اجداد ما، در چه‌جور جایی زندگی می‌کردند؟
اجداد ما، در چه‌جور جایی زندگی می‌کردند؟
مجله علمی ایلیاد - تیمی متشکل از محققان بین‌المللی، سِن آخرین زیستگاه گونه‌ی «هوموارکتوس» را که یکی از اجداد مستقیم انسان‌های مدرن است، تعیین کردند. این حوزه که «نگاندونگ» نامیده می‌شود، در جزیره‌ی جاوای اندونزی واقع‌شده است. این تیم فسیل‌های حیوانی که در آن اجزای هوموارکتوس وجود داشت را کشف کردند. محققان دوره حیات هوموارکتوس را به حوزه‌ی نگاندونگ و به ۱۰۸،۰۰۰ تا ۱۱۷،۰۰۰ سال پیش نسبت دادند.
هوموارکتوس که یکی از اجداد مستقیم انسان‌های مدرن است، یک جامعه‌ی بی‌خانمان بود. پس از پراکنده شدن این‌گونه‌ها در آفریقا در حدود دو میلیون سال پیش، این موجود باستانی، قسمت‌هایی از آسیا و احتمالاً اروپا را نیز اشغال کرد. اما حدود ۴۰۰،۰۰۰ سال پیش، هوموارکتوس اساساً از بین رفت. تنها استثناء نقطه‌ای به نام نگاندونگ، در جزیره‌ی جاوای اندونزی است. اما دانشمندان نتوانستند در مورد بازه زمانی‌ای که هوموارکتوس در این حوزه می‌زیسته، به توافق برسند.
در مطالعه‌ی جدیدی که در مجله Nature منتشر شده، تیمی متشکل از محققان بین‌المللی به سرپرستی دانشگاه آیووا؛ دانشگاه مک کواری و انستیتوی فناوری باندینگ اندونزی، تاریخ آخرین حیات هوموارکتوس را در حوزه نگاندونگ بین ۱۰۸،۰۰۰ تا ۱۱۷،۰۰۰ سال پیش تخمین زده‌اند.
محققان با تعیین تاریخ فسیل‌های حیوانی مشابهی که در آن‌ها ۱۲ پوشش استخوانی هوموارکتوس و دو استخوان درشت یافت شده بود، زمان این حوزه را برآورد کردند و پس از آن طول عمر زمین‌های اطراف این حوزه را برآورد کردند تا بتوانند به یک تاریخچه‌ی دقیق دست پیدا کنند و در نهایت بتوانند دریابند که این جد انسان‌های مدرن، برای آخرین بار چه زمانی بر روی زمین می‌زیسته است.
«راسل سیوچون» استاد گروه مردم‌شناسی آیووا و یکی از نویسندگان این مطالعه، می‌گوید: «این حوزه آخرین حوزه‌ای است که ظاهراً هوموارکتوس در آن می‌زیسته‌اند. ما نمی‌توانیم بگوییم که توانسته‌ایم به تاریخ انقراض دقیق این‌گونه دست پیدا کنیم، اما شاید توانسته باشیم تاریخ آخرین حیات این‌گونه را برآورد کرده باشیم. اما با این حال، هیچ مدرکی دال بر این امر نداریم که هوموارکتوس در اینجا بیشتر از جاهای دیگر زندگی کرده باشد.»
این تیم تحقیقاتی ۵۲ تخمین سنی جدید را در رابطه با شواهد نگاندونگ ارائه کرده‌اند. این شواهد شامل قطعات فسیل حیوانی و رسوباتی هستند که از بستر فسیلی کشف شده‌اند و در آن‌ها بقایای فسیلی هوموارکتوس نیز توسط محققان هلندی دهه‌ی ۱۹۳۰ کشف شده و تاریخ توالی مناطق قابل‌سکونت رودخانه‌ای موجود در زیر و بالای این حوزه فسیلی نیز تخمین زده شده است.
علاوه بر این، محققان اولین زمان پیدایش کوه‌های جنوب نگاندونگ را با تعیین تاریخچه‌ی استالاگمیت‌های غارهای جنوبی، تعیین کردند. این کار به آن‌ها اجازه می‌دهد تا دریابند که چه زمانی رودخانه‌ی سولو در حوزه‌ی نگاندونگ پدید آمد و باعث ایجاد توالی مناطق قابل سکونت رودخانه‌ای شد. سیوچون می‌گوید: «ما مجموعه‌ای از تاریخچه‌های باورنکردنی را داریم که همگی باهم سازگار هستند و لذا بستر مناسبی را فراهم کرده‌اند. به همین دلیل است که این مقاله یک مقاله خوب و ساختار یافته است؛ چرا که با قدمت این سایت سازگار است.»
«کیرا وستاوی» استادیار دانشگاه مک کواری و یکی از نویسندگان این مقاله، می‌گوید: «مسائل مربوط به قدمت نگاندونگ فقط با ارزیابی منظره وسیع‌تر اطراف آن امکان‌پذیر است. فسیل‌ها فرآورده‌های فرایندهای پیچیده‌ای هستند که در محیط اطراف این حوزه روی داده‌اند. ما توانستیم قدمت این حوزه را برآورد کنیم، زیرا فسیل‌ها را در داخل رودخانه، حاشیه‌ی رودخانه، دنباله‌ای از نواحی قابل‌سکونت و محیط آتشفشانی فعال اطراف آن کشف کردیم.»
تحقیقات قبلی توسط سیوچون و دیگران نشان دادند که هوموارکتوس راه خود را در سراسر مجمع‌الجزایر اندونزی طی کرده و حدود ۱.۶ میلیون سال پیش به جزیره‌ی جاوا رسیده است. زمان‌بندی این‌گونه عالی بود، چرا که منطقه‌ی اطراف نگاندونگ عمدتاً مرتفع بودند و لذا همان محیطی که این‌گونه‌ها در آفریقا در آن می‌زیستند را برای‌شان فراهم می‌کرد. گیاهان و حیوانات به‌وفور یافت می‌شدند. اگرچه برخی از گونه‌ها به سمت جزایر دیگر می‌رفتند، لکن به‌نظر می‌رسید که جاوا، همانند خانه‌ی آن‌ها بوده و یا حداقل ایستگاهی بود که آن‌ها در برخی از فصول در آن استراحت می‌کردند. با این حال، در حدود ۱۳۰،۰۰۰ سال پیش، محیط‌زیست نگاندونگ تغییر کرد و هوموارکتوس نیز از این امر تاثیر پذیرفتند.
سیوچون توضیح می‌دهد: «تغییرات آب و هوایی همیشه رخ می‌دهد. ما می‌دانیم که وقتی یک حوزه باز و مملو از چمن، به یک جنگل بارانی گرمسیری که از مالزی تا جنوب امتداد یافته، تغییر می‌یابد، جانداران آن نیز تغییر خواهند کرد. این‌ها گیاهان و حیواناتی نبودند که هوموارکتوس بتواند از آن‌ها تغذیه کند و لذا این‌گونه نتوانست خود را با شرایط جدید سازگار کند.»
سیوچون با هدایت یک تیم ۱۲ نفره از محققان بین‌المللی که در سال‌های ۲۰۰۸ تا ۲۰۱۰ به حفاری در نگاندونگ پرداخته بودند و به همراه «یان ریزال» و «یاهدی زعیم» محققان برجسته‌ی پژوهشگاه فناوری بندونگ، مجدداً به بررسی این منطقه پرداخت. این تیم با استفاده از یادداشت‌های حفاری محققان هلندی که از دهه ۱۹۳۰، باقی‌مانده، بستر اصلی استخوان‌های هوموارکتوس را در نگاندونگ کشف کردند و توانستند ۸۶۷ قطعه فسیل حیوانی را جمع‌آوری کرده و قدمت آن‌ها را تخمین بزنند. در همین حال، تیم وستوی در این مدت مناظر اطراف، مانند حاشیه‌ی رودخانه‌‌ها را نیز ارزیابی کردند.
سیوچون می‌گوید: «این واقعاً تصادفی بود؛ یک تیم در همین مکان در بستر فسیلی مشغول به کار بود و گروه دیگر بر روی مناطق اطراف تحقیق می‌کرد. داده‌هایی که داشتیم، واقعاً نمی‌توانستیم قدمت فسیل‌های نگاندونگ را تخمین بزنیم. ما تخمین‌هایی را ارائه کردیم، اما آن‌ها چندان دقیق نبودند. بنابراین، ما واقعاً نمی‌توانیم قدمت این فسیل‌ها را تخمین بزنیم، اگرچه می‌توانیم این افق زمانی را به‌صورت تقریبی بیان کنیم. ما به‌واسطه‌ی همکاری با کیرا، که داده‌های تاریخی زیادی را در رابطه با تراس‌ها، کوه‌ها و سایر منظره‌ها جمع‌آوری کرده، توانستیم ترتیب زمانی و ژئومورفیک دقیق سایت نگاندونگ را تخمین بزنیم.»