مشاهده‌ی ستاره‌های دوتایی منحصربهفرد
مجله علمی ایلیاد - ستاره‌شناسان یکی از تفصیلی‌ترین تصاویری که تا کنون از ستاره‌ای جوان گرفته شده است را ثبت کردند و نشان دادند که یک هم‌سفر غیرمنتظره در اطراف آن در حال چرخش است. ستاره‌شناسان به رهبری دکتر «جان ایلی» از دانشگاه لیدز در هنگام رصد یک ستاره‌ی جوان، کشف کردند که جرم در حال رصد، در واقع دو ستاره است.
جرم اصلی که در حال رصد آن بودند با نام «MM 1a» شناخته می‌شود و در حقیقت ستاره‌ی غول‌پیکر‌ای است که دیسکی از گاز و گرد و غبار چرخان، آن‌را احاطه کرده است. تمرکز ستاره‌شناسان در حال حاضر بر روی این دیسک است. یک جرم کم‌نور که با «MM 1b» نشان داده می‌شود در ورای این دیسک و در مدار اطراف MM 1a دیده شده است. گروه دانشمندان معتقد هستند که این مورد یکی از اولین نمونه‌های دیسک‌های متلاشی‌شده است که در اطراف ستاره‌های جوان غول‌پیکر مشاهده می‌شوند.
دکتر ایلی می‌گوید: «ستاره‌ها در فضاهای میان‌ستاره‌ای، درون ابرهای عظیم گاز و گرد و غبار تشکیل می‌شوند. وقتی این ابرها تحت تاثیر گرانش متلاشی می‌شوند، شروع به چرخش سریع‌تر کرده و دیسکی اطراف آن به وجود می‌آید. در ستاره‌های کم‌جرم مانند خورشید، در همین دیسک سیاره‌ها تشکیل می‌شوند. در حالتی که ستاره غول‌پیکر باشد، در دیسک ایجاد شده به جای سیاره، ستاره‌های دیگر تشکیل می‌شوند.»
محققین با اندازه‌گیری میزان انتشارات ناشی از گرد و غبار‌ها و تغییرات دقیق در فرکانس نورهای منتشر شده توسط گازها، می‌توانند جرم MM 1a و MM 1b را محاسبه کنند. مطالعه‌ی این ستاره‌شناسان در مجله‌ی Astrophysical Journal Letters به چاپ رسیده است و در آن ذکر شده است که جرم MM 1a، ۴۰ برابر بیشتر از خورشید ما است. ستاره‌ی کوچک‌تر در حال دوران، دارای جرمی به اندازه‌ی نصف خورشید ما است.
دکتر ایلی می‌گوید: «ستاره‌های غول‌پیکر مسن‌تر نیز دارای هم‌سفرهای نزدیک به خود هستند. ولی معمولاً ستاره‌های دوتایی دارای جرم‌های تقریباً مساوی هستند. یافتن یک ستاره‌ی دوتایی که جرم یکی ۸۰ برابر بیشتر از دیگری است، غیرمعمول است و نشان می‌دهد که فرآیند تشکیل آن‌ها کاملاً متفاوت بوده است.» فرآیند تشکیل MM 1b در نواحی سرد بیرونی دیسک گرد و غبار شروع می‌شود. این دیسک‌ها که به دلایل گرانشی ناپایدار هستند، از سرپا نگه داشتن خود در برابر کشش جاذبه‌ی خودشان ناتوان هستند و به چند تکه متلاشی می‌شوند.
دکتر «دانکن فورگان» به‌عنوان نویسنده‌ی همکار از دانشگاه سن‌اندروز، اضافه می‌کند: «من بیشتر زمان کاری خود را صرف شبیه‌سازی فرآیند تشکیل سیاره‌های عظیم در اطراف ستاره‌هایی مانند خورشید کرده‌ام. دیدن شکل‌گیری چیزی به بزرگی یک ستاره در اطراف ستاره‌ای دیگر، بسیار مهیج است.» محققین اذعان دارند که ستاره‌ی جوان تازه شکل گرفته نیز در اطراف خود دارای دیسکی از گرد و غبار است که می‌تواند به نوبه‌ی خود، منشاء تشکیل سیاره‌های دیگر باشد. دکتر ایلی می‌گوید: «ستاره‌هایی به بزرگی MM 1a قبل از اینکه به عنوان یک ابرنواختر منفجر شوند، فقط حدود یک میلیون سال زندگی می‌کنند؛ ولی ستاره‌هایی مانند MM 1b پتانسیل تشکیل منظومه‌ی خود را داشته و عمر طولانی‌تری دارند.»
محققین برای این کشف خیره‌کننده از ابزاری جدید و منحصربهفرد ALMA که در ارتفاعات شیلی قرار دارد، استفاده کرده‌اند. ستاره‌شناسان با استفاده از ۶۶ دیش منفرد ALMA در فرآیندی به‌نام طول‌موج سنجی، قادر به شبیه‌سازی قدرت یک تلسکوپ با طول ۴ کیلومتر هستند که به کمک آن می‌توان از مواد اطراف ستاره‌های جوان عکس‌برداری کرد.
گروه ستاره‌شناسان در سال ۲۰۱۹ به کمک ALMA زمان بیشتری را به رصد این سیستم ستاره‌ای اختصاص می‌دهند تا با مشخصات آن بیشتر آشنا شوند. رصدهای پیش‌رو، یک تلسکوپ به طول ۱۶ کیلومتر را شبیه‌سازی می‌کند.
نوشته: ScitechDaily
ترجمه: امید محمدی – مجله علمی ایلیاد
ترجمه: امید محمدی – مجله علمی ایلیاد