ثبت تصویر برآمدگی هسته‌ی کهکشانی دوردست
ثبت تصویر برآمدگی هسته‌ی کهکشانی دوردست
مجله علمی ایلیاد - اخترشناسان با استفاده از آرایه‌ی خیلی بزرگ کارل جانسکی یا به اختصار «VLA» به نخستین عکس از برآمدگی ضخیم پیرامون سیاهچاله‌ی غول‌پیکرِ واقع در هسته‌ی «ماکیان A» دست یافتند؛ این هسته را می‌توان به‌عنوان یکی از نیرومندترین کهکشان‌های رادیویی در جهان قلمداد کرد. موتورهای مرکزی که انرژی خود را از سیاهچاله‌ها تامین کرده و نورهای درخشانی را با طول موج‌های مختلف ایجاد می‌کنند و جت‌هایی که حتی فراتر از کهکشان ما گستردگی ندارند، در خیلی از کهکشان‌ها به وفور یافت می‌شوند. اما وقتی این‌ها مورد مشاهده قرار می‌گیرند، ویژگی‌های متفاوتی را از خود نشان می‌دهند. این تفاوت‌ها به نام‌های متعددی از قبیل «اختروش»، «بلازار» و «کهکشان‌های سیفرت» منجر شده است.
اخترفیزیکدانان برای تبیین این تفاوت‌ها یک مدل متحد با مجموعه‌ی مشترکی از ویژگی‌ها ساختند؛ بسته به زاویه دید، می‌توان به ویژگی‌های مختلفی دست پیدا کرد. این مدل در برگیرنده‌ی سیاهچاله‌ی مرکزی، دیسک چرخانی از مواد پیرامون سیاهچاله که به درون آن می‌افتند و جت‌هایی که از قطب‌های دیسک دور می‌شوند، است. افزون بر این، برای توضیح اینکه چرا همان نوع اجرام در هنگام مشاهده‌شان از زوایای مختلف به شکل متفاوتی دیده می‌شوند، یک برآمدگی ضخیم و دونات مانند نیز در مدل به‌کار گرفته شد. وقتی از بخش کناری نگاه می‌شود، برخی از ویژگی‌ها به واسطه‌ی این برآمدگی دیده نمی‌شوند؛ بنابراین، ناظر با تفاوت‌های فاحشی روبه‌رو می‌شود.
اخترشناسان این مجموعه‌ی مشترک از ویژگی‌ها را «هسته‌ی کهکشانی فعال» نامگذاری کرده‌اند. دکتر «کریس کاریلی» اخترشناس در رصدخانه‌ی رادیویی ملی «NRAO» می‌گوید: «این برآمدگی بخشی ضروری از پدیده‌ی هسته‌ی کهکشانی فعال برشمرده می‌شود؛ شواهد و قرائن خوبی هم برای چنین سازه‌هایی در هسته‌های کهکشانی فعال مجاور با درخشش پایین وجود دارد. متاسفانه ما تاکنون حتی یک نمونه از این سازه‌ها را در یک کهکشان رادیویی درخشان ندیده‌ایم. برآمدگی می‌تواند در توضیح اینکه چرا اجرامی که به نام‌های مختلف می‌شناسیم، چیزی یکسانی هستند، اما تنها از دید متفاوتی به آن‌ها نگاه می‌شود، مفید واقع شود.»
دکتر کاریلی و همکارانش کهکشان «ماکیان A» را که تقریباً ۷۶۰ میلیون سال نوری با زمین فاصله دارد، مورد مطالعه قرار دادند. دلیل نامگذاری این کهکشان به «ماکیان A» این است که قدرتمندترین جرم رادیویی در صورت فلکی قو است. این کهکشان در سال ۱۹۴۶ میلادی توسط اخترشناس رادیویی و فیزیکدان انگلیسی به‌نام «جی. اس. هِی» کشف شد. این کهکشان مطابقت بسیار زیادی با کهکشان غول‌پیکر و مرئی که «والتر باد» و «رادولف مینکوفسکی» در سال ۱۹۵۱ کشف کردند، دارد. این کهکشان دارای سیاهچاله‌ای بزرگ در هسته‌اش است که ۲.۵ میلیارد برابرِ خورشید است.
دکتر «ریک پرلی» اخترشناس و محقق از NRAO می‌گوید: «ماکیان A» نزدیکترین نمونه از یک کهکشان رادیویی قدرتمند است؛ این نزدیکی به ما فرصت داد تا برآمدگی مورد نظر را در قالب یک عکس باکیفیت مشاهده کنیم. محققان با عکس‌های حاصل از آرایه «VLA» توانستند از وجود گاز در برآمدگی کهکشان ماکیان A آگاهی پیدا کنند که شعاعی نزدیک به ۹۰۰ سال نوری دارد. دکتر کاریلی در پایان افزود: «دیدن شواهد مستقیم از چیزی که از مدت‌ها قبل پیش‌بینی می‌کردیم وجود داشته باشد، خیلی خوب است.»
این تحقیق در مجله‌ی Astrophysical Journal Letters منتشر شده است.
نوشته: SciNews
ترجمه: منصور نقی‌لو - مجله علمی ایلیاد
ترجمه: منصور نقی‌لو - مجله علمی ایلیاد