بینایی انسان و حیوان؛ کدام یک بینایی بهتری دارند؟

مجله علمی ایلیاد - چشمان ما یکی از پیچیده‌ترین ساختارها در تمام طبیعت است. چشم انسان می‌تواند یک میلیون اثر هم‌زمان را دریافت کند و تفاوت بین هشت میلیون رنگ مختلف را تشخیص دهد. جالب است بدانید که حیوانات دیگری نیز وجود دارد که دارای بینایی حتی بهتری هستند. در این مقاله قصد داریم توانایی بینایی چشم‌های انسان را با چند گونه‌ی جانوری دیگر مقایسه کنیم.

 

بزرگترین تفاوت بین بینایی انسان و گربه، شبکیه‌ی چشم است. چشم گربه‌ها دارای غلظت بالایی از گیرنده‌های میله‌ای و غلظت پایینی از گیرنده‌های مخروطی است. در انسان این گیرنده‌ها برعکس است و به همین دلیل است که ما به خوبی گربه‌ها نمی‌توانیم در شب ببینیم و گربه‌ها نمی‌توانند به خوبیِ ما، رنگ‌ها را تشخیص دهند. گربه‌ها نمی‌توانند جزئیات یا رنگ واقعی را به‌خوبی تشخیص بدهند، اما توانایی بالایی در دیدن در تاریکی دارند؛ زیرا شبکیه‌ی آن‌ها دارای تعداد زیادی گیرنده‌های میله‌ای است که به نور کم بسیار حساس هستند. در نتیجه، گربه‌ها با استفاده از یک‌ششم نور مورد نیاز برای چشم انسان، می‌توانند ببینند.

سگ‌ها برخلاف باور عموم همه‌چیز را سیاه و سفید نمی‌بینند. در واقع بینایی آن‌ها بسیار شبیه بینایی گربه‌ها است؛ چرا که آن‌ها عمدتاً کوررنگ قرمز-سبز هستند. با این ‌حال، برخلاف گربه‌ها، سگ‌ها فقط دارای دو نوع گیرنده‌ی مخروطی روی شبکیه‌ی چشم خود هستند که باعث ایجاد پدیده‌ای می‌شود که دانشمندان به آن دورنگی می‌گویند. سگ‌ها نسبت به انسان‌ها خیلی نزدیک‌بین‌تر هستند. طبق یک آزمایش بر روی سگ‌ها، بینایی آن‌ها حدود ۲۲/۶ قرار می‌گیرد. این به این معنی است که چیزی را که انسان در فاصله‌ی ۲۲متری می‌بیند، سگ می‌تواند در فاصله‌ی ۶متری ببیند.

اسب‌ها نیز مشابه‌ سگ‌ها نمی‌توانند تفاوت بین قرمز و سبز را تشخیص دهند. همچنین آن‌ها نسبیت بینایی مشابهی با سگ دارند، یعنی ۱۸/۶ اسب‌ها همچون حیوانات پرنده دارای دید مونوکولار ۳۵۰درجه هستند که این به دلیل موقعیت چشم‌های‌شان روی سرشان است که به آن‌ها اجازه می‌دهد تقریباً تمام مسیر و پشت سر خود را ببینند. اسب‌ها دارای سلول‌های میله‌ای بیشتری نسبت به انسان‌ها هستند. نسبت زیاد سلول‌های میله‌ای به مخروطی(حدود۲۰:۱)، همچنین وجود پرده‌ی شفاف به آن‌ها یک بینایی بهتر برای دید در شب می‌دهد.

عقاب‌ها و سایر پرندگان شکاری از نظر تیزبینی پادشاه قلمرو حیوانات هستند. شبکیه‌ی آن‌ها نه تنها حاوی سلول‌های مخروطی شناساگر نور است، بلکه دارای تعداد زیادی «فوویای» عمیق هستند که مانند یک عدسی تله‌فوتو بر روی دوربین عکاسی عمل می‌کند. فوویا یک ساختار غنی از سلو‌ل‌های مخروطی که در پشت چشم قرار گرفته است. همچنین قرنیه‌ی آن‌ها دارای توانایی تغییر شکل برای فوکوس بهتر روی اجسام نزدیک و دور را دارد. محققان بر این باور هستند که این ویژگی‌ها باعث می‌شود که عقاب‌ها تیزبینی شش برابر با ۱.۵/۶ یا ۱.۲/۶ داشته باشند؛ به‌طوری که یک «باز» می‌تواند یک خرگوش را از فاصله‌ی ۳.۲ کیلومتری ببیند. عقاب‌ها می‌توانند رنگ‌ها را با وضوع بیشتری نسبت به ما ببینند. توانایی دیدن نور فرابنفش توسط عقاب‌ها این امکان را فراهم می‌آورد که بتوانند رد ادراری که از شکار به‌جا مانده را تشخیص دهند.

چشم‌های کوسه‌ها در اندازه‌ها و شکل‌های مختلفی وجود دارد، اما با این‌حال، چشم ‌انسان‌ها و کوسه‌ها اشتراکات فراوانی دارد. ساختار چشم کوسه‌ها به‌طور قابل توجهی مشابه چشم انسان‌ها است؛ به‌طوری که گاهی برای پیوند قرنیه‌ی انسان، از سلول‌های قرنیه‌ی کوسه استفاده می‌شود. همچنین چندین تفاوت نیز وجود دارد. مثلاً، کوسه‌ها می‌توانند نوسانات الکتریکی را از طریق چشم‌های‌شان تشخیص دهند. همچنین دارای پلک‌های شفافی هستند که به آن‌ها کمک می‌کند هم‌زمان با دیدن، از چشم‌های خود نیز محافظت کنند. برای بهتر دیدن در آب‌های عمیق، کوسه‌ها در پشت شبکیه‌ی چشم خود یک لایه کریستال‌های آینه‌ای دارند. این کریستال‌ها باعث می‌شود شبکیه نور بیشتری دریافت کند؛ به‌طوری که در آب شفاف بینایی کوسه‌ها ۱۰ برابر بینایی انسان باشد.

حشرات تعداد چشم‌های بیشتری نسبت به انسان‌ها دارند. پروانه‌ها دارای ۴ چشم ‌هستند، در حالی ‌که اکثر حشرات ۵ چشم دارند. اکثر عنکبوت‌ها دارای ۴۰۰۰ لنز درون هر چشم‌شان هستند. چشم سنجاقک دارای حدود ۳۰،۰۰۰ لنز است. با وجود داشتن تعداد زیاد چشم شاید فکر کنید که آن‌ها بینایی بهتری نسبت به انسان‌ها دارند. چشمان ترکیبی حشرات مانند این است که تعداد زیادی چشم کوچک به جهت‌های مختلفی نگاه کنند و هر چشم بینایی خوبی نداشته باشد. چشم انسان می‌تواند بچرخد، اما فقط می‌تواند در یک لحظه فقط به یک جهت نگاه کند و کیفیت بینایی آن بسیار بیشتر از یک چشم ترکیبی است. پس در مقایسه با چیزی که ما و یک حشره می‌بینیم، چشمان ما می‌تواند جزئیات بیشتری ببیند، زیرا تیزبینی چشم انسان حدود ۱۰۰ برابر بهتر از بهترین چشم ترکیبی حشرات است.

نوشته: EyeSite
ترجمه: زهرا پزشکی‌نژاد - مجله علمی ایلیاد