آیا دانشمندان نازی، بمب اتم ساخته بودند؟
آیا دانشمندان نازی، بمب اتم ساخته بودند؟
مجله علمی ایلیاد - زمانی که متفقین حمله به آلمان را آغاز کردند، یعنی تقریباً در پایان جنگ جهانی دوم، دانشمندان نازی در حال ساخت یک راکتور هسته‌ای بودند. در این پروژه که به وسیله‌ی فیزیکدان برجسته‌ای به‌نام «ورنر هایزنبرگ» هدایت می‌شد، از ۶۶۴ واحد مکعب اورانیوم استفاده شده بود که هرکدام حدود۲.۳ کیلوگرم وزن داشتند، اما با سقوط آلمان، دانشمندان آلمانی این مکعب‌های اورانیوم را دفن کرده و متواری شدند. بیش از ۷۰ سال پس از جنگ، یکی از این مکعب‌های اورانیوم به‌صورت عجیب‌و‌غریبی در مریلند پیدا شد.
«تیم کوت» استاد تحقیقات دانشگاه مریلند، در سال ۲۰۱۳ این مکعب دست‌ساز را دریافت کرد که یاداشت مرموزی همراه آن بود. در این یاداشت نوشته شده بود: «یکی از قطعات رآکتوری که هیتلر سعی داشت آن را بسازد. هدیه‌ای از نینینگر!» ظاهر اسرارآمیز مکعب اورانیوم، سبب شد که این مکعب برای کوت که اجسام عجیب رادیولوژیک را جمع‌آوری می‌کند، فرستاده شود و «میریام هابرت» به تحقیق در رابطه با این موضوع پرداخت تا بتواند تاریخچه‌ی این مکعب، نحوه‌ی رسیدن آن به مریلند و جایی که مکعب‌های اورانیم باقی مانده، پنهان شده‌اند را کشف کند.
مقاله‌ای که در می سال ۲۰۱۹ در مجله‌ی Physics Today منتشر شد، تلاش ناکام مانده‌ی آلمان نازی را برای ساخت راکتور هسته‌ای نشان می‌دهد که پروژه‌ی منهتن و بمباران ژاپن در مقابل آن هیچ بود. کوت می‌گوید: «این مکعب نشان‌دهنده‌ی برنامه‌ای است که قطعاً در صورت موفقیت‌آمیز بودن، پروژه‌ی منهتن را تسریع می‌کرد و پس از آن، خوب یا بد، سلاح‌ها، انرژی هسته‌ای و پزشکی هسته‌ای رونق می‌گرفت. این مکعب نشان‌دهنده‌ی سپیده‌دم یک دوره‌ی جدید در تاریخ بشریت است، چرا که نمایانگر زمانی است که ما توانستیم هم خودمان را نجات دهیم و هم خودمان را نابود کنیم.»
پروژه‌ی منهتن در سال ۱۹۳۹ توسط رئیس جمهور پیشین ایالات متحده‌ی آمریکا «فرانکلین روزولت»، در پاسخ مستقیم به گزارش‌های اطلاعاتی که نشان می‌داد آلمان نازی در حال ساخت یک سلاح هسته‌ای قوی است، طرح‌ریزی شد. با این حال، در روزهای آخر جنگ، مقامات به تلاش برای کشف برنامه‌ی هسته‌ای آلمان پرداختند و دریافتند که به جای یک برنامه ساخت سلاح‌های هسته‌ای، تیم هایزنبرگ راکتور خود را در غاری که در زیر قلعه‌ای در جنوب غربی آلمان قرار داشت، ساخته بودند.
آلمان‌ها می‌دانستند که بزودی در جنگ شکست خواهند خورد، بنابراین می‌خواستند با ساخت یک راکتور هسته‌ای اخرین شانس خود را امتحان کنند. با این حال، تلاش‌شان ناکام ماند و آلمان سقوط کرد. در آوریل ۱۹۴۵، نیروهای ایالات متحده این مکعب‌های اورانیوم را کشف کردند و آن‌ها را به پاریس فرستادند. اینکه بعداً چه اتفاقی افتاده مشخص نیست، اما بررسی کوت و هیبرت، آن‌ها را به «رابرت دی نینینگر» رساند؛ یعنی همان کسی که متعهد شده بود اورانیوم را برای پروژه منهتن تهیه کند. این دو محقق با دنبال کردن سرنخ‌ها به این نتیجه رسیدند که مکعب‌های اورانیوم نازی در نهایت به ایالات متحده رسیده بودند، اما دیگر به آن‌ها نیازی نبود. یکی از این مکعب‌های اورانیوم در موسسه‌ی اسمیتسونیان است و دیگری در کلاس‌های علمی دانشگاه هاروارد استفاده می‌شود و آخری در کشوی میز کوت قرار دارد. کوت و هیبرت همچنان به جستجوی محل اختفای اصلی مکعب‌های اورانیوم هیتلر ادامه خواهند داد.
علاوه بر این، این تحقیقات باعث شد محققان اخیراً اسناد محرمانه‌ی سازمان سیا را که «اورانیوم آلمان» را اسکن کرده بودند، رمزگشایی کنند. این رمزگشایی‌ها نشان داد که یک پروژه رقابتی دیگر با استفاده از ۴۰۰ مکعب اورانیوم دیگر در زمان جنگ به راه افتاده بود.
نوشته: دیان سامسون
ترجمه: سهیلا دوست‌پژوه – مجله علمی ایلیاد