کهکشان‌های حلقوی، منابعی قوی از اشعه‌ی ایکس
مجله علمی ایلیاد - کهکشان‌های حلقه‌ای نمونه‌های بسیار نادری از آن چیزی است که برخوردهای بین کهکشان‌ها می‌تواند پدید آورد. در طول این وقایع، ساختار مارپیچی کهکشان از بین می‌رود و حلقه‌ای وسیع در اطراف تحدب مرکزی کهکشان شکل می‌گیرد و جایگزین ساختار مارپیچی می‌شود. محققان از داده‌های جمع‌آوری‌شده توسط رصدخانه‌ی اشعه‌ی ایکس چاندرا متعلق به ناسا، استفاده کردند تا کشف کنند که این حلقه‌ها به وسیله‌ی اجرام دوری مانند سیاه‌چاله‌ها و ستاره‌های نوترونی پُر شده است.
این گروه با انتشار یافته‌های خود در مجله‌ی Astrophysical، هفت کهکشان حلقه‌ای را بررسی کردند. چاندرا ۶۳ منبع اشعه‌ی ایکس که در حلقه‌های این کهشان‌ها وجود دارد و ۵۰ تا از آن‌ها به عنوان فوق سنگین طبقه‌بندی شده است، را شناسایی کرد. این اجرام، در مقایسه با منظومه‌های دوتایی منظمی که میزبان سیاه‌چاله‌ها یا ستاره‌های نوترونی هستند، بین صدها تا هزاران بار بیشتر اشعه‌ی ایکس تولید می‌کردند.
محققان تعدادی بسیار زیاد و غیرمنتظره‌ای از این منابع را کشف کردند که پیامدهای مهمی برای زمینه‌های مختلف نجوم دارد. این اجرام فقط اخیراً وقایع برخوردی که آن‌ها را شکل داده است، تجربه کرده‌اند.
واضح است که برخی از اسرار شکل‌گیری این اجرام را می‌توان در برخوردهایی که کهکشان‌های حلقه‌ای ایجاد می‌کنند، یافت. این تعامل منجر به تشکیل حلقه‌ای می‌شود که در آن گاز به وسیله‌ی تعامل گرانشی ادغام، در ستاره‌ها فشرده می‌شود و مجموعه‌ای از ستارگان نوع جدید را در حلقه ایجاد می‌کند که باعث می‌شود روشن‌تر و آبی‌تر به نظر برسد. برخی از این ستارگانِ تازه متولدشده، کاملاً عظیم هستند و تنها چند میلیون سال بعد به ابرنواختر تبدیل می‌شوند.
ابرنواخترها ستارگان نوترونی و سیاه‌چاله‌ها را ایجاد می‌کنند که برخی از آن‌ها به منبع اشعه‌ی ایکس که در این مطالعه کشف شد، تبدیل می‌شوند. در حال حاضر، محققان ماهیت دقیق منابع فوق‌العاده درخشان در این کهکشان‌ها را نمی‌دانند. اگر سیاه‌چاله‌های به اندازه‌ی ستاره و ستاره‌های نوترونی به وسیله‌ی مواد کافی احاطه شوند تا در امتداد خطوط مغناطیسی قوی خود به صورت قیفی در بیایند، آن وقت هر دوی آن‌ها می‌توانند انتشارات شدیدی از اشعه‌ی ایکس تولید کنند. ممکن است برخی از این اجرام، هم‌دم‌هایی داشته باشند که مواد آن‌ها را بدزدد.
یکی دیگر از تفسیرهای بالقوه این است که برخی از اجرام حتی بزرگ‌تر از سیاه‌چاله هستند، مانند اجرامی که در چند سال اخیر توسط رصدهای موج گرانشی کشف شده‌اند. برای توضیح مشاهدات چشم‌گیر چاندرا، این سیاه‌چاله‌ها باید حجم زیادی از مواد دریافت کنند. محققان امید دارند که ماهیت این اجرام را با دقت بیشتری بررسی کنند و بفهمند که چرا مخصوصاً کهکشان‌های حلقه‌ای در ساختن آن‌ها بسیار خوب عمل می‌کنند؟
نوشته: آلفردو کارپینتی
ترجمه: زهرا جهانبانی - مجله علمی ایلیاد
ترجمه: زهرا جهانبانی - مجله علمی ایلیاد