چرا سیاره‌ی ناهید جهنم و زمین دارای حیات است؟
چرا سیاره‌ی ناهید جهنم و زمین دارای حیات است؟
مجله علمی ایلیاد - همه می‌خواهند از سیاره‌ی زمین خارج شده و منظومه‌ی شمسی را کاوش کنند، بدون اینکه بدانند جای ما بر روی این سیاره چقدر خوب است. ما هوای زیادی داریم، آب مایع ما بیشتر از آن چیزی است که نیاز داشته باشیم، یک میدان مغناطیسی سیاره‌ای قوی و عالی داریم که از ما در برابر تابش کیهانی محافظت می‌کند و یک گرانش قوی و خوب که عضلاتمان را قوی و استخوان‌های ما را قطور نگه می‌دارد. با وجود تمام این چیزها، زمین جای نسبتاً خوبی است.
اما هنوز در همسایگی سیاره‌ای‌مان به دنبال مکان‌هایی برای بازدید و حتی زندگی می‌گردیم. مریخ امروز بسیار مورد توجه قرار گرفته و همه سعی دارند سوار موشک شوند تا به آن‌جا بروند و یک خانه‌ی کوچک قرمز بسازند. اما سیاره ناهید چطور؟ این سیاره نیز هم‌اندازه‌ی زمین است و جرم یکسانی دارد. این سیاره در واقع کمی نزدیک‌تر از مریخ و قطعاً گرم‌تر از مریخ است. بنابراین، چرا سعی نکنیم به‌جای سیاره‌ی سرخ به سیاره‌ی خواهرمان برویم؟ خب، ناهید اساساً جهنم است!
سفر دانته
اغراق نکردنِ وضعیت بد سیاره‌ی ناهید کار دشواری است. جداً تصور کنید که بدترین سیاره‌ی ممکن چگونه می‌تواند باشد و بدانید که ناهید از آن نیز بدتر است. با جو آن شروع می‌کنیم. اگر تصور می‌کنید که مه و دود در کلان‌شهرهای زمین خیلی بد هستند، باید کمی از هوای سیاره‌ی ناهید را استنشاق کنید. غالباً دیاکسیدکربن است و فشار جوی آن در سطح ۹۰ برابر فشار زمین است. این معادل با فشارِ حدو یک کیلومتر زیر امواج اقیانوس است. این فشار به حدی ضخیم است که باید از میان آن شنا کنید تا بتوانید به جلو بروید. فقط ۴ درصد از آن جو نیتروژن است، اما این نیتروژن مجموعاً بیشتر از نیتروژن در جو زمین است. در بالای آن، ابرهایی متشکل از اسید سولفوریک وجود دارد. ابرهای سولفوریک اسید به شدت انعکاسی هستند و باعثِ درخشش خاص ناهید شده‌اند. این ابرها به حدی انعکاسی هستند و بقیه‌ی جو به حدی ضخیم است که کمتر از ۳ درصد از نور خورشید که به سیاره‌ی ناهید می‌تابد، می‌تواند به سطح آن برسد. یعنی نمی‌توانید فرق بین روز و شب را متوجه شوید.
اما علی‌رغم کمبود نور خورشید، دما بر روی ناهید به اندازه‌ی کافی داغ است که به‌طور میانگین در دمای حدود ۳۷۰ درجه‌ی سانتی‌گراد می‌رسد که می‌تواند سرب را ذوب کند. در برخی از مکان‌ها، در عمیق‌ترین دره‌ها، دما به بالای ۴۰۰ درجه‌ی سانتی‌گراد نیز می‌رسد که این دما برای قرمز نشان دادن سطحش کافی است.
و در مورد روز و شب؛ سیاره‌ی ناهید دارای یکی از عجیب‌ترین چرخش‌ها در منظومه‌ی شمسی است. اول اینکه، ناهید رو به عقب می‌چرخد و خورشید از غرب آن طلوع کرده و در شرق غروب می‌کند. دوم اینکه، ناهید به طرز حیرت‌آوری آهسته است و یک سال آن فقط دو روز طول می‌کشد. همچنین، ناهید زمانی تکتونیک صفحه‌ای داشته که مدت‌ها قبل خاموش شده بود و پوسته‌ی آن قفل شده است.
چون سیاره‌ی ناهید غالباً از همان چیزی ساخته شده که سیاره‌ی زمین ساخته شده و تقریباً اندازه و جرم یکسانی دارد. دانشمندان نسبتاً مطمئن شده‌اند که در روزهای اولیه‌ی منظومه‌ی شمسی، سیاره‌ی ناهید خوب بود. این سیاره احتمالاً دارای اقیانوس‌های آب مایع بر روی سطح و ابرهای پفی سفید در آسمان آبی بود. در واقع خیلی دوست داشتنی بوده است.
اما چهار و نیم میلیارد سال پیش، خورشید ما فرق کرد؛ کوچک‌تر و کم‌نورتر شد. وقتی ستارگانی همانند خورشید ما سن‌شان بالا می‌رود، روشن‌تر می‌شوند. در آن زمان، ناهید در یک منطقه‌ی قابل‌سکونت قرار داشت؛ منطقه‌ای از منظومه‌ی شمسی که می‌تواند آب مایع در سطح سیاره داشته باشد، بدون اینکه خیلی داغ یا خیلی سرد شود. اما با بالا رفتن سن خورشید، این منطقه‌ی قابل‌سکونت از بین رفت و با نزدیک شدن ناهید به لبه‌ی درونی این منطقه، همه چیز بلااستفاده شد. با بالا رفتن دما بر روی سیاره‌ی ناهید، اقیانوس‌ها شروع به تبخیر کردند و مقدار زیادی آب در جو بخار شد. این بخار آب در دمای بسیار خوبی بود و دمای سطح را بیشتر افزایش داد و باعث شد اقیانوس‌ها بیشتر بخار شوند و حتی باعث شد بخار آب بیشتری وارد جو شود و حتی دمای بیشتری را گیر بیاندازد و بالاخره همه چیز از کنترل خارج شد.
در نهایت، ناهید به یک منبع گاز گلخانه‌ای فرار تبدیل شد و تمام آب در جو گیر افتاد و تا جایی که می‌توانست حرارت جمع کرده و دماهای سطحی به شدت بالا رفتند. آب مایع که بر روی سطح وجود داشت صفحات تکتونیکی را منعطف و مطلوب نگه داشت، یعنی یک حالت روان و نرمی در فرآیند تکتونیک صفحه‌ای ایجاد کرد. اما بدون اقیانوس‌ها، فعالیت صفحه قطع شد و سطح سیاره‌ی ناهید در محل متوقف شد. تکتونیک صفحه‌ای نقش مهمی در تنظیم مقدار دیاکسیدکربن در جو ایفا می‌کند. اساساً کربن با عناصر خاک و سنگ پیوند برقرار می‌کند و این خاک و سنگ‌ها طی میلیون‌ها سال در نهایت در اعماق سطح مدفون می‌شوند و سپس صفحات در زیر یکدیگر غرق می‌شوند.
اما بدون این فرآیند، کربنی که در خاک قفل شده بود به آرامی گاززدایی شده یا با رویدادهای آتشفشانی بیرون ریخته می‌شود. بنابراین، وقتی اقیانوس‌ها بخار شدند، مشکل کربن در سیاره‌ی ناهید بدتر شد. با گذشت زمان، بخار آب در جو در اثر نور خورشید کافی تجزیه شد و هیدروژن را به فضا فرستاد و تمامی این جرم با بالا آمدن دیاکسیدکربن خارج از جو جایگزین شد. همان‌طور که جو ضخیم‌تر شد، وضعیت بر روی سطح ناهید جهنمی‌تر شد. احتمالاً جو به اندازه‌ی کافی نیروی جاذبه داشته تا چرخش سیاره‌ی ناهید را آهسته کرده و وضعیت سُست فعلی را ایجاد کند. وقتی این فرآیند کامل شد که احتمالاً ۱۰۰ میلیون سال یا بیشتر طول کشیده و پتانسیل زندگی بر روی سیاره‌ی ناهید از بین رفت.
در اینجا بدترین قسمت داستان خواهر زمین را می‌خوانید. این سرنوشت ما نیز هست. پیر شدن خورشید ما، تمام نشده و با بالا رفتن سن آن روشن‌تر می‌شود و منطقه‌ی قابل‌سکونت به طور دائمی و اجتناب‌ناپذیری دورتر می‌شود. طی صد میلیون سال آینده، سیاره‌ی زمین وارد لبه‌ی داخلی منطقه‌ی قابل‌سکونت می‌شود. اقیانوس‌های ما بخار خواهند شد، دما به شدت بالا می‌رود، تکتونیک صفحه‌ای متوقف خواهد شد و دیاکسیدکربن اتمسفر زمین را فرا خواهد گرفت و تا آن زمان، منظومه‌ی شمسی ما نه تنها منزل‌گاه یک جهنم خواهد شد، بلکه دو جهنم را در خود خواهد داشت.