سبک زندگی عاملی مهم در ابتلا به دیابت نوع ۲
مجله علمی ایلیاد - تغییرات در بیان ژن، مسئول کنترل پیام‌های شیمیایی مهم که متابولیسم قند و چربی را کنترل می‌کند، می‌تواند موجب پیشرفت برخی از موارد دیابت نوع ۲ شود. مطالعه‌ای جدید، تحقیقات پیشین را توسعه داده و نشان می‌دهد که میزان کم پروتئینی که مربوط به عوامل رشد انسولین مانند است، احتمال ابتلای موش‌ها به دیابت نوع ۲ را افزایش می‌دهد. می‌توانیم با یافتن همین تاثیر در انسان‌ها، این بیماری را زودتر تشخیص دهیم و حتی شاید بتوانیم از شروع آن، جلوگیری کنیم.
پژوهشگران موسسه‌ی آلمانی تغذیه انسان «DIfE» و مرکز تحقیقات دیابت آلمان «DZD» در زمینه‌ی مطالعات قبلی خود در مورد پرتئین‌های مرتبط با هورمون رشد انسولین مانند و ژن‌هایی که آن‌ها را تولید می‌کنند، مطالعه‌ی گسترده‌ای در بین انسان‌ها انجام دادند. یافته‌های آن‌ها نشان می‌دهد که در برخی از افراد، دیابت نوع ۲ ریشه در یک ژن واحد دارد. در صورت ابتلا به دیابت‌های متفاوت، به یاد داشته باشید که دیابت نوع ۱ معمولاً زود تشخیص داده می‌شود و شامل از دست دادن تولید انسولین به علت تخریب بافت‌های مهم پانکراس، است. از طرف دیگر، دیابت نوع ۲ یک بیماری پیشرونده است که معمولاً بعد از میان‌سالی به وجود می‌آید. این بیماری معمولاً در نتیجه‌ی عوامل مختلف رژیم غذایی و سبک زندگی رخ می‌دهد، اگرچه تاثیرات ژنتیکی می‌تواند بسیاری از افراد را نسبت به ایجاد مقاومت در برابر انسولین، مستعد سازد.
دیابت بیماری پیچیده‌ای است که ما فقط شروع به درک کامل آن کرده‌ایم و به هر حال به بازنویسی کامل نیاز دارد. این تحقیق جدید فقط نشان می‌دهد که پاتالوژی دیابت نوع ۲، چقدر می‌تواند پیچیده باشد. وقتی انسولین به سطح گلوکز نزدیک می‌شود، کج و بد شکل می‌شود و این معمولاً مشکوک است. این کلیدی است که درِ ورود گلوکز به سلول‌ها را می‌بندد. اما هورمون دیگری وجود دارد که به بدن کمک می‌کند تا قند را متابولیزه کند. این هورمون عامل رشد انسولین‌مانند «IGF» نام دارد.
انواع مختلف پروتئین‌های اتصال‌دهنده روی IGF در جریان خون جذب می‌شوند و تاثیرات آن‌را تعدیل و خنثی می‌کنند و نه تنها به جذب گلوکز، بلکه به تولید چربی و گلیکوژن توسط کبد کمک می‌کنند. تغییرات در تولید و توزیع این مواد شیمیایی با توسعه‌ی دیابت نوع ۲ در گذشته، ارتباط دارد و پروتئین‌های اتصال‌دهنده‌ی IGF را به هدف مهمی برای پژوهشگران تبدیل کرده است.
به ویژه یکی از پروتئین‌های مرتبط به‌نام «IGFBP2» موضوع مطالعاتِ در حال انجام است. یافت شده، زنانی که غلظت‌های بالاتری از این پروتئین در خون خود دارند، خطر ابتلا به توسعه‌ی دیابت نوع ۲ در آن‌ها کمتر است. مطالعات انجام‌شده روی موش‌ها نشان داده که سطوح پایینِ IGFBP2، آن‌ها را مستعد بیماری کبد چرب‌تر می‌کند، بیماری‌ای که ارتباط نزدیکی با دیابت نوع ۲ دارد. این بدان معنا است که قبل از ابتلا به این بیماری، میزان پروتئین اتصال‌دهنده، کم بوده است.
جالب است که محققان شواهدی را یافته‌اند که ژن پروتئین اتصال‌دهنده به وسیله‌ی سوئیچ اپی‌ژنتیک، خاموش می‌شود، معادل دی‌ان‌ای قفلی که می‌تواند به دلایل مختلف، معمولاً دلایل محیطی، در محل قرار گیرد. یافته‌های آن‌ها نشان می‌دهد که ژنِ مربوط به IGFBP2 در کبد در اوایل زندگی ویرایش شده است و باعث شده که موش‌ها دیرتر به دیابت نوع ۲ مبتلا شوند.
همه‌ی نمونه‌های موش‌ها خوب و عالی است، اما برای تحقیقات سلامت انسان، چیزی که واقعاً به آن نیاز داریم، یافتن شواهد مشابه در انسان‌های مورد مطالعه است. بنابراین این گروه تحقیقاتی از داده‌هایی که به عنوان بخشی از مطالعه‌ی قبلی بهداشت آلمان جمع‌آوری شده بود و شامل افرادی با سن ۳۵ تا ۶۵ ساله بود، استفاده کردند. محققان از بین کمتر از ۲۸،۰۰۰ نفر، ۳۰۰ نفری که مبتلا به دیابت نوع ۲ بودند را با ۳۰۰ نفر مشابه گروه کنترل تطابق دادند و سپس میزان IGFBP2 را مقایسه کردند. آن‌ها همچنین تغییرات اپی‌ژنتیک در ژن پروتئین در خون آن‌ها را تجزیه و تحلیل کردند.
مطمئناً میزان بالاترِ IGFBP2 با انواعی از عوامل، از قبیل شاخص توده‌ی بدنی پایین‌تر، دور کمرِ کوچک‌تر، شاخص کبد چرب کمتر و خطر کمتر برای ابتلا به دیابت نوع ۲، ارتباط داشت. اما در افرادی که مبتلا به دیابت نوع ۲ بودند، همین قفل شیمیایی مشابه که در موش‌های دیابتی یافت شده بود نیز به احتمال زیاد دیده می‌شود که باز هم در بسیاری از افراد نشان می‌دهد که دیابت می‌تواند تحت تاثیر و شاید هم به علتِ، تغییرات اپی‌ژنتیک در اوایل زندگی باشد.
دانشمند ارشد «آنت شورمن»، می‌گوید: «این مطالعه نمونه‌ی خوبی از نحوه‌ی کار کردن تحقیقاتِ انتقالی است؛ از یافته‌ای بالینی استفاده شده، به لحاظ مکانیکی در آزمایشگاه تجزیه و تحلیل شده و در نهایت در مطالعه‌ی جمعیتی گسترده‌ای مورد بررسی قرار گرفته است.»
این تحقیق نه تنها به توضیح برخی از پیچیدگی‌های بیماری دیابت کمک می‌کند، بلکه می‌تواند موجب راه‌های بهتری برای تشخیص یا حتی پیشگیری از این بیماری شود، خیلی قبل‌تر از اینکه مشکلی ایجاد شود. شورمن می‌گوید: «در آینده، یافته‌های ما برای تشخیص پتانسیل‌های خطر در دیابت نوع ۲ حتی در زمان‌های زودتر و اولیه و همچنن به مقابله با این بیماری با اقدامات پیشگیرانه، کمک کند.»
تقریباً از هر ۱۱ نفر بزرگسال یک نفر مبتلا به نوعی از دیابت است، که ۹۰درصد از آن‌ها دیابت نوع ۲ است. این تعداد و درصدی باز هم به طور پیوسته‌ای در حال افزایش است. یافتن راه‌هایی برای محدود کردن رشد آن، جان بسیاری از افراد را در آینده نجات خواهد داد.
این تحقیق در مجله‌ی Diabetes منتشر شده است.
نوشته: مایک مک‌را
ترجمه: زهرا جهانبانی - مجله علمی ایلیاد
ترجمه: زهرا جهانبانی - مجله علمی ایلیاد