چرا زنان نسبت به مردان عمر طولانی‌تری دارند؟
مجله علمی ایلیاد - در جاهایی که خطر مرگ زنان در حین زایمان به‌طور کامل از بین رفته، به‌طور میانگین زنان عمر طولانی‌تری نسبت به مردان دارند. تعداد زیادی الگوی رفتاری پیشنهاد شده وجود دارد و بدون شک، عوامل زیادی در این امر درگیر هستند؛ اما مطالعه‌ی جدیدی نشان می‌دهد بخشی از جواب این مساله، در کروموزوم‌های بیشتر X پنهان شده است. به‌طور کلی، ژنتیک مقدماتی می‌گوید که زنان دارای دو کروموزوم X هستند، در حالی‌که مردان دارای یک کروموزوم X و یک کروموزوم Y هستند. اما حقیقت پیچیده‌تر از این تصور ساده است. برخی از انسان‌ها دارای کروموزوم اضافه‌تر هستند؛ مثل XXX، در حالی‌که زنانی با سندروم حساسیت به آندروژن، دارای ترکیب XY هستند، ولی همچنان دارای اندام‌های جنسی زنانه خواهند بود.
البته تمام این‌ها مربوط به قبل از در نظر گرفتن افراد دوجنسه است. با این وجود، عمومی‌ترین و رایج‌ترین ترکیب زنان XX و مردان YY است. برخی از مزایای داشتن دو کروموزوم X شناخته شده است. بسیاری از بیماری‌های ژنتیکی که یکی از رایج‌ترین آن‌ها هموفیلی است، به دلیل جهش‌های کروموزوم‌های «X فرسوده» رخ می‌دهد. پسرها با ژن‌های معیوب شانس بیشتری دارند که در کودکی بمیرند. اما در مورد دختران این اتفاق فقط در موارد نادری که هر دو کروموزوم‌های X جهش یافته باشند، رخ می‌دهد.
دکتر «دنا دابال» از دانشگاه کالیفورنیا در سانفرانسیسکو، نشان داد که حداقل در جوندگان، این مقاومت در برابر ژن‌های جهش‌یافته در کروموزوم‌های X که منجر به طول عمر بیشتر زنان می‌شوند، تنها مزیت کروموزوم‌های X نیست. دابال تعدادی موش با کروموزوم XX و اُرگان‌های تولیدمثل مردانه و تعدادی موش با کروموزوم‌های XY و اُرگان‌های زنانه طراحی کرد و آن‌ها را با سلول‌های پیری موش‌هایی که دارای کروموزوم‌ها و ترکیبات جنسی معمولی پستانداران بودند، مقایسه کرد. برای آزمایش موش‌ها، آن‌هایی که دابال مورد مطالعه قرار داده بود، تا زمانی که به مرگ طبیعی مردند، اجازه زنده ماندن داده شد.
دابال دریافت که موش‌ها با اُرگان‌های زنانه دارای زندگی طولانی‌تری بودند، اما هنوز کروموزوم‌ها عاملی مهم‌تر و قابل‌توجه در این طول عمر هستند. به‌طور میانگین موش‌های XX که دارای تخمدان بودند، همتایان XY خود را از دست دادند. در موش‌های XX بدون درنظر گرفتن آلت تناسلی‌شان، احتمال کمتری وجود داشت که قبل از رسیدن به سن ۲۳ ماهگی بمیرند. آن‌هایی که تا این سن زنده ماندند، آن‌هایی بودند که دارای کروموزوم‌های XX و تخمدان بودند. دابال در یک بیانیه گفت: «می‌توان تصور کرد که طبیعت زنان باعث می‌شود که این اتفاق رخ دهد. وقتی که شما عمر طولانی‌تری داشته باشید در نتیجه بیشتر می‌توانید از سلامتی فرزندان‌تان و حتی نوه‌های‌تان اطمینان داشته باشید. این فرض که زنان مراقبت‌های بیشتری از خود نسبت مردان دارند، به‌طور حتم چیزی است که در مورد تمام گونه‌ها درست نیست.
علی‌رغم تمام این توضیحات تکمیلی، هنوز مکانیزم این اتفاق ناشناخته است. دابال یک نظریه در مورد اینکه شاید کروموزوم Y سمی باشد، ارائه داده است و همچنین اشاره کرد که کروموزوم اضافی X در سلول‌های زنان، برخی اثرات محافظتی ناشناخته ایجاد می‌کند. تخصص دابال در بیماری‌هایی ژنتیکی، مثل آلزایمر است و او امیدوار است که بفهمد چگونه می‌توان اثرات حفاظتی کروموزوم‌های X را برای داشتن پروتوئین‌های حفاظتی برای سلامتی طولانی‌تر مغزمان تکرار کنیم.
نوشته: استیفن لانت
ترجمه: علی عمانی – مجله علمی ایلیاد