هوش‌مصنوعی، باستان‌شناس شده است!
مجله علمی ایلیاد – خواندن دست‌نوشته‌های تاریخی، بسته به دست خط نویسنده‌ی آن متن یا میزان فرسودگی آن، کار دشواری برای انسان است. پیش از این سیستم‌های کامپیوتری هم در این زمینه، کار چندانی از دست‌شان ساخته نبود، اما اکنون این کار به کامپیوتر‌های پیشرفته‌ای محول شده است که از هوش‌مصنوعی ویژه‌ای بهره می‌برند.
اسناد حکومتی، مذهبی و علمی شامل تک‌کاغذ‌های دست‌نوشته و کتاب‌های قدیمی، از جمله نمونه‌هایی هستند که امروزه در موزه‌های سراسر جهان یافت می‌شوند. یکی از مکان‌های نگهداری این گونه آثار تاریخی، موزه‌ی تیرول در کشور اتریش است که اسناد و کتب دست‌نویس زیادی از قرن یازدهم میلادی در آن موجود است. اهمیت این آثار قدیمی بسیار زیاد است، چرا که اطلاعات ارزشمندی از دوران تاریخی اروپا و مراودات آن‌ها با خارج از قلمروی خود به ما می‌دهند. یکی از اقدامات در حفظ محتوای این‌گونه آثار تاریخی، تهیه‌ی رونوشت از آن‌ها است. بر این اساس، گروهی از دانشمندان با همکاری مسئولین این موزه در اتریش، دست به ساخت و استفاده از فناوری جدیدی زده‌اند که می‌تواند نوشته‌های تاریخی را رونویسی کند.
آقای «کریستوفر هچر» مسئول بایگانی موزه‌ی تیرول در اتریش، می‌گوید: «دست‌خط‌های شکسته و روش‌های نوشتاری پیچیده، سیستم‌های پیشرفته‌ی هوش‌مصنوعی را هم با مشکل مواجه می‌کند. اما این سیستم‌ها با دست‌خط‌های خوب و ساده، مشکلی ندارد و می‌تواند در تهیه‌ی رونویسی از این آثار به ما کمک زیادی کنند.»
دانشمندان این پروژه، برنامه‌ای به‌نام «READ» را توسعه داده‌اند که می‌تواند متن نوشته‌های کتاب‌ها و نمونه‌های کاغذی آثار تاریخی را به خوبی رونویسی کند که در نسخه‌های اندرویدی گوشی‌های همراه هم قابل‌استفاده است. این برنامه، با عکس‌برداری از نوشته‌های تاریخی، می‌تواند از اَشکال نوشتاری، الگوبرداری کند و رونوشت آن‌ها را تهیه کند. این پروژه با حمایت مالی اتحادیه‌ی اروپا انجام شده است، به‌طوری که این حمایت، تمامی امکانات تحقیق، تهیه و ساخت برنامه را پوشش می‌دهد.
روش استفاده شده در توسعه‌ی این هوش‌مصنوعی، به گونه‌ای است که الگو‌های نوشتاری در دست‌خط‌ها را تشخیص می‌دهد و با کمک روش‌های بینایی ماشین که شامل پردازش و تجزیه و تحلیل تصاویر توسط کامپیوترها است، آن‌ها را به نوشته‌های قابل خواندن تبدیل می‌کند. تمامی اطلاعات مورد استفاده در این پروژه، در مرکز داده‌ی «ترانسکریبوس» جمع‌آوری و بررسی شده است؛ این اطلاعات به‌عنوان منبعی گسترده برای خواندن و تهیه‌ی رونوشت از اسناد تاریخی دیگر، مورد استفاده قرار می‌گیرد.
«گانتر مولبرگر» مدیر هماهنگ‌کننده‌ی این پروژه از دانشگاه اینسبروک اتریش، در این‌باره می‌گوید: «این ترکیبی از فناوری‌های قدیمی و فناور‌های پیشرفته است. بستر این پروژه، بسیار سطح پایین و ساده است، ولی به‌وسیله‌ی اپلیکشن‌هایی بسیار نوین بر روی گوشی‌های همراه اجرا می‌شود. این اپلیکیشن، پلت‌فرمی دارد که پس از تهیه‌ی عکس از متن تاریخی موردنظر، آن‌را به سرور ترانسکریبوس ارسال می‌کند، متن را می‌خواند و رونویس جدید آن‌را تهیه می‌کند. برنامه‌ی READ با اتصال به سرور ترانسکریبوس، کاری را تنها در چند ثانیه انجام می‌دهد که خواندن و رونویسی از آن در حالت عادی، سال‌ها به زمان نیاز دارد.»
دکتر «ماریو کلارر» استاد ادبیات و تاریخ دانشگاه اینسبروک، از این سیستم جدید برای خواندن کتابی تاریخی با نام «کتاب قهرمانان» که شامل ۵۰۰ صفحه متن دست‌نویس تاریخی است، بهره برده است. کتاب قهرمانان، یکی از باارزش‌ترین کتب به‌جا مانده از قرون وسطی است که در خود مجموعه‌ای از متن‌های برگزیده‌ی ادبی آلمانی، در آن زمان را دارد. وی می‌گوید: «کاری که این سیستم جدید انجام می‌دهد را هیچ‌یک از نمونه‌های دیگر پیش از آن انجام نداده‌اند. بزرگ‌ترین مزیت این سیستم، تهیه‌ی تصاویر ویرایش شده با کمترین خطا از متن‌های دست‌نوشته‌ی قدیمی، با سرعتی قابل قبول است.»
دانشمندان دانشگاه اینسبروک، از روش‌های یادگیری ماشین و داده‌کاوی استفاده کردند و هوش‌مصنوعی سیستم جدید خود را آموزش داده‌اند تا بتواند سبک‌های نوشتاری را بشناسد و دست‌خط‌های مختلف را بخواند. این کار با رونویسی بخش کوتاهی از متن توسط کاربر برای یک‌بار انجام می‌گیرد و هوش‌مصنوعی بقیه‌ی نوشته را با الگوبرداری از آن دست‌خط، می‌خواند و رونوشت آن‌را تهیه می‌کند.
مولربرگ می‌گوید: «ما بخشی از متن بازنویسی شده و کل تصویر متن مورد نظر را به هوش‌مصنوعی می‌دهم و هوش‌مصنوعی می‌تواند بر اساس آن الگو، خط و فونت نوشته را بشناسد و از آن یاد هم بگیرد.» یکی دیگر از مزیت‌های خاص این سیستم هوشمند، این است که به دلیل همکاری دانشمندانی از کشورهای مختلف در این پروژه، اکنون READ می‌تواند دست‌نوشته‌هایی به چندین زبان را بخواند و از آن‌ها رونوشت تهیه کند.
نوشته: دنیس لاکتیر
ترجمه: علی عمانی – مجله علمی ایلیاد
ترجمه: علی عمانی – مجله علمی ایلیاد