الماس‌های موجود در زمین، چگونه تشکیل شده‌اند؟
تردید زمین‌شناسان در مورد سیر تکامل گرمایی زمین
مجله علمی ایلیاد - پروفسور «بالز کمبر» از دانشگاه کوئینزلند و «اما تاملینسون» از کالج ترینتی دوبلین، طی مطالعه‌ای میزان اکسید منیزیم موجود در هزاران تکه از سنگ‌های آتشفشانی با عمر حداقل ۲.۵ میلیارد سال که از سراسر زمین گردآوری شده بودند را مورد بررسی قرار دادند.
پروفسور کمبر در این ارتباط می‌گوید: «تجزیه و تحلیل سطح اکسید منیزیم در نمونه‌های سنگی جمع‌آوری شده از دوره آرکئون، باور مرسومی که طبق آن می‌گویند گوشته‌ی زمین در گذشته بسیار داغ‌تر از امروز بوده است را رد می‌کند. ما می‌دانیم که حرارت زمین پس از دوران اولیه، حدود ۲.۵ تا ۳ برابر شده است. نظریه‌ی غالب این است که کل گوشته‌ی زمین تا ۲.۵ میلیارد سال پیش به‌طور قابل توجهی گرم‌تر بوده است، اما تجزیه و تحلیل ما نشان می‌دهد که تنها بخشی از این نظریه صحیح است. در حالی که گوشته‌ی پایینی به‌طور قابل توجهی داغ‌تر بوده، گوشته‌ی فوقانی که محدوده‌ی کمتر از ۶۷۰ کیلومتر را در بر می‌گیرد، گرم‌تر از دمای کنونی آن نبوده است. در مطالعات ما نیز این گوشته‌ی فوقانی مهم است، زیرا سنگ‌های آتشفشانی که به‌عنوان نمونه‌های تحقیقاتی جمع‌آوری شده‌اند، از این قسمت انتخاب شده‌اند.»
محققان نظریه‌ی خود را با این مثال توضیح دادند که فرض کنید شخصی برای گرم کردن اتاق خود در زمستان، بخاری را روشن نماید؛ اما پنجره‌های اتاق را باز نگه دارد؛ بدیهی است که این شخص توانسته است به میزان مورد نیازش گرما را تولید کند، اما در مجموع فضای اتاق گرم‌تر نشده است. پروفسور کمبر در این زمینه می‌گوید: «در مورد زمین نیز این‌گونه است؛ ما به دنبال این نیستیم که چقدر گرما تولید شده است، بلکه آنچه برای ما مهم است میزان گرمای باقی مانده در لایه‌های داخلی زمین است. فرضیه به این صورت مطرح شده است که تولید گرمای بیشتر در این قسمت، منتج به دمای بالاتر خواهد شد؛ اما نتیجه‌ی مطالعات ما نشان داد که اگرچه گرمای تولیدی در این بخش بیشتر است، اما دمای آن بالاتر نیست. هرچند در گذشته، زمین گرمای بیشتری تولید می‌کرده است، اما با باز کردن پنجره‌های بیشتر این گرما را از دست داده است.» فرضیه‌ی خنک‌تر بودن گوشته فوقانی به تشریح شکل‌گیری الماس‌ها نیز کمک می‌کند. اکثر آن‌ها در طول این دوره شکل گرفته‌اند و چنانچه گوشته‌ی بالایی بیش از حد گرم بود، تبدیل به گرافیت می‌شدند.
مشخص شدن اینکه در ۲.۵ میلیارد سال پیش، گوشته‌ی فوقانی زمین از آنچه قبلاً تصور می‌شده بسیار سردتر بوده است، دانشمندان را به پاسخ سوالات دیگر نیز نزدیک‌تر کرد؛ از جمله در مسائل مربوط به حرکت صفحات زمین‌شناسی که مدت‌های طولانی محل اختلاف نظر بین آن‌ها بوده است. اگر در ۲.۵ میلیارد سال قبل، گوشته‌ی فوقانی بسیار داغ‌تر بود، آنگاه صفحات اقیانوسی بسیار ضخیم‌تر بوده و لغزش آن‌ها بر روی یکدیگر به سختی امکان‌پذیر می‌شد. پروفسور کمبر می‌گوید: «درک سیر تکامل گرمایی زمین برای درک بسیاری از جنبه‌های این سیاره مانند تکامل جو، به‌وجود آمدن زمین و همچنین سیر تکاملی حیات لازم است.»
نوشته: SciNews
ترجمه: امید محمدی – مجله علمی ایلیاد