روشی جدید در تشخیص سرطان خون
مجله علمی ایلیاد - پس از سال‌ها کار، محققان مجموعه داده‌ی بزرگی را درباره‌ی آرایش مولکولی سلول‌های تومور بیش از ۵۰۰ بیمار مبتلا به سرطان خون تهاجمی یا همان «AML» را منتشر می‌کنند. این مجموعه داده، شامل طریقه‌ی واکنش سلول‌های صدها بیمار به داروها در آزمایشگاه است.
به گفته‌ی «برایان دروکر» محقق موسسه‌ی پزشکی هاروارد هیوز در دانشگاه بهداشت و علوم اورگون و سرگروه این مطالعه همراه با همکارش «جفری تاینر» از دانشگاه اورگون، این مجموعه داده را بزرگترین مجموعه‌ی داده از نوعِ خودش می‌دانند که می‌تواند به سرعت آزمایشات بالینی پیشرفتهای را برای ارزیابیِ درمان‌های بالقوه‌ی AML ترتیب دهد.
محققان با استفاده از نظارت داده‌ی آنلاین، اکنون می‌توانند ظرف چند دقیقه کشف کنند کدام درمان‌ها در برابر زیرمجموعه‌ی خاصی از سلول‌های AML کارآمدتر هستند. دروکر گفت: «مردم می‌توانند آنلاین شوند، مجموعه داده‌مان را جستجو کنند و به سرعت جواب این سوال که «این دارو خوب است؟» یا «آیا دارویم برای جمعیتی از بیماران کارساز است؟» را بیابند.» دروکر و همکارانش این تحقیق را در ۱۷ اکتبر سال ۲۰۱۸ در مجله‌ی Nature منتشر کردند.
هر ساله این بیماری در ۲۰ هزار نفر از آمریکایی‌ها تشخیص داده می‌شود. این نوع سرطان در سلول‌های تشکیل دهنده‌ی خونِ مغز استخوان آغاز می‌شود و رایج‌ترین بیماری در بزرگسالان مُسِن است. AML دارای ضعیف‌ترین پیش‌بینیِ هر سرطان خون است. ظرف ۴۰ سال اخیر، پیشرفتهای صورت گرفته در درمان این بیماری متوقف شد؛ نرخ بقای پنج ساله برای بیماران بالای ۶۰ سال هنوز کمتر از ۱۰ درصد است. سازمان غذا و دارو، چندین درمان را برای AML در زیرمجموعه‌های خاصی از بیماران تایید کرده، اما حتی وقتی بیماران به این درمان‌ها پاسخ دادند، عود بیماری امری شایع است. دروکر گفت: «اطلاعات زیادی درباره‌ی این سرطان خون داریم، اما هنوز مسیر طولانی در پیش‌روی ما است.»
توسعه‌ی درمان‌های موثر برای AML چالش‌برانگیز بوده، زیرا عوامل مولکولی که این بیماری را ایجاد می‌کنند، در میان بیماران به شدت متفاوت هستند. محققان حداقل ۱۱ دسته‌ی ژنتیکی از AML را شناسایی کرده‌اند و هزاران جهش متفاوت را در میان سلول‌های سرطانی بیماران کشف کردند. درمان‌های سرطان که سعی دارند سلول‌های سرطانی را با بهره‌برداری از آسیب‌پذیری مولکولی تخصصی آن‌ها از بین ببرند، احتمالاً فقط زمانی کار می‌کنند که برای بیمارانی که AML آن‌ها دارای ویژگی‌های مولکولی درستی است، اعمال شوند. تاکنون محققان هیچ نقشه‌ی واضحی برای شناسایی بهترین داوطلبان برای درمان‌های تخصصی نداشته‌اند.
این مطالعه‌ی جدید یافته‌های اولیه‌ی برنامهی BeatAML را گزارش می‌دهد که اکنون به سمت یک آزمایش بالینی حرکت می‌کند. گروه دروکر که شامل همکارانی در ۱۱ مرکز پزشکی آکادمیک و ۱۱ شرکت دارویی و بیوتکنولوژیکی است، ۶۷۲ نمونه‌ی سلول‌های سرطانی را از ۵۶۲ بیمار جمع‌آوری و تحلیل کرد. کار این گروه که تحت پشتیبانی انجمن سرطان خون و لنفوم نیز قرار گرفت، شامل توالی کامل دی‌ان‌ای از ژن‌های رمزگذار پروتئین در هر نمونه و همچنین پروفایل‌های فعالیت ژن است. این گروه همچنین این موضوع را بررسی کرد که سلول‌های تومور ۴۰۹ نمونه، چگونه به ۱۲۲ درمان متفاوت پاسخ دادند.
دروکر گفت: «قدرت واقعی زمانی به‌دست می‌آید که شروع به یکپارچه‌سازی تمام داده‌ها می‌کنید. می‌توانید تجزیه و تحلیل کنید که کدام دارو موثر است و چرا موثر بوده است. این اساسِ برنامه‌ریزی آزمایشات بالینی برای آزمایش درمان‌های جدید در بیمارانی است که احتمال پاسخ آن‌ها بیشتر است. دروکر و همکارانش در تحلیل‌شان مجموعه‌ای شامل سه جهش ژنتیکی را شناسایی کردند که بیماران AML را به داوطلبان خوبی برای درمان با ایبروتینیب تبدیل می‌کند. این دارو در حال حاضر برای درمان برخی از انواع سرطان خون تایید شده است. سلول‌های AML که حامل تمام انواع جهش‌ها هستند، نسبت به سلول‌هایی که فقط یک یا دو عدد از این جهش‌ها را دارند، خیلی حساس‌تر به ایبروتینیب هستند.
آزمایشات بالینی برای ارزیابی اثراتِ ایبروتینیب در این گروه از بیماران نیاز هستند، اما اتصال سه‌تایی جهش به حساسیت دارویی، نشان می‌دهد که مجموعه داده‌ی جدید چگونه می‌تواند به محققان کمک کند. دروکر گفت: «ما فقط به یک مرحله‌ی سطحی از تجزیه و تحلیل داده‌ها دست یافته‌ایم.»
نوشته: Howard Hughes Medical Institute
ترجمه: سحر الله‌وردی - مجله علمی ایلیاد
ترجمه: سحر الله‌وردی - مجله علمی ایلیاد