیت باعث شده که باکتری بتواند از روند کنترل عفونت استاندارد فرار کند.» تحلیل ژنتیکی اضافی باکتری‌های مقاوم در برابر الکل، نشان داد که آن‌ها در ژن‌های خاصِ متصل به متابولیسم، سلول را جهش داده‌اند. هرچند، مقاومت باکتری‌ها در برابر الکل به نظر مبنایی ژنتیکی متفاوت آن‌ها با مقاومت در برابر آنتی‌بیوتیک‌ها دارد.
باکتری‌های VRE برای بیمارانی که دوره‌ای آنتی‌بیوتیک مصرف کرده‌اند و ترکیب‌بندی نرمال باکتری‌های روده‌شان را مختل کرده‌اند، خطرناک است. به عبارت دیگر، آن‌هایی که در بیمارستان بیمارتر هستند، بیشتر در معرض خطر قرار دارند. باکتری‌های VRE باعث عفونت مجرای ادرار، محل‌های جراحت و جریان خون می‌شوند و از قبل در برابر دسته‌ای از آنتی‌بیوتیک‌ها از خود مقاومت نشان می‌دادند. تحقیقات بیشتری نیاز است و مطالعات بعدی باید بیمارستان‌های بیشتر، کشورهای بیشتر و گونه‌های بیشتری از باکتری‌ها را پوشش دهند و سعی کنند پیوندی قطعی بین افزایش مقاومت باکتری انتروکوک فاسیوم و استفاده از ضدعفونی‌کننده‌های دست در بیمارستان‌ها برقرار کنند.
در ضمن، ذکر این نکته حائز اهمیت است که پاک‌کننده‌های الکلی به طرق مختلفی سودمند واقع شده‌اند، مثلاً نرخ عفونت‌های MRSA را در بیمارستان‌ها کاهش داده‌اند؛ این ضدعفونی‌کننده‌ها غشاهای سلول‌های باکتری را متلاشی می‌کنند تا آن‌ها را بکشند. اما این پاک‌کننده‌های دست باید همراه با روندهای دیگر به کار روند و همیشه باید به درستی استفاده شوند. عدم تمایل مردم برای شستن دست‌های‌شان به مدت ۲۰ تا ۳۰ ثانیه، می‌تواند توضیح دهد که چا این باکتری‌ها شانس جهش و مقاومت پیدا کردند.
محققان بیان کردند که علاوه بر مدت زمان طولانی‌ترِ شستن دست‌ها، ضدعفونی‌کننده‌های دست که حاوی درصد بالاتری الکل هستند و ایزوله کردن بهتر بیماران می‌توانند، کمک کننده باشند. همچنین باید به دنبال برنامه‌های پاکسازی جامع‌تری باشیم. استینیر گفت: «به سطح بالاتری از کنترل عفونت نیاز داریم که فقط به ضدعفونی‌کننده‌های حاوی الکل تکیه نکند.»
این تحقیق در مجله‌ی علمی Science Translational Medicine منتشر شده است.
نوشته: دیوید نیلد
ترجمه: سحر الله‌وردی - مجله علمی ایلیاد
ترجمه: سحر الله‌وردی - مجله علمی ایلیاد