مشاهده‌ی دو ستاره‌ی در حال تولد و هَم‌دَم
مشاهده‌ی دو ستاره‌ی در حال تولد هَم‌دَم
مجله علمی ایلیاد - اخترشناسان با استفاده از تلسکوپ آرایه میلی‌متری بزرگ آتاکاما «ALMA»، موفق به تهیه تصویری شگفت‌انگیز از دو دیسک شده‌اند که دو «پیش‌ستاره» درون آن‌ها در حال رشد است و از شبکه‌ی پیچیده‌ای از رشته‌های گاز و گردوغبار تغذیه می‌کند. اکثر ستاره‌هایی که در منظومه‌های دو ستاره‌ای هستند، دارای دو بخش با جرم مشابه‌اند. هنوز مشخص نیست که این سامانه‌ها چگونه ادغام شده و مواد را انباشت می‌کنند. دکتر «فیلیپه آلوز» از موسسه‌ی فیزیک فرازمینی مکس پلانک، به همراه همکارانش از تلسکوپ آلما برای مشاهده‌ی «11-BHB2007» با کیفیت بالا استفاده کردند. لازم به ذکر است که 11-BHB2007 یک پیش ستاره‌ی دوتایی است که با فاصله‌ی ۷۰۰ سال نوری نسبت به زمین در صورت فلکی مارگیر واقع شده است. این سامانه جوان‌ترین عضو یک خوشه‌ی کوچک در سحابی تاریک «برنارد۵۹» است که بخشی از ابرهای گردوغبار میان ستاره‌ای به‌نام «سحابی لوله» است.
دکتر آلوز می‌گوید: «ما دو منبع فشرده می‌بینیم که می‌توان آن‌ها را به‌عنوان دیسک‌هایی به دور دو ستاره‌ی جوان تفسیر کرد. اندازه‌ی هرکدام از این دیسک‌ها به کمربند سیارکی در منظومه‌ی شمسی ما شباهت دارد و فاصله‌ی بین آن‌ها ۲۸ برابر بیشتر از فاصله‌ی خورشید و زمین است.»
دو دیسک ستاره‌ای در پیش ستاره‌ی 11-BHB2007 با دیسک بزرگ‌تری احاطه‌شده‌اند که جرم آن تقریباً ۸۰ برابر جرم مشتری است؛ لذا در اینجا با شبکه پیچیده‌ای از ساختارهای گردوغبار مواجه هستیم که در قالب شکل‌های مارپیچ توزیع شده‌اند. دکتر «پائولو کازلی» محقق در موسسه‌ی فیزیک فرازمینی مکس پلانک، می‌گوید: «این یک نتیجه‌ی خیلی مهم است. ما سرانجام از ساختار پیچیده‌ی ستاره‌های دوتایی جوان عکس گرفتیم؛ رشته‌های این ساختارها آن‌ها را به دیسکی متصل می‌کند که در آن متولد شدند.»
پیش ستاره‌های واقع در 11-BHB2007 جرم و موادی از دیسک بزرگ‌تری در دو مرحله انباشت می‌کنند. مرحله‌ی اول زمانی است که جرم به تک‌تک دیسک‌های ستاره‌ای در حلقه‌های پیچش یافته‌ی زیبا انتقال پیدا می‌کنند؛ این همان چیزی است که عکس‌های جدید تلسکوپ آلما نشان می‌دهد. تجزیه و تحلیل داده‌های به‌دست آمده حکایت از آن دارد که دیسک درخشان و کم جرم قابلیت جذب مواد بیشتری را دارد. در مرحله‌ی دوم، ستاره‌ها جرم و موادی از دیسک‌های پیرامون خود جذب می‌کنند.
دکتر آلوز در ادامه می‌گوید: «انتظار داریم این فرایند انباشتِ مواد دو مرحله‌ای، بتواند در ویژگی‌های دینامیکی این سامانه دوتایی در طول مرحله‌ی افزایش جرم کمک کند. اگر چه هنوز این مشاهدات با نظریه‌های موجود به تطابق کامل نرسیده است، اما ما باید سامانه‌های دوتایی جوان را به شکل جامع‌تری مورد مطالعه قرار دهیم تا چگونگی تشکیل ستاره‌های متعدد را بهتر درک کنیم.»
این مقاله در مجله‌ی Science منتشرشده است.