قطب شمال اسرارآمیز مریخ
قطب شمال اسرارآمیز مریخ
مجله علمی ایلیاد - محققان علوم سیاره‌ای با استفاده از داده‌های دستگاه رادار عمیق «SHARAD» در مداگرد «رنسانس» مریخ موفق به کشف رسوبات یخ و شن در زیر کلاهک‌های یخی فعلی در منطقه‌ی قطب شمال مریخ شدند که قدمت آن‌ها به صدها میلیون سال می‌رسد. یافته‌های این مقاله که در مجله Geophysical Research Letters منتشر شده، حائز اهمیت زیادی هستند؛ زیرا لایه‌های یخ دارای نشانه‌هایی از آب و هوای گذشته مریخ هستند؛ شبیه به حلقه‌های درخت که نشان‌دهنده‌ی آب و هوای گذشته در زمین هستند.
پروفسور «جک هولت» از دانشگاه آریزونا و «استفانو نروزی» از دانشگاه تگزاس در آستین، لایه‌هایی از شن و یخ را پیدا کردند که در برخی موارد تا ۹۰درصد آب بودند. اگر یخ تازه کشف‌شده ذوب گردد، می‌تواند معادلِ لایه‌ای از آب باشد که به عمق ۱.۵ متر در مریخ وجود دارد. دانشمندان احتمال می‌دهند یکی از بزرگ‌ترین مخازن آب در سیاره‌ی مریخ را به زودی کشف خواهند کرد. نروزی می‌گوید: «انتظار کشف این حجم از یخ آب را در سیاره‌ی سرخ نداشتیم. پس از کلاهک‌های یخی قطبی، این احتمالاً سومین مخزن بزرگ در مریخ است.»
بر اساس گمانه‌پردازی دانشمندان، این لایه‌ها زمانی شکل گرفتند که یخ در طول دوره‌های یخبندان گذشته مریخ، در قطب‌ها تجمع یافت. هر بار که این سیاره با افزایش دما روبه‌رو می‌شد، بقایای کلاهک‌های یخی با شن پوشیده شدند؛ این پوشش از یخ در برابر تابش‌های خورشیدی محافظت به‌عمل آورده و از انتشار آن به اتمسفر جلوگیری کرده است. محققان از مدت‌ها پیش به اطلاعات مهمی درباره‌ی رویدادهای یخچالی در سیاره‌ی مریخ دست یافته بودند. در طول بازه‌هایی به درازای تقریباً ۵۰،۰۰۰ سال، مریخ به سمت خورشید متمایل می‌شود. وقتی این سیاره در موقعیت قائم اقدام به چرخش می‌کند، استوا در روبه‌روی خورشید قرار می‌گیرد، لذا کلاهک‌های یخی قطبی این فرصت را پیدا می‌کنند تا رشد کنند. وقتی سیاره به نوسان خود ادامه می‌دهد، احتمال دارد کلاهک‌های یخی به‌طور کلی ناپدید شوند. تا به امروز تصور محققان بر این بود که این کلاهک‌های یخی باستانی از بین رفته‌اند. یافته‌های جدید نشان می‌دهد که بقایای صفحات یخی قابل توجهی در زیر سطح این سیاره وجود دارد و در نوارهایی از یخ و شن به دام افتاده‌اند؛ مثل لایه‌های روی کیک!
پروفسور هولت، می‌گوید: «تحقیقات جدید بینش ما را نسبت به تبادل یخ میان قطب‌ها و ارتفاعات میانی گسترش می‌دهد؛ در ارتفاعات میانی، وجود یخچال‌های عظیم و گسترده قبلاً به تایید رسیده بود. نکته‌ی شگفت‌انگیز این است که حجم کل آب در این رسوبات قطبیِ دفن‌شده، تقریباً برابر با کل حجم آب موجود در یخچال‌ها است و انتظار می‌رود قدمت یکسانی هم داشته باشند. مطالعه‌ی دقیق این شواهد یخچال قطبی می‌تواند تعیین کند که آیا مریخ اصلاً تا به حال قابلیت سکونت داشته است یا خیر؟
پی بردن به مقدار آب موجود در این سیاره و همچنین اینکه چه چیزهایی در قطبین به دام افتاده است، اهمیت بالایی برای ما محققان دارد. شاید تمامی شرایط لازم برای حیات فراهم باشد، اما اگر حجم کثیری از آب در قطبین محبوس و غیرقابل دسترس باشد، در این صورت بهره‌مندی از آب کافی در نزدیکی استوا به امری دشوار تبدیل می‌شود.»
نوشته: SciNews
ترجمه: منصور نقی‌لو – مجله علمی ایلیاد