رصد نزدیک به ۵۰۰ انفجار جدید در کهکشان‌های دور، تنها در یک سال!
مجله علمی ایلیاد – ماموریت گایا، متعلق به آژانس فضایی اروپا، ماموریتی بلندپروازانه است که نقشه‌ی فوق‌العاده دقیقی از میلیاردها ستاره در کهکشان راه‌شیری را در دسترس ما قرار می‌دهد. در حال حاضر، قابلیت‌های استثنائیِ آن نیز در جاهای دیگر، مورد استفاده قرار می‌گیرد. این تلسکوپ می‌تواند تغییرات کوتاه‌مدت در کهکشان‌های دور را رصد و کشف کند و تنها در یک سال ۴۸۰ انفجار از هسته‌های کهکشانی را کشف کرده است.
همان‌طور که در اطلاعیه‌های ماهیانه‌ی انجمن سلطنتی نجوم گزارش شده است، شمار زیادی از چمشک‌های ناگهانی نور که توسط گایا رصد و کشف شده است، رویدادهای شکست جزر و مدی یا همان «TDEs» است. وقتی ستاره‌ای به سیاه‌چاله‌ای عظیم بسیار نزدیک می‌شود، میدان مغناطیسی شدید، آن‌را جدا می‌کند. این شکست، پلاسما را گرم می‌کند که باعث می‌شود، پلاسما فوق‌العاده درخشان شود و در نتیجه تلسکوپ ما آن‌را کشف کند.
توضیح دیگری برای برخی از رویدادها، سیاه‌چاله‌ی غول‌پیکری است که از ابر گازی که به هسته‌ی آن بسیار نزدیک می‌شود، تغذیه می‌کند. هر دوی این طرح‌ها شامل سیاه‌چاله است. به نظر می‌رسد که سیگنال با مرکز این کهکشان‌ها سازگار باشد و بسیار مختصر است و باعث می‌شود که دیگر نظریه‌ها، بعید به نظر برسند.
«پیتر جونکر»، همکار نویسنده از موسسه‌ی تحقیقات فضایی و دانشگاه رادبود هلند، در بیانیه‌ای مطبوعاتی گفت: «چنین رویدادهایی ارزش زیادی دارند، زیرا می‌توانند به فضانوردان این امکان را بدهند که سیاه‌چاله‌های عظیمِ غیرقابل مشاهده را برای مدت کوتاهی مطالعه و بررسی کنند. به ویژه رویدادهای کوتاه‌مدت می‌توانند مکان سیاه‌چاله‌های درهم و برهم با حجم متوسط که ستاره‌ها را از هم جدا می‌کنند، را به ما نشان دهند.»
یافتن سیاه‌چاله‌هایی با حجم متوسط، دشوار و نادر هستند. این سیاه‌چاله‌ها بسیار بزرگ‌تر از سیاه‌چاله‌هایی که می‌توانند توسط ابرنواختر تولید شوند، هستند؛ اما کوچک‌تر از هیولاهای مطلقی که در مراکز کهکشان‌ها قرار دارند، نیز هستند. محققان بیان کرده‌اند که بسیاری از این سیاه‌چاله‌ها به دور سیاه‌چاله‌ی مرکزیِ عظیم‌تری می‌چرخند. متاسفانه این کهکشان‌ها به خاطر ماهیت‌شان، نمی‌توانند نور ساطع کنند، درنتیجه فقط زمانی که در حال تغذیه هستند، می‌توانیم آن‌ها را ببینیم.
به لطف مطالعاتی که عمدتاً با هدف کشف ابرنواخترها انجام شده است، تا کنون کمتر از نود TDEs تاییدشده، کشف شده است. گایا هر ماه یک بار در یک مکانی از آسمان در حال جستجو است که برابر با ۷۰ بار در کلِ ماموریت آن است. این برای سنجش تغییرات در روشنایی و موقعیت ستاره‌ها در کهکشان راه‌شیری سودمند است، اما برای مطالعه‌ی رویدادهای گذرایی که میلیون‌ها سال نوری دور هستند نیز عالی است.
این گروه از نقشه‌برداری آسمانی دیجیتال اسلون و یک ابزار ریاضیاتی که به طور سفارشی ساخته شده است، برای تعیین رویدادهای کاتالوگ کهکشان استفاده کرده‌اند. این رویکرد نمی‌تواند بلافاصله به عنوان سیستم هشدار برای پیگیری رویدادها مورد استفاده قرار بگیرد؛ اما احتمالاً می‌تواند برای بررسی طولانی‌مدتِ این اجرام، بسیار مهم باشد.
نوشته: آلفردو کارپینتی
ترجمه: زهرا جهانبانی - مجله علمی ایلیاد
ترجمه: زهرا جهانبانی - مجله علمی ایلیاد