ربات‌هایی که با حیوانات حرف می‌زنند!
مجله علمی ایلیاد – هدف گروهی از دانشمندان طراحی نوعی سیستم هوش‌مصنوعی است که بتواند بر اساس رفتارها و الگوهای اجتماعی حیوانی کار کند. ربات آن‌ها در کندوی زنبور عسل قرار خواهد گرفت و با یادگیری از زندگی زنبورها، با آن‌ها ارتباط اجتماعی برقرار می‌کند. دانشمندان این گروه، نام این طرح را «اجتماع خودگردان و اجتماعی حیوان و ربات» گذاشته‌اند. کندوهایی که متخصصان رباتیک و زیست‌شناسان اتریشی در گراتس ساخته‌اند، تقریباً هیچ شباهتی با کندوی زنبور عسل ندارد. موم کندوهای آن‌ها به حسگرهایی مجهز است که بخش مهمی از مجموعه‌ی آن‌ها محسوب می‌شود.
محرک‌ها مختلف فیزیکی و سیگنال‌های ارتباطی مورد نظر، توسط الگوریتم‌های پیچیده‌ای که از رفتارهای زیستی زنبورها الگوبرداری شده است، ارسال می‌شود. پس از واکنش زنبورهای در معرض این سیگنال‌ها و محرک‌ها مورد ارزیابی و تجزیه و تحلیل قرار می‌گیرد. یکی از اعضای این گروه، «توماس اشمیکل» زیست‌شناس دانشگاه گراتس، می‌گوید: «بخش اصلی کار ما آن‌جا است که پس از برقراری ارتباط بین ربات و زنبور، اطلاعات رد و بدل شده مورد بررسی دقیق قرار می‌گیرد تا درک ما از چگونگی دریافت، فیلتر، و ذخیره‌ی اطلاعات توسط زنبورها شفاف‌تر شود. ما این فرآیند هدفمند رفتارهای اجتماعی زنبورها برای ما قابل فهم می‌شود.»
مولفه‌های اصلی در این فرآیند ارتعاش‌ها، تغییر در جریان هوا و تغییرات دمایی است که بر اساس آن‌ها، واکنش زنبورها مورد بررسی قرار می‌گیرد. «زید سالم» مهندس سیستم در دانشگاه گراتس، می‌گوید: «زنبورها جذب مناطق گرم می‌شوند. ما درون ربات‌ها، قطعات الکترونیکی کوچکی قرار داده‌ایم تا دمای ربات‌ها را تا حد مشخصی بالا ببرند. در نتیجه، زنبورها به ربات‌ها جذب می‌شوند.»
یادگیری و تقلید رفتار، کاری اسست که ربات‌های ما بیاد انجام دهند. گامی بعدی ما، برنامه‌ریزی ربات‌ها به شکلی است که بتوانند از رفتارهای زنبورها، الگوبرداری کنند و نحوه‌ی زندگی اجتماعی را از آن‌ها یاد بگیرند و به‌طور مستقل آن‌ها را تقلید کنند. هدف نهایی زیست‌شناسان جانوری و متخصصان هوش‌مصنوعی، طراحی و پیاده‌سازی فناوری‌ای بر اساس هوش‌مصنوعی اجتماعی و خبره بر اساس رفتار اجتماعی حیوانی همچون زنبور است.
«مارتین استفناک» زیست‌شناسی از دانشگاه گراتس، می‌گوید: «موفقیت در زندگی اجتماعی در گرو تعداد مناسب آن اجتماع است. از آن‌جایی که زنبور، حشره‌ای اجتماعی است؛ موفقیت در کندوها هم از این مساله مستثنا نیستند. هیچ زنبوری به تنهایی نمی‌تواند محل مناسب تولید عسل در کندو را بیابد. به همین دلیل است که ما در این طرح، از رفتار اجتماعی زنبورها الگوبرداری می‌کنیم.»
دانسمندان ابراز امیدواری می‌کنند که از این فناوری هوش‌مصنوعی در محافظت از زنبورها و خطر انقراضی که آن‌ها را تهدید می‌کند، نقش موثری داشته باشند. این ربات‌ها به این گونه می‌توانند کمک کنند که با دارا بودن حسگرهایی کوچک و دقیق، اطلاعات مهمی از محیط زندگی و وجود آفت‌کش و هرگونه آلاینده را به دانشمندان و محافظان محیط‌زیست انتقال دهد. با این کار می‌توان وضعیت زیست و سلامت زنبورها را به‌شکلی بهینه کنترل کرد.
زیست‌شناس دانشگاه گراتس «مارتینا شوپک»، گفت: «تصور کنید که شرایط آب و هوایی در فصل‌ها به گونه‌ای متغیر شود که تامین غذا برای زنبورها مشکل یا غیرممکن شود. اگر بتوانیم چنین اطلاعاتی را از درون کندوها استخراج کنیم، می‌توانیم کارهای موثری انجام دهیم و تدابیری بیاندیشیم که هم غذای کافی برای زنبورهای بالغ را تامین کنیم و هم ملکه‌ی کندو را مجبور به تخم‌گذاری کمتر کنیم تا جمعیت زنبورها با میزان غذای موجود، در برابری طبیعی قرار گیرد.» این تحقیقات به زنبورها ختم نمی‌شود، این طرح هم‌اکنون برای گونه‌هایی از ماهی‌ها در حال انجام است. دانشمندان این امیدواری را دارند که بتوان از چنین فناوری پیشرفته‌ای در توسعه و بهبود محافظت از محیط‌زیست آبزیان، دام‌ها و حتی کشاورزی استفاده کرد.
نوشته: جولیان گومز
ترجمه: علی عمانی – مجله علمی ایلیاد