کمبود خواب، شما را به آلزایمر دچار خواهد کرد!
نقش کمبود خواب در پیشرفت بیماری آلزایمر
مجله علمی ایلیاد - در مطالعه‌ای جدید، ارتباط میان کمبود خواب و افزایش پروتئین‌های سمی که در پیدایش بیماری آلزایمر نقش دارند، پُررنگ‌تر از گذشته به تصویر کشیده شده است. محققان دانشکده‌ی پزشکی دانشگاه واشینگتن در سنت لوئیز، با ارائه مقاله‌ای به نقش کمبود خواب در گسترش پروتئین‌های سمی در سراسر مغز تاکید کرده‌اند. این پروتئین‌های مضر می‌توانند به بروز بیماری آلزایمر هم کمک کنند. در این مطالعه، این فرضیه رایج تایید می‌گردد که کمبود خواب، نقش عمده‌ای در پیشرفت بیماری‌های تخریب‌کننده‌ی اعصاب دارد.
در طول دو یا سه سال اخیر، مقاله‌های قابل توجه متعددی منتشر شده است که در آن‌ها، رابطه‌ی ضعیف کمبود خواب با بیماری‌های تخریب‌کننده‌ی اعصاب از جمله بیماری آلزایمر بررسی گردیده است. کارهای قبلی به وضوح نشان داد که یک شب خواب نامنظم چگونه می‌تواند باعث افزایش و تجمع پروتئینی به‌نام «آمیلوئید بتا» در مغز شود. این پروتئین یکی از عوامل اصلی در بروز بیماری آلزایمر به‌حساب می‌آید. حالا محققان خواب، تمرکزشان را به سایر پروتئین‌های سمی عمده معطوف کرده‌اند که غالباً در بیماری‌زایی آلزایمر نقش دارند. در کنار توده‌های آمیلوئید، پروتئین‌های «تائو» هم می‌توانند در نقش عوامل آسیب‌زا و مخرب ظاهر شوند. این توده‌های غیرعادی تائو معمولاً در بیماری‌های تخریب‌کننده‌ی اعصاب شناسایی می‌شوند.
مطالعه‌ی تازه‌ای که در دانشکده پزشکی دانشگاه واشینگتن در سنت لوئیس به انجام رسیده بود، نشان داد که مقادیر زیادی پروتئین تائو در افراد شناسایی شده‌اند. این افراد اعلام کرده بودند که الگوهای خواب منظمی ندارند. در این تحقیق مشخص نبود که آیا اختلال خواب قبل از این تغییرات مغزی بیماری‌زا بروز پیدا می‌کنند یا بعد از آن؟ اکنون مطالعه‌ی جدیدی که همین گروه محققان در واشینگتن به انجام رسانده‌اند، به شواهدی قوی دست پیدا کرده است که بر اساس آن، کمبود خواب به‌طور مستقیم باعث افزایش میزان پروتئین تائو گردیده و زمینه را برای گسترش سریع‌تر در سراسر مغز مهیا می‌کند.
در مطالعه‌ی جدید، آزمایش‌های متعددی هم در انسان‌ها و هم در موش‌ها توضیح داده می‌شوند. همگی تایید می‌کنند که میزان پروتئین تائو در نتیجه‌ی کمبود خواب رو به افزایش می‌گذارد. آزمایش‌های انجام گرفته بر روی انسان‌ها نشان داد که یک شب بی‌خوابی با افزایش میزان پروتئین تائو در سیال مغزی – نخاعی تا ۵۰درصد نقش دارد. در موش‌هایی که در معرض میزان بالایی کمبود خواب قرار گرفته بودند، نتیجه‌ی مشابهی گزارش شد. محققان این نکته را هم بررسی کردند که آیا کمبود خواب در گسترش پروتئین‌های سمی تائو نقش دارد یا خیر؟ دو گروه از موش‌ها در معرض این پروتئین قرار گرفتند. به یکی از گروه‌ها اجازه داده شد تا با الگوهای عادی بخوابند، اما گروه دیگر به مدت طولانی در هر روز بیدار نگه داشته شدند. پس از چهار هفته، موش‌هایی که کمبود خواب داشتند، افزایش و گسترش زیاد پروتئین‌های تائو را تجربه کردند. این نتیجه، مغایر با آن چیزی بود که در موش‌هایی با الگوی خواب مناسب دیده شد.
کمبود خواب در پیشرفت بیماری آلزایمر مواثر است
«دیوید هولزمن» نویسنده‌ی ارشد مقاله، اظهار کرد: «نکته‌ی جالب در مورد مطالعه‌ی حاضر، این است که نشان می‌دهد عواملی حقیقی از قبیل خواب می‌توانند بر سرعت گسترش بیماری در مغز تاثیر بگذارد. یافته‌های ما گویای آن است که مشکلات خواب و بیماری آلزایمر با پروتئین آمیلوئید بتا به یکدیگر پیوند خورده و ارتباط مستقیمی بین این دو دیده می‌شود. اما بر اساس این مطالعه، کمبود خواب منجر به افزایش پروتئین مخرب تائو و گسترش آن در طول زمان می‌شود.»
البته هنوز محدودیت‌هایی وجود دارد که کار را برای نتیجه‌گیری قطعی، سخت می‌کند. برای مثال، هنوز نامشخص است که این افزایش پروتئین‌های تائو تا چه حد پیش رفته و دوام می‌آورد. آیا خواب خوب و منظم جلوی افزایش آمیلوئید بتا را می‌گیرد؟ آیا این امر در بروز آهسته و درازمدت بیماری‌هایی از قبیل آلزایمر نقش دارد؟ هنوز مشاجره‌های زیادی بر سر اینکه آیا تائو و آمیلوئید بتا هدف‌های درستی برای درک منشاء بیماری‌زایی بیماری آلزایمر هستند یا خیر، وجود دارد.
هولزمن از نتیجه گیری قطعی پرهیز کرده و به افراد توصیه می‌کند تا به الگوهای منظم خواب‌شان توجه بیشتری بکنند. او در پایان گفت: «مغز ما برای بازیابی از مشغله‌ها و استرس‌های روزمره، به زمان نیاز دارد. ما هنوز نمی‌دانیم که خواب کافی می‌تواند با افزایش سن از بروز بیماری آلزایمر جلوگیری کند یا خیر؟ اما داده‌ها گویای آن است که الگوی خواب منظم و مناسب می‌تواند دست‌کم فرآیند این بیماری را کندتر کرده و با تاخیر مواجه کند.»
این مقاله جدید در مجله‌ی معتبر Science منتشر شده است.
نوشته: ریچ هاریدی
ترجمه: منصور نقی‌لو – مجله علمی ایلیاد