منبعی جدید برای تغذیه‌ی سیاه‌چاله‌ها
مجله علمی ایلیاد - محققین طی مطالعه‌ای جدید دریافته‌اند که برخی از سیاه‌چاله‌های اَبَرپُرجرم، برای رشد تحریک می‌شوند و مقدار بسیار زیادی گاز را از اطراف خود می‌بلعند. سیاه‌چاله‌های اَبَرپُرجرم دارای وزنی میلیون‌ها تا میلیاردها برابر خورشید ما هستند و در مرکز اکثر کهکشان‌ها قرار دارند. یک سیاه‌چاله با جرم چندین میلیون برابر خورشید در مرکز کهکشان راه شیری نیز قرار دارد.
اینکه سیاه‌چاله‌های اَبَرپُرجرم چگونه هستند کاملاً مشخص است، ولی نحوه‌ی رشد و تبدیل شدن آن‌ها به چنین اجسام عظیم‌الجثه‌ای نامشخص است. برخی از سیاه‌چاله‌ها گازهای اطراف خود را می‌بلعند و برخی از آن‌ها به یک‌باره حتی ستاره‌های نزدیک به خود را می‌بلعند. با این حال، مدت‌های مدیدی هیچ‌کدام از این تئوری‌ها به طور مستقل توضیح‌دهنده‌ی نحوه‌ی رشد غیرمنتظره و سریع و مداوم آن‌ها نبوده است.
مطالعه‌ی جدیدی که در مجله‌ی Nature Astronomy به چاپ رسیده، نشان داده است که برخی از سیاه‌چاله‌های اَبَرپُرجرم، برای رشد کردن تحریک شده و به یک‌باره گازهای اطراف خود را می‌بلعند. در فوریه‌ی سال ۲۰۱۷ طی پروژه‌ی «پایش آسمان به دنبال ابرنواختر» پدیده‌ای به‌نام «AT2017bgt» کشف شد. در ابتدا اعتقاد بر این بود که این پدیده یک رخداد «بلعیدن ستاره» و یا «اختلال جزر و مد» است، زیرا پرتوهای منتشر شده در اطراف سیاه چاله ۵۰ برابر روشن‌تر از پرتوهای تابیده شده در سال ۲۰۰۴ بودند.
به هر حال، پس از رصدهای دقیق‌تر و گسترده‌تر توسط تلسکوپ‌های چندگانه، گروهی از محققین به رهبری دکتر «بنی تراختنبروت» و «لاییر آرکاوی» از مدرسه‌ی فیزیک و نجوم ریموند و بورلی ساکلر دریافتند که پدیده‌ی AT2017bgt در واقع راهی جدید برای تغذیه‌ی سیاه‌چاله‌ها است. دکتر تراختنبروت می‌گوید: «روشنی یکبارهی پدیده‌ی AT2017bgt یادآور اختلال جزر و مد است، ولی ما به سرعت دریافتیم که این بار با چیزی غیرمعمول طرف هستیم. اولین شاهد ماجرا این بود که در پرتوهای منتشر شده، مولفه‌ی اضافی نوری وجود داشت که تا کنون در اختلالات جزر و مد مشاهده نشده بود.»
دکتر آرکاوی به‌عنوان مسئول بخش جمع‌آوری داده‌ها، اضافه می‌کند: «ما این رخداد را به مدت بیش از یک سال به وسیله‌ی تلسکوپ‌های موجود بر روی زمین و همچنین تلسکوپ‌های فضایی پیگیری کردیم و چیزی که مشاهده کردیم با چیزهایی که تا کنون دیده بودیم، مطابقت نداشت.»
مشاهدات انجام شده با پیش‌بینی‌های تئوری یکی دیگر از اعضای گروه به‌نام پروفسور «هاگای نتزار» مطابقت داشت. پروفسور نتزار می‌گوید: «ما در دهه‌ی ۱۹۸۰ پیش‌بینی کرده بودیم که سیاه‌چاله‌ها گازهای اطراف خود را می‌بلعند و طی این فرآیند، اشعه‌ی خاصی از نور را تولید می‌کنند. نتایج جدیدی که به‌دست آمده، اولین باری است که این فرآیند در عمل مشاهده می‌شود.»
ستاره‌شناسانی از ایالات متحده، شیلی، لهستان و بریتانیا در این تحقیق و آنالیزهای مرتبط با آن مشارکت داشته‌اند. این گروه از سه تلسکوپ فضایی مختلف استفاده کردند. یکی از این تلسکوپ‌ها «NICER» بوده که در ایستگاه بین‌المللی فضایی، نصب شده است. گروه محققین دو رخداد دیگر در مورد سیاه‌چاله‌ها را که اخیراً گزارش شده بود نیز شناسایی کرد. مشخصات تشعشعی این رخدادها نیز مانند AT2017bgt بوده است. این سه رخداد کلاس جدیدی از فعالیت‌های سیاه‌چاله‌ها را شکل می‌دهند.
دکتر تراختنبروت می‌گوید: «ما هنوز در مورد دلیل افزایش خیره‌کننده و یکبارهی نرخ رشد سیاه‌چاله‌ها، اطمینان نداریم. راه‌های زیادی برای رشد سیاه‌چاله‌های اَبَرپُرجرم وجود دارد، ولی رشد سیاه‌چاله از این راه‌ها بسیار زمان‌بر است.»
دکتر آرکاوی می‌گوید: «ما امیدوار هستیم رخدادهای این‌چنینی بیشتری را شناسایی کرده و آن‌ها را با چندین تلسکوپ ردگیری کنیم. این تنها راهی است که می‌توانیم با آن تصورمان از رشد سیاه‌چاله‌ها را کامل کنیم و بدانیم چه چیزهایی این فرآیند را سرعت می‌بخشند و شاید بتوانیم در نهایت راز شکل‌گیری این هیولاهای عظیم‌الجثه را برملا کنیم.»
نوشته: ScienceDaily
ترجمه: امید محمدی – مجله علمی ایلیاد