رمزگشایی از جرم مرموز قطب جنوب ماه
رمزگشایی از جرم مرموز قطب جنوب ماه
مجله علمی ایلیاد - قطب جنوب ماه بزرگ‌ترین دهانه‌ی آتشفشانی در منظومه‌ی‌شمسی است. این حفره در طرف دیگر ماه که رو به زمین نیست قرار دارد. داده‌های جمع‌آوری شده توسط فضاپیماهای ماه‌گرد ناسا وجود مقدار زیادی ماده در جبه‌ی ماه زیر این حفره را نشان می‌دهد. بر اساس تحقیقات جدید، شاید این اجرام در اثر سیارکی که به ماه برخورد کرده و حفره را ایجاد کرده است، به‌جا مانده باشد. دکتر «پیتر جیمز» از دانشگاه بیلور، می‌گوید: «تصور کنید که قطعه فلزی به اندازه‌ی پنج برابر بزرگ‌تر از جزیره‌ی بزرگ هاوایی را بردارید و آن‌را در زیر زمین دفن کنید. می‌توان گفت که وجود این جرم کشف شده همین قدر غیرمنتظره است.» قطب جنوب شکل بیضوی دارد که عرض آن ۲،۵۰۰ کیلومتر و عمق آن ۱۳ کیلومتر است. هر چند این حفره اندازه‌ی بزرگی دارد، ولی نمی‌توان آن‌را از روی زمین دید؛ زیرا در طرف دورتر ماه قرار دارد.
برای اندازه‌گیری تغییرات ریز در قدرت گرانش در اطراف ماه، دکتر جیمز و همکارانش داده‌های ماموریت GRAIL ناسا را آنالیز کردند. دکتر جیمز می‌گوید: «وقتی ما این داده‌ها را با داده‌های مدارگرد شناسایی ماه ناسا ترکیب کردیم، مقادیر بزرگ و غیرمنتظره‌ای از جرم در عمق صدها کیلومتری قطب جنوب پیدا کردیم. یکی از توضیحات برای وجود این جرم بزرگ این است که فلز ناشی از سیارکی که این حفره را ایجاد کرده، هنوز درون جبه‌ی ماه وجود دارد. این جرم چگال هر چه که باشد و از هر کجا که آمده باشد، باعث پایین رفتن کف حفره به اندازه‌ی نیم کیلومتر شده است.»
شبیه‌سازی‌های کامپیوتری اثرات سیارک‌های بزرگ نشان می‌دهد که در شرایط مشخص، هسته‌ی آهن-نیکلی یک سیارک می‌تواند در حین برخورد وارد جبه‌ی ماه شود. دکتر جیمز می‌گوید: «وقتی ما محاسبات ریاضی را انجام دادیم، نشان دادیم که هسته‌ی سیارک ایجاد‌کننده‌ی حفره، می‌تواند در جبه‌ی ماه باقی مانده باشد و به درون هسته‌ی ماه سقوط نکرده باشد.»
یکی دیگر از احتمالات این است که این جرم بزرگ می‌تواند تجمعی از اکسیدهای چگال مرتبط با آخرین مرحله‌ی جامد شدن اقیانوس‌های مذاب روی ماه باشد. دکتر جیمز می‌گوید: «تصور بر این است که قطب جنوب ماه حدود ۴ میلیارد سال پیش تشکیل شده باشد و بزرگ‌ترین حفره‌ی حفظ شده در منظومه‌ی شمسی است. این حفره یکی از بهترین آزمایشگاه‌های طبیعی برای مطالعه‌ی برخوردهای کیهانی است. این برخوردها در واقع فرآیندهای باستانی هستند که سیاره‌های سنگی و ماه‌ها را شکل داده‌اند.»
یافته‌های دکتر جیمز و همکارانش در مجله‌ی Geophysical Research Letters به چاپ رسیده است.