چه قومی برای اولین بار، ستاره‌ی راس‌الغول را کشف کرد؟
مجله علمی ایلیاد - تقویم روزهای خوش‌شانسی و بدشانسی مصر باستان، بازه‌ی زمانی ۲.۸ روزه را برای خوش‌شانسی اختصاص داده است. تجزیه و تحلیل‌های آماری، اخترشناسی و اخترفیزیکی این تقویم از این ایده پشتیبانی می‌کند که این دوره، مربوط به ستاره‌ی راس‌الغول در ۳۰۰۰ سال پیش است. با این حال، تقریباً هیچ شواهدی در خصوص فردی که دوره‌ی ستاره‌ی راس‌الغول را در تقویم ثبت کرد و چگونه این کار را کرد، در دست نیست.
در مقاله‌ای که در مجله‌ی Open Astronomy منتشر شد، «سباستین پورسدو» محقق دانشگاه هلسینکی به همراه همکارانش، مدعی شدند که کاتبان مصر باستان از ابزارها و انگیزه‌های احتمالی برای چنین مشاهدات اخترشناسی برخوردار بوده‌اند.
دکتر پورسدو و همکارانش گفتند: «متون مصر باستان، جزء آثار ادبی هستند که پیش‌بینی‌هایی را برای هر یک از روزهای سال مصر در نظر گرفته‌اند. این پیش‌بینی‌ها می‌گویند که روز یا بخشی از روز خوب است یا بد. فقط ۹ نمونه از این گونه متون وجود دارد؛ ما یکی از این متن‌ها را که به بهترین شکل حفظ شده بود، انتخاب کرده و مورد مطالعه قرار دادیم. قدمت این متن که با عنوان تقویم قاهره شناخته می‌شود، به ۱،۱۶۳ تا ۱،۲۷۱ سال قبل از میلاد مسیح باز می‌گردد.»
راس‌الغول یک منظومه‌ی ستاره‌ای دوتایی است که در صورت فلکی برساووش، قرار دارد. این ستاره که ۹۲.۸ سال نوری با خورشید فاصله دارد، تقریباً ۷.۳ میلیون سال قبل در فاصله‌ی ۱۰ سال نوری از خورشید بود. این منظومه از دو ستاره به نام‌های «راس‌الغول A» و «راس‌الغول B» تشکیل شده است که با دوره‌ی ۲.۶۸۷ روزه به دور یکدیگر می‌چرخند. «راس‌الغول A» درخشان‌تر از «راس‌الغول B» است، اما «راس‌الغول B» شعاع بزرگ‌تری در مقایسه با «راس‌الغول A» دارد. خط دید ما با صفحه‌ی گردش این منظومه‌ی دوتایی مطابقت دارد. بنابراین، این ستاره‌ها در طول هر چرخش همدیگر را می‌پوشانند.
گرفت اولیه را می‌توان با چشم غیرمسلح نیز دید. در گرفت دوم، «راس‌الغول A» درخشان بخشی از «راس‌الغول B» را می‌پوشاند. کاهش درخشندگی کل این منظومه‌ی دوتایی، به قدری کوچک است که گرفتگی ثانویه با چشم غیرمسلح قابل مشاهده نیست.
دکتر پورسدو افزود: «کشف برساووش بتا یا ستاره‌ی راس‌الغول می‌بایست هزاران سال زودتر از آن‌چه قبلاً پیش‌بینی شده بود، به انجام رسیده باشد. شاید این ستاره بخشی از اساطیر مصر باستان بوده است.» اولین اخترشناس اروپایی که به وجود بتا برساووش اشاره کرد، «جرمینیانو مونتاناری» در حدود سال ۱۶۷۰ میلادی بود. گروه دکتر پورسدو، نشان داد که کاتبان مصری از ابزارها و انگیزه‌های کافی برای انجام این کار بهره‌مند بوده‌اند؛ یعنی ۳۰۰۰ سال پیش‌تر از اروپائیان!
محققان بیان کردند: «کاتبان مصر باستان تقریباً ۷۰ ستاره‌ی درخشان یا شاید بیشتر از این را رصد کردند. آن‌ها این سنت را برای زمان‌بندی مراسم‌های مذهبی خود انجام می‌دادند. احتمالاً کاتبان، بتا برساووش را از تغییراتی که گرفت‌هایش در الگوی مورد نظر به‌وجود می‌آورد، کشف کرده باشند.»
نوشته: SciNews
ترجمه: منصور نقی‌لو - مجله علمی ایلیاد
ترجمه: منصور نقی‌لو - مجله علمی ایلیاد