کشف آثار یکی از جوان‌ترین برخوردهای شهاب‌سنگی بر روی زمین
مجله علمی ایلیاد - گروهی بین‌المللی از محققین شامل متخصصین یخچال‌های طبیعی از ناسا، آثار شهاب‌سنگی عظیم را که در زیر لایه‌هایی از یخ به ضخامت ۸۰۰ متر در شمال غربی گرینلند پنهان شده است، کشف کرده‌اند. دهانه‌ی ایجاد شده از این شهاب‌سنگ، اولین دهانه‌ای است که در زیر یخ‌های گرینلند یافت شده است که جز ۲۵ دهانه‌ی بزرگ روی زمین است و عمق حدوداً ۳۰۰ متری دارد و قطر آن بیشتر از ۳۰ کیلومتر است. این دهانه کمی از محدوده‌ی پایتخت ایالات متحده در واشینگتن بزرگ‌تر است.
گروه محققین به رهبری مرکز ژنتیک زمین در موزه‌ی تاریخ طبیعی دانمارک و دانشگاه کپنهاگ، سه سال گذشته را به بررسی کشف خود مشغول بوده‌اند. آن‌ها دهانه را در ابتدا در سال ۲۰۱۵ بر اساس داده‌های ناسا کشف کردند. یافته‌های آن‌ها در مجله‌ی Science Advances به چاپ رسیده است. «جو مک‌گرگور» متخصص یخچال‌های طبیعی از مرکز پروازهای فضایی گدارد ناسا در مریلند و از اعضای اولیه‌ی تیم محققین، می‌گوید: «ناسا داده‌های جمع‌آوری شده‌ی خود را در اختیار همه‌ی دانشمندان و مردم سراسر دنیا قرار می‌دهد. همین مجموعه باعث کشف انجام شده توسط همکاران دانمارکی شده است.»
محققین برای بار اول در جولای ۲۰۱۵ این حفره را در زمان بررسی نقشه‌ی زمین‌های زیرین یخ‌های گرینلند، یافتند. این نقشه‌ها با استفاده از داده‌های رادار نفوذ کننده در یخ، طی عملیات پل یخی ناسا به‌دست آمده است. این عملیات چندین سال به طول انجامیده و هدف آن رصد تغییرات ایجاد شده در یخ‌های قطبی است. محققین طی بررسی این نقشه‌ها به یک فرورفتگی دایره‌ای بزرگ در زیر یخچال هیاواتا برخوردند که در لبه‌های انتهایی لایه‌های یخی در شمال غربی گرینلند قرار دارد. مک‌گرگور از روی تصاویر نسبتاً باکیفیت دستگاه‌های طیف‌سنجی رادیویی ماهواره‌های ترا و آکوای ناسا، سطح یخ را در نواحی اطراف یخچال هیاواتا بررسی کرد و سریعاً شواهدی مبنی بر وجود الگوهای دایره‌ای بر روی سطح یخ‌ها یافت که با الگوی درون نقشه‌های توپوگرافی سطح زیرین تطابق داشت.
گروه محققین برای بررسی شک خود در سال ۲۰۱۶ یک هواپیمای تحقیقاتی را از موسسه‌ی آلفرد وگنر آلمان بر فراز هیاواتا به پرواز در آوردند تا نقشه‌ی دهانه‌ی کشف شده و یخ‌های روی آن را به‌دست بیاورند. مک‌گرگور به عنوان متخصص اندازه‌گیری‌های راداری، به طراحی سیستم اندازه‌گیری هواپیما کمک کرده است.
مک‌گرگور می‌گوید: «اندازه‌گیری‌های راداری قبلی از یخچال هیاواتا، فرآیندی طولانی مدت توسط ناسا بوده است تا تغییرات پوشش یخی در ناحیه‌ی گرینلند، مرتباً بررسی شود. چیزی که ما برای اثبات فرضیه‌ی خود نیاز داشتیم، مطالعه‌ای راداری متمرکز و عمیق بود. بررسی‌های انجام شده همه‌ی انتظارات را برآورده کرد و فرورفتگی را با جزئیات دقیق شرح داد.»
بر اساس مطالعه‌های انجام شده، این دهانه کمتر از سه میلیون سال پیش و توسط شهاب‌سنگی آهنی به عرض بیشتر از ۸۰۰ متر که به شمال غربی گرینلند برخورد کرده، شکل گرفته است. فرورفتگی ایجاد شده در طول زمان با یخ پوشیده شده است.
«کورت جائر»، پروفسور موزه‌ی تاریخ طبیعی دانمارک و نویسنده‌ی اصلی مقاله می‌گوید: «این دهانه به صورت استثنایی بسیار خوب حفظ شده است و این موضوع بسیار هیجان‌انگیز است؛ چرا که یخ یخچال‌های طبیعی یک ماده‌ی خورنده‌ی قوی است و می‌بایست به سرعت تاثیرات ناشی از برخورد شهاب‌سنگ را از بین می‌برد. شرایط حفره نشان دهنده‌ی این است که این اثر ممکن است پس از آخرین عصر یخبندان رخ داده باشد و باعث به جا ماندن یکی از جوان‌ترین دهانه‌های روی زمین شده باشد.»
در تابستان سال‌های ۲۰۱۶ و ۲۰۱۷ میلادی، محققین به هیاواتا برگشتند تا ساختارهای تکتونیک سنگ‌های نزدیک یخچال را بررسی کنند و نمونه‌هایی از رسوب‌های شسته شده از فرورفتگی را از طریق کانال‌های آب زیرین یخچال، بردارند. «نیکولای لارسن» از دانشگاه آرهوس دانمارک، می‌گوید: «برخی از شن‌های کوارتزی که از دهانه بیرون می‌آیند، دارای تغییر شکل صفحه‌ای هستند که نشان دهنده‌ی وجود فشار زیاد بر روی آن‌ها است. این آخرین شاهدی است که نشان می‌دهد حفره‌ی موجود در زیر یخچال، در اثر برخورد شهاب‌سنگ ایجاد شده است.»
مطالعات گذشته نشان داده‌اند که تاثیرات شگرف می‌توانند اقلیم زمین را تحت تاثیر قرار دهند و عواقب زیادی برای زندگی بر روی زمین دارند. محققین برنامه دارند تا کار خود را در این زمینه ادامه دهند و پاسخ سوالات درباره‌ی زمان و چگونگی تاثیر شهاب‌سنگ یخچال هیاواتا بر روی زمین را پیدا کنند.
نوشته: استیو کول
ترجمه: امید محمدی – مجله علمی ایلیاد
ترجمه: امید محمدی – مجله علمی ایلیاد